ارتباط عدم تمکین زوجه و مهریه چیست

مهریه زن

بر اساس ماده 1082 قانون مدنی ، " به مجرد عقد ، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید " . بر اساس این ماده ، مهریه زن حقی است که به محض عقد نکاح به وی تعلق می گیرد . بنابراین ، زن می تواند به محض انعقاد عقد ازدواج ، اقدام به مطالبه مهریه خود کند و یا حتی مهریه اش را ببخشد . مهریه را می توان شامل دو نوع مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه دانست که هریک احکام و شرایط ویژه خود را دارند.

عدم تمکین

همین که زن و مرد به عقد هم درآمدند ، بر اساس شرع و قانون ، مکلف به انجام اموری در قبال یکدیگر می شوند . یکی از این تکالیف که به لحاظ قانونی بر عهده زن قرار گرفته است ، تمکین می باشد . تمکین از شوهر در دو معنای عام و خاص مطرح است . تمکین عام یعنی اطاعت از شوهر در امور کلی زندگی خانوادگی و تمکین خاص هم ناظر بر روابط زناشویی میان زوجین است . اما عدم تمکین از سوی زن سبب می شود که زن مرتکی نشوز شود و حق دریافت نفقه خود را از دست بدهد . یعنی در صورتی که مرد بتواند عدم تمکین از سوی زن را به اثبات برساند ، دیگر وظیفه ای برای پرداخت نفقه نخواهد داشت .

رابطه عدم تمکین و مهریه

سوال مهمی که ممکن است در اینجا مطرح شود آن است که رابطه عدم تمکین و مهریه چیست ؟ آیا در صورت عدم تمکین از سوی زن ، زوجه حق مهریه خواهد داشت ؟ یا اگر زن از تمکین از شوهر خودداری نماید و مثلا به منزل پدری اش برود ، همچنان می تواند اقدام به دریافت مهریه اش نماید ؟
در پاسخ به این سوال همانگونه که اشاره شد ، پرداخت مهریه زن وظیفه ای برای مرد است . همچنین ، تمکین زن از شوهر نیز وظیفه ای است که بر عهده شوهر قرار گرفته است . اما این دو تکلیف ارتباطی به یکدیگر ندارند . یعنی در صورتی که زن از تمکین در برابر شوهر خودداری نماید ، از آن جهت که به محض عقد نکاح مالک مهریه اش شده است ، باز هم می تواند مهریه اش را مطالبه کند . عدم تمکین زن تنها سبب از بین رفتن حق نفقه وی می شود ؛ نه مهریه . تمکین یک تعهد و مسئولیت از جانب زوجه و به نفع زوج است. درواقع به معنای فرمانبرداری زوجه در مقابل خواسته ها و توقعات مشروع و قانونی زوج می باشد. تمکین صرفا به معنای آمیزش جنسی نیست و تمام مسائل زندگی مشترک را در بر می گیرد اما آنچه که توسط قانون مورد توجه واقع شده است همان تمکین خاص می باشد که درواقع برقراری رابطه جنسی مطلوب میان زوجین است. زن از همان بدو نکاح باید از درخواست های همسر خود تبعیت کند اما در مواردی که زوج از پرداخت نفقه خودداری نموده است زن نیز وظیفه ای برای تمکین از مرد ندارد.
مهریه نیز حقی است که به محض عقد نکاح برای زوجه و بر عهده زوج ایجاد می گردد. مهریه تحت هیچ شرایطی اسقاط نمی شود مگر اینکه زن در زندگی زناشویی و یا درمواردی مانند طلاق توافقی آن را بذل نماید. بنابراین زن حتی اگر تمکین نکند و حتی اگر نافرمانی خود را به حدی گسترش دهد که با مرد در زیر یک سقف زندگی نکند (متارکه) باز هم مستحق دریافت مهریه است با این تفاوت که اگر باکره باشد در زمان طلاق، نصف از میزان مهریه به او تعلق می گیرد و همچنین می تواند از حق حبس برای دریافت مهریه استفاده کند.

