احادیثی پیرامون مقام پدر و مادر

  دوشنبه، 02 تیر 1399   زمان مطالعه 7 دقیقه
احادیثی پیرامون مقام پدر و مادر
واجب بودن اطاعت و فرمان‏پذیری فرزندان از پدر، از حقوق ویژه‏ای است که اسلام برای تکریم و پاس‏داشت مقام پدران وضع کرده است.

و خدای تو حکم فرموده که، هیچ کس را جز او نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید اگر هر دو یا یکی از آنها به پیری برسند (که موجب رنج و زحمت باشند) زنهار کلمه ای که رنجیده خاطر شوند مگو و کمترین آزار به آنان مرسان و با ایشان با احترام و بزرگوارانه سخن بگو.

تصویر

والدین در کلام خدا

پدر و مادر نیز به عنوان دو انسان فداکار و زحمتکش که تمام بار مسئولیت های مربوط به تربیت فرزند را بر دوش دارند، علاوه بر شایستگی تکریم و احترام در جوامع بشری، در نزد خداوند نیز از جایگاه منحصر به فردی برخوردار هستند به طوری که در چندین آیه قرآن کریم، بر لزوم اطاعت و تکریم آنها فرمان داده شده است و ذات باری تعالی نام آنان را در ردیف نام خود قرار داده و بر رعایت مقام و منزلت آنها تأکید نموده است. اهمّیت این بحث به اندازه ای است که خداوند متعال در بیش از ۲۳ آیه در قرآن مجید، صراحتا و یا به طور ضمنی، فرزندان را به احسان و نیکی نسبت به پدر و مادر، امر نموده است:
۱–وَ قَضی رَبُّک اَلاّ تَعْبُدُوا اِلاّ اِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ اِحْسانا«و پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر، نیکی کنید».
خداوند متعال در این آیه شریفه، بعد از اصل توحید (که از اساسی ترین اصول اسلام است)، به یکی دیگر از تعلیمات انبیاء(علیهم السلام) یعنی نیکی به پدر و مادر، اشاره می کند.
۲–وَ وَصَّینَا الاِنْسانَ بِوالِدَیهِ حُسْنا «و ما به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند».
۳-و اخفض لهما جناح الذل من الرحمه «و بالهای تواضع خویش را از محبّت و لطف، در برابر آنان فرود آر».
۴-الا تشرکوا به شیئاً و بالوالدین احساناً «چیزى را با او شریک نکنید و به پدر و مادر نیکى کنید».
همان طور که ملاحظه می شود، احسان و تکریم به پدر و مادر، یک قانون کلّی و فراگیر الهی برای تمام انسانهاست و مخصوص به دسته یا گروه خاصّی نیست.

والدین در کلام معصومان(علیهم السلام)

در بسیاری از بیانات گهربار پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان معصوم(علیهم السلام)، در مورد نیکی به والدین سفارش شده است:
۱-پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: نظر الولد الی والدیه حبّا لهما عباده«نگاه با محبّت و دوستانه به پدر و مادر، عبادت است».
۲-رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: رحم اللّه امرءً أعان والده علی برّه «خداوند، رحمت کند کسی را که پدرش را بر نیکی، کمک کند».
۳-امام باقر(علیه السلام) از پبامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل فرمودند که: ایاکم و عقوق الوالدین فان ریح الجنه توجد ممن سیرع الف عام و لایجدها عاق «از عاق پدر ومادر بترسید زیرا بوى بهشت از هزار سال راه به مشام می ‏رسد؛ اما هیچگاه به کسانى که مورد خشم پدر و مادر هستند نخواهد رسید».
۴-امام صادق(علیه السلام) فرمود: مَنْ نَظَر الی أبَویه نَظَرَ ماقتٍ و هُما ظالمانِ لَهُ، لم یَقبَلِ اللهُ لَهُ صلاهً«هر کس به پدر و مادر خویش نگاه خشمگین افکند، هر چند آنان به او ستم کرده باشند خداوند نمازش را نمی پذیرد».
۵-از امام باقر(علیه السلام) روایت شده است: ان العبد لیکون باراً بوالدیه فى حیاتهما ثم یموتان فلا یقصى عنهما دینهما و لا یستغفر لهما فیکتبه اللَّه عاقاً و انه لیکون عاقا لهما فى حیاتهما غیر بار بهما فاذا ما تا قضى دینهما و استغفر لهما فیکتبه اللَّه باراً هر آینه کسى که نسبت به پدر و مادر خود نیکوکار بوده، پس از مرگ آنها، دین آنان را ادا نمی کند و براى آنان استغفار نمی نماید پس خداوند او را در شمار آزاردهندگان قرار می دهد. و بسا که کسى آزار دهنده پدر و مادرش بوده و در حیاتشان به آنان نیکى نمى‏کرده است ولى پس از مرگ آنها، دین آنها را ادا کرده و برایشان استغفار نموده است پس خداوند او را در شمار نیکى کنندگان به والدین قرار می ‏دهد».

