در این بخش از ساعد نیوز قصد معرفی و آشنایی با آب انبار سردار بزرگ را که یکی از جاهای دیدنی قزوین است داریم. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مکان زیبا با ما در ساعد نیوز همراه باشید.
آب انبارهای قزوین به علت شیوه ساخت بی نظیرشان، به عنوان مهمترین جاذبه‌های گردشگری این استان به‌شمار میروند. ساخت و وقف بیش از 130 بنای شکوهمند و پرهزینه برای انباشت و ذخیره آب در شهری که از دیرباز به کم‌آبی شهرت داشته، افزون بر هزاران آب انبار خانگی و ده‌ها آبگیر کاروانسراهای شهری برای استفاده مسافران، قزوین را امروزه به شهر آب‌انبارها معروف کرده است.آب انبار سردار بزرگ معروف ترین آب انبار شهر قزوین و بزرگترین آب‌انبار تک گنبدی در ایران و جهان است که در سال 1191 هجری شمسی در محله راه ری شهر قزوین و در خیابان راه‌آهن قرار دارد. ساخته شد. این اثر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا سازه‌ای دیدنی است که توسط دو برادر به نام‌های محمدحسن خان و محمدحسین خان از سردمداران زمان فتحعلی‌شاه ساخته شده است.
شهر قزوین روزگاری بیش از 100 آب‌انبار داشت؛ اما در حال حاضر تعداد آب‌انبارهای سالم آن به کمتر از 10 مورد رسیده است. دلیل اصلی این امر را می‌توان گسترش سریع شهر قزوین و مهاجرپذیری بالای آن دانست که باعث ساخت‌وسازهایی درون بافت قدیمی شهر شد تا مهاجران جدید بتوانند در آن مستقر شوند. یکی از این آب‌انبارها، آب‌انبار سردار بزرگ است که به‌عنوان سازه‌ای بزرگ و جالب در نظام آبرسانی شهری، در سال 1355 با شماره 1337 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این آب‌انبار تاریخی توسط دو برادر به نام‌های محمدحسن خان و محمدحسین خان از امرای فتحعلی شاه در بی‌آب‌ترین محله شهر قزوین یعنی محله «راه ری» بنا شد. در کتیبه سردر نیز این دو موسس و تعمیر آن در سال 1357 توسط شهرداری قزوین ذکر شده است. جالب اینکه در قزوین دو آب‌انبار به نام‌های سردار بزرگ و سردار کوچک وجود دارد که برخلاف تصور گردشگران، آب‌انبار سردار بزرگ از لحاظ حجم کوچک‌تر از آب‌انبار سردار کوچک است و دلیل نامگذاری آنها فقط بهخاطر سازنده‌هایشان بوده است.
آب انبار سردار بزرگ همانطور که گفته شد در زمان قاجار احداث شده است. بانیان این آب انبار بزرگ دو تن از سرداران زمان فتحعلی‌شاه بودند. محمد حسن خان و محمد حسین خان، دو سردار شجاع زمان قاجار بودند که در جنگ‌های ایران و روسیه شجاعانه جنگیدند و بعد از جنگ نیز بناهای عام‌المنفعه بسیاری در قزوین ساختند.
گفته می‌شود هر کدام از برادران در شهر قزوین، یک آب انبار در محله‌های مختلف قزوین احداث کردند که یکی در خیابان راه‌آهن و دیگری در خیابان تبریز بود. آب انبار ساخته شده در خیابان راه آهن توسط بردار بزرگ‌تر بود برای همین به نام سردار بزرگ مشهور شد.
در دو سمت ورودی آب‌انبار سردار بزرگ، با سکوی سنگی برای نشستن و استراحت روبه‌رو می‌شوید. این بخش دارای طاق‌نمای عریضی با قوس جناقی و دو طاق جانبی به‌صورت دو طبقه است که آجرکاری و کاشی‌کاری با طرح هندسی، زیبایی دوچندان به آنها بخشیده‌اند. در ادامه، مسیر دسترسی به پاشیر جهت برداشت آب قرار دارد که درمجموع شامل 48 پله سنگی می‌شود و هر پله به ارتفاع متوسط 25 سانتی‌متر است. در این مسیر می‌توانید شاهد پوشش طاق‌آهنگ باشید؛ ضمن اینکه قسمتی از پوشش ابتدای ورودی راهشیر دارای تزیینات آجرکاری همراه با رسمی‌بندی و استفاده از پا باریک‌های تزیینی و کاشی‌کاری است. در پایان راهشیر بخشی قرار دارد که به «پاشیر» معروف است و مردم در گذشته برای دسترسی به آب باید این مسیر را طی می‌کردند و 12٫5 متر پایین می‌رفتند.
مخزن آب این بنا با حجم 4,900 متر مکعب به‌صورت مربعی‌شکل است که روی آن گنبدی زیبا و رفیع بر پایه مربع ایجاد شده و زیبایی خاصی به فضای آن بخشیده است. ارتفاع بلندترین نقطه این گنبد آجری تا کف آب‌انبار حدود 28 متر است؛ هرچند بعدها کف آن را به‌اندازه سه متر پر کردند و به این ترتیب، ارتفاع آن به 25٫5 متر رسید. علاوه بر بادگیر مرکزی که در بالاترین قسمت گنبد قرار دارد، چهار روزن مشبک جهت تهویه هوا در گنبد کار گذاشته شده است. گنبد آب‌انبار از بیرون چندان بزرگ به نظر نمی‌آید؛ اما با پایین‌رفتن از پله‌ها و رسیدن به داخل مخزن، عظمت و بزرگی گنبد و خلاقیت معماران آن مورد تحسین قرار می‌گیرد.
مصالح به کار گرفته در بنای آب‌انبار بزرگ، شفته آهک با روکش ساروج با قطری حدود سه متر است. اگر به دیوارهای داخلی بنا دقت کنید، می بینید که کاملا صاف نیستند. این ناصافی به‌دلیل بی‌دقتی در معماری نبوده، بلکه برای ایجاد حرکت در داخل آب و جلوگیری از رکود و فساد آب بوده است. این بنا مقاومت خوبی در برابر زلزله دارد و با وجود زلزله‌‌های مختلف در طی سالیان دراز در قزوین، بهخاطر مهندسی دقیق آسیب ندیده است.
برای بازدید از آب انبار سردار بزرگ باید بلیط ورودی تهیه کنید و بعد به داخل آن بروید. این آب انبار همه روزه البته به غیر از روز های تعطیل رسمی باز است و علاقه مندان می توانند به آن جا بروند.
آب انبار سردار بزرگ در استان قزوین، خیابان شهرداری، شهرداری مرکز، اداره روابط عمومی و امور بین الملل شهرداری قزوین واقع شده است. برای سفر به این شهر می توانید با هر گونه وسیله مسافربری که دوست دارید بروید اما اگر می خواهید یک سفر راحت را تجربه کنید، پیشنهاد ما به شما این است که بلیط قطار قزوین را تهیه کنید.
قزوین ده ها آب انبار را در خود جای داده و به همین دلیل به شهر آب انبارهای ایران معروف است. این آب انبارها معماری شگفت انگیزی دارند و با تزئینات چشمگیر تبدیل به یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری قزوین شده اند. یکی از معروف ترین آب انبارهای قزوین آب انبار سردار بزرگ است، آب انباری نسبتا بزرگ با یک گنبد عظیم که قدمت آن به دوران قاجار برمی گردد و برای معماری آن خلاقیت جالب توجهی به کار است.