حق حبس به چه معناست؟

همانطور که گفتیم به محض عقد نکاح تعهدات و مسئولیت هایی بر طرفین بار می شود که به نفع دیگری است. از تمکین به عنوان مسئولیت زن در برابر مرد نام بردیم و از مهریه به عنوان مسئولیت مرد در برابر زن! حال زن می تواند طبق قانون تا زمان دریافت مهریه از تمکین خودداری کند البته اگر مهریه توسط دادگاه تقسیط گردد، پرداخت اولین قسط از مهریه برای لزوم تمکین توسط زن کفایت می کند.
اگر مرد مهریه زن را پیش از نزدیکی پرداخت نکند و زن بر حق حبس خود اصرار ورزد مرد نمی تواند به بهانه عدم تمکین از پرداخت نفقه به زن خودداری کند. این نکته را هم یادآوری کنیم که مهریه باید عندالمطالبه باشد در غیر این صورت (مهریه عندالاستطاعه) باید توسط دادگاه بررسی گردد که آیا مرد در حال حاضر توانایی پرداخت مهریه را دارد یا خیر؟ البته نظام حقوقی در دنیای امروز به گونه ایست که اصولا مردان به دنبال تقسیط مهریه توانایی پرداخت آن در گذر زمان را دارند.

اسقاط حق حبس

اگر زن تنها برای یک بار با همسر خود همخواب شده و این همخوابی به نزدیکی منجر گردد دیگر حق حبسی وجود نخواهد داشت و زن موظف است قوانین مربوط به تمکین عام و خاص را در زندگی مشترک رعایت نماید. البته این مسئله باعث نمی شود تا حق زن مبنی بر دریافت مهریه ساقط شود با این حال دیگر حق حبسی در کار نیست و می توان این گونه گفت که اهرم فشار از روی مرد برداشته شده است. در صورتی که زن برای درخواست مهریه از تمکین در مقابل مرد سرباز بزند مستحق دریافت نفقه نخواهد بود و این مسئله مهمترین مسئله ایست که در خصوص پافشاری بر درخواست مهریه قبل از سقوط حق حبس و بعد از آن پدید می آید.

مهریه برای زوجه باکره

منظور از زوجه باکره، زوجه ایست که هم چنان از همسر خود تمکین نکرده و درواقع دارای حق حبس است. در خصوص رابطه تمکین و مهریه برای زوجه باکره باید به این نکته اشاره کنیم که وی توانایی درخواست تمام مهریه را دارد و این مقوله که نصف از مهریه به زوجه باکره تعلق می گیرد برای زمانی است که زوجه قبل از نزدیکی با مرد مطلقه شود. بنابراین اگر مرد بخواهد پیش از نزدیکی با زن او را طلاق دهد (یا زن بخواهد پیش از نزدیکی طلاق بگیرد) تنها می تواند نصف از مهریه را درخواست کند و اگر در زمان استفاده از حق حبس موفق به دریافت تمام مهریه یا بیشتر از نصف مهریه شده باشد باید در زمان طلاق، مابقی از نصف مهریه را به مرد بازگرداند.

عواقب عدم تمکین زن بر مهریه شامل چه مواردی است؟

همانطور که بررسی گردید، ارتباط عدم تمکین زن و مهریه از نوع تباین بوده یعنی لازم و ملزومی میان ایشان برقرار نمیباشد. به عبارت دیگر، عواقب عدم تمکین زن بر مطالبه مهریه صفر بوده و خواسته مطالبه مهریه از ناحیه زوجه وفق قانون همچنان پابرجا میباشد. همچنین تصور اشتباه دیگری نیز وجود دارد که با اثبات رابطه نامشروع زن، مهریه به او تعلق نمیگیرد. اثبات دعوای کیفری وجود رابطه نامشروع میان زوجه و یک مرد دیگر، موجب عدم استحقاق زن به مطالبه مهریه نمیباشد. زیرا مبنا و سبب به وجود آمدن حق مطالبه مهریه زوجه وفق قانون مدنی، اسبابی غیر از عدم رابطه نامشروع بوده است. مانند آنکه زن به مجرد عقد صاحب و مالک مهر شده و پرداخت آن بر عهده و ضمه مرد قرار میگیرد.

تمکین و عدم تمکین همسر به چه معناست؟