معرفی رشته مهندسی معدن
معادن سرشار منيزيم، زغال سنگ، مس و آهن هند يكي از دلايل اصلي سيطره انگلستان بر كشور هند بود. دليل هجوم مهاجر نشينان فرانسوي، اسپانيايي، پرتغالي و انگليسي به قاره آمريكا نيز معادن غني طلا، نقره، الماس، مس و زغال سنگ اين قاره بود. سوداگران پرتغالي، هلندي،انگليسي و فرانسوي نيز به عشق تصرف معادن طلا و الماس آفريقا به اين قاره روي آوردند و امروزه نيز دانشمندان به اميد دست‌يابي به معادن پربار و فلزات ناياب و گرانبهاي موجود در فضا پروژه‌هاي بسياري را در دست بررسي دارند. اما چرا در گذشته يكي از دغدغه‌هاي اصلي كشورهاي صنعتي، دست‌يابي به معادن غني كشورهاي ديگر بود و چرا امروزه دانشمندان به اميد دست يافتن به ذخاير جديد معدني چشم به فضا دوخته‌اند؟پاسخ اين سؤال را بايد در صنعت جست. چون براي هر فعاليت صنعتي نياز به مواد معدني داريم و به عبارت ديگر مبناي اصلي توليد و توسعه صنعتي، مواد معدني است. موادي كه كشف و استخراج آنها نياز به كارشناساني متخصص دارد و به همين دليل امروزه در بسياري از دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي جهان، رشته‌اي به نام مهندسي معدن وجود دارد. رشته‌اي كه در كشور ما نيز با دو گرايش اكتشاف و استخراج در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي ارائه مي‌شود.
گرايش اكتشاف معدن:
مهندس معدن در گرايش اكتشاف پس از كشف معدن، نوع و شكل مواد معدني را تعيين كرده و به ارزيابي اقتصادي، ميزان ذخيره و همچنين چگونگي استخراج منابع معدني مي‌پردازد. در اين گرايش دانشجويان درباره مكانيك سنگ، زمان‌شناسي ساختماني، ژئوفيزيك و زمين‌شناسي معدني مطالعه مي‌كنند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس مشترك در گرايش‌هاي مختلف مهندسي معدن :
رياضي، معادلات ديفرانسيل، آمار و احتمالات مهندسي، برنامه‌نويسي كامپيوتر، فيزيك، محاسبات عددي، شيمي عمومي، نقشه‌كشي صنعتي، اجزاء ماشين، استاتيك، ديناميك، مقاومت مصالح، مكانيك سيالات، شيمي فيزيك، نقشه‌برداري عمومي، عمليات نقشه‌برداري، زمين‌شناسي عمومي، زمين‌شناسي ساختماني، زمين‌شناسي اقتصادي، مكانيك سنگ، اقتصاد معدني، كانه‌آرايي.
دروس تخصصي گرايش اكتشاف معدن :
اصول استخراج معدن، برداشت زمين‌شناسي، كاني‌شناسي توصيفي، سنگ‌شناسي ، كارتوگرافي و كاربرد عكس‌هاي هوايي، كاني‌شناسي نوري، مينرالوگرافي، زمين‌شناسي ايران، تجزيه مواد معدني، ژئوفيزيك اكتشافي، حفاري اكتشافي، چاه‌پيمايي، ژئوشيمي اكتشافي، ژئوتكنيك، آب‌هاي زيرزميني، نقشه‌برداري معدني، ارزيابي ذخاير معدني.
گرايش استخراج معدن:
گرايش استخراج شامل عمليات حفاري و آتشباري به منظور خردكردن سنگ، بارگيري و باربري و در اغلب اوقات سنگ‌شكني به منظور رساندن ابعاد "كان‌سنگ" به اندازه مناسب است. اين عمليات مي‌تواند در معادن روباز، زيرزميني و در موارد محدودي در دريا انجام گيرد.
دروس تخصصي گرايش استخراج معدن:
مباني مهندسي برق، ماشين‌هاي حرارتي، كاني‌شناسي، سنگ‌شناسي، برداشت زمين‌شناسي، كارتوگرافي و فتوژئولوژي، اصول اكتشاف و ارزيابي ذخاير، بازديد معدن، چالزني و آتشباري، حفره چاه و تونل، ترابري در معادن، نگهداري در معادن، تهويه در معادن، روش‌هاي استخراج روباز، روش‌هاي استخراج زيرزميني، نقشه‌برداري معدني، آبكشي در معادن، كانه‌آرايي، خدمات فني در معادن، اصول طراحي معادن
توانايی های لازم
چون بخشي از كار مهندسي معدن مانند نقشه‌برداري در زيرِزمين انجام مي‌شود، دانشجوي اين رشته بايد از نظر جسمي توانايي خوبي داشته و قدرت كار در معدن را كه بيشتر در خارج از شهر و گاه در نقاط دور افتاده قرار دارد، داشته باشد. به همين دليل بيشتر دانشجويان دختر اين رشته ـ به غير از تعداد معدودي از آنها كه در آزمايشگاه‌ها و مراكز طراحي معدن فعاليت مي‌كنند ـ با مشكلات كاري روبرو مي‌شوند. گفتني است رياضي در اين رشته از اهميت زيادي برخوردار است زيرا بدون استفاده از مدل‌هاي رياضي، محاسبات استخراج و اكتشاف معدن را نمي‌توان انجام داد.
موقعيت شغلی رشته مهندسی معدن
در حال حاضر ما در بخش معدن بطور متوسط داراي رشد 5/6 درصدي هستيم كه بايد در اين زمينه به رشد 15 درصدي برسيم و براي رسيدن به اين رشد به كارشناسان تكنولوژي‌آفرين بخصوص در زمينه فرآوري نياز مبرم داريم. چرا كه راه يافتن به بازارهاي جهاني تنها از طريق كنترل كيفيت و استاندارد كردن محصولات معدني مقدور خواهد بود. امروزه ما نيازمند فارغ‌التحصيلان علاقه‌مند و خلاق مهندسي معدن هستيم تا بتوانيم بدون وابستگي به كارشناسان خارجي، شاهد رونق و افزايش صادرات اين بخش باشيم. فارغ‌التحصيلان اين رشته علاوه بر وزارت معادن و فلزات مي‌توانند در وزارت نفت در زمينه حفاري، وزارت نيرو در زمينه آب‌هاي زيرزميني، كارگاه‌هاي وزارت راه و ترابري براي حفاري راه‌ها و تونل‌ها، شركت مترو و سازمان انرژي اتمي مشغول به كار شوند.