حق پدر بر فرزند چيست؟

رسولُ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم:
لَمّا سُئلَ عَن حَقِّ الوالِدِ على وَلدِهِ: لا يُسَمِّيهِ باسمِهِ ، ولا يَمشي بَينَ يَدَيهِ ، ولا يَجلِسُ قَبلَهُ ، ولا يَستَسِبُّ لَهُ .
پيامبر خدا (ص):
- در پاسخ به سؤال از حق پدر بر فرزندش: او را به اسم صدا نزند، جلوتر از او راه نرود، پيش از او ننشيند و برايش دشنام نخرد .
الكافي : 2 / 159 / 5 منتخب ميزان الحكمة : 614

1. بزرگترین واجب

قال امیر المؤمنین علی(ع):

بر الوالدین اکبر فریضة.

امیر المؤمنین علی(ع) فرمود:

بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است.

میزان الحکمة، ج 10، ص 709.

2. برترین اعمال

قال الصادق(ع):

افضل الاعمال الصلاة لوقتها، و بر الوالدین و الجهاد فی سبیل الله.

امام صادق(ع) فرمود:

برترین کارها عبارتست از: 1 - نماز در وقت 2 - نیکی به پدر و مادر 3 - جهاد در راه خدا.

بحار الانوار، ج 74، ص 85.

3. انس با پدر و مادر...

فقال رسول الله(ص):

فقر مع والدیک فوالذی نفسی بیده لانسهما بک یوما و لیلة خیر من جهاد سنة.

مردی خدمت پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت:

پدر و مادر پیری دارم که به خاطر انس با من مایل نیستند به جهاد بروم، رسول خدا(ص) فرمود:

پیش پدر و مادرت بمان، قسم به آنکه جانم در دست اوست انس یکروز آنان با تو از جهاد یکسال بهتر است. (البته در صورتی که جهاد واجب عینی نباشد).

بحار الانوار، ج 74، ص 52.

4. محبوبترین کارها

عن ابن مسعود قال: سئلت رسول الله(ص):

ای الاعمال احب الی الله عز و جل؟ قال:

الصلاة لوقتها، قلت ثم ای شی ء؟

قال: بر الوالدین، قلت: ثم ای شی ء؟ قال: الجهاد فی سبیل الله.

ابن مسعود می گوید: از پیامبر گرامی(ص) سؤال کردم محبوبترین کار پیش خدا کدام است؟

فرمود: نماز در وقت،گفتم: بعد از آن چه چیز؟

فرمود: نیکی به پدر و مادر،گفتم: بعد از آن چه چیز،فرمود: جهاد در راه خدا.

بحار الانوار، ج 74، ص 70.

5. نگاه به پدر و مادر

قال رسول الله(ص):

ما ولد بار نظر الی ابویه برحمة الا کان له بکل نظرة حجة مبرورة.

فقالوا: یا رسول الله و ان نظر فی کل یوم مائة نظرة؟

قال: نعم، الله اکبر و اطیب.

پیامبر خدا(ص) فرمود:

هر فرزند نیکو کاری که با مهربانی به پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول باو داده می شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه به آنها نگاه کند؟

فرمود: آری خداوند بزرگتر و پاکتر است.

بحار الانوار، ج 74، ص 73.

6. عظمت پدر و مادر

عن ابی الحسن الرضا(ع) قال:

ان الله عز و جل امر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخری: امر بالصلاة و الزکاة، فمن صلی و لم یزک لم تقبل منه صلاته و امر بالشکر له و للوالدین، فمن لم یشکر والدیه لم یشکر الله، و امر باتقاء الله و صلة الرحم، فمن لم یصل رحمه لم یتق الله عز و جل.

امام رضا(ع) فرمود:

خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:

1 - به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمی شود.

2 - به سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسی که از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده است.

3 - به تقوای الهی فرمان داده و به صله رحم، پس کسی که صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده است.

بحار الانوار، جلد 74، ص 77.

7. احترام پدر و مادر

قال الصادق(ع):

بر الوالدین من حسن معرفة العبد بالله اذ لا عبادة اسرع بلوغا بصاحبها الی رضی الله من حرمة الوالدین المسلمین لوجه الله تعالی.

امام صادق(ع) فرمود:

نیکی به پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان به خاطر خدا انسان را به رضایت خدا نمی رساند.

بحار الانوار، ج 74، ص 77.

8. اطاعت از والدین

قال رسول الله(ص):

من اصبح مطیعا لله فی الوالدین اصبح له بابان مفتوحان من الجنة و ان کان واحدا فواحدا.

پیامبر خدا(ص) فرمود:

کسی که دستور الهی را در مورد پدر و مادر اطاعت کند، دو درب از بهشت برویش باز خواهد شد، اگر فرمان خدا را در مورد یکی از آنها انجام دهد یک درب گشوده می شود.

کنز العمال، ج 16، ص 467.

9. ارزش اطاعت از پدر و مادر

قال رسول الله(ص):

العبد المطیع لوالدیه و لربه فی اعلی علیین.

پیامبر اکرم(ص) فرمود:

بنده ای که مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه است.

کنز العمال، ج 16، ص 467.

10. پرداخت بدهی والدین

عن رسول الله(ص):

من حج عن والدیه او قضی عنهما مغرما بعثه الله یوم القیامة مع الابرار.

رسول خدا(ص) فرمود:

کسی که به نیت پدر و مادرش حج انجام دهد یا بدهکاری آنها را بپردازد خداوند او را در روز قیامت با نیکان بر می انگیزد.

کنز العمال، ج 16، ص 468.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
علی دایی: دکترها گفته بودند شاید زیر عمل زنده نمانم+عکس/ همه درآمدم را در ایران سرمایه‌گذاری کردم و یک وجب از خاک وطنم را با هیچ چیز عوض نمی کنم (127 نظر) مهران مدیری: بعد از مراسم خاکسپاری خسرو شکیبایی دیگه توی هیچ مراسمی شرکت نکرده و نخواهم کرد؛ مردم با گاز پیک‌نیکی و مایه کتلت آمده بودن انگار تفریح بود+ویدیو (87 نظر) نگرانی همسر رهبر معظم انقلاب از نداشتن شام برای پذیرایی کردن از مهمان آقا/ وقتی آن شب، در سفره غذا چیزی جز سینی نان و پنیر نبود... (83 نظر) الهام چرخنده: من که آبرو ندارم خودم را سنجاق کرده ام به اهل بیت (82 نظر) چهره غمزده و کمر خمیده آریا عظیمی نژاد، داور پرانرژی برنامه عصرجدید در مراسم تشییع مادرش/ روحش شاد و یادش گرامی+عکس (66 نظر) نگاهی به مدل مانتو های اعیانی نسرین مقانلو در عین با حجاب بودن/ میشه هم خوشتیپ بود هم با حجاب+عکس (66 نظر) نگاهی به ماشین هیوندای هوش پران جعفر غفارنژاد، رقیب مازندرانی هادی چوپان که همه آرزوشو دارن/غول بابلسری سوار بر هواپیمای رویاهایش😍 (58 نظر) عاشقانه های زیبا و دلنشین الهام چرخنده و همسر روحانی‌اش در شهر و حرم امام رضا(ع)/ ایشالا خوشبخت باشین+عکس (45 نظر) خلاقیت خنده دار قصاب شیرازی برای کشاندن مشتری به مغازه حماسه آفرید!/ هنر نزد ایرانیان است و بس +عکس😆 (40 نظر) نگاهی به حیاط دلباز و شاهانه ویلای میلیاردی علی پروین در منطقه خوش آب و هوای تهران +تصاویر/ برای خودش یک باغه (38 نظر) خلاقیت زیبا و جالب همسر جوان سید احمد خمینی برای تبریک تولد با یک شعر عاشقانه سنگین و رنگین/ در نگاه من بهارانی هنوز...+عکس (37 نظر) نگاهی به گل آفساید گولسیانی به مس رفسنجان از زاویه ای متفاوت +فیلم/ قهرمانی پرسپولیس با اشتباه محرز داوری مسجل شد (37 نظر) نگاهی به ماشین بِنزِ هوش پران حمید لولایی که همه آرزوشو دارن/آقای کمدین سوار بر هواپیمای رویاهایش😍 (35 نظر) نگاهی به تاج‌ گل‌های اعیانی و گرانقیمت افتتاحیه رستوران محمدرضا گلزار در تهران؛ تبریک و شادباش دوستان و هنرمندان به سوپراستار سینما و برادرش+عکس (35 نظر) مازیار لرستانی: دلم برای شهره لرستانی تنگ شده+ویدئو (33 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
فال روزانه امروز یکشنبه 28 مرداد ماه 1403
فال قهوه با نشان روز یکشنبه 28 مرداد ماه 1403
فال شمع روزانه امروز یکشنبه 28 مرداد 1403
7 خواسته ای که مردان از همسرشان دارند!
فال حافظ با تفسیر امروز یکشنبه 28 مرداد 1403 + فیلم
فال ابجد روزانه یکشنبه 28 مرداد 1403
روستای تاریخی حیرت انگیز در مازندران؛ جایی که ابر‌ها زیر پای‌تان شناورند، پیشنهادی رویایی برای سفر یک روزه در اطراف تهران
رونمایی از 7 انسان عجیب الخلقه ای که منقلبتان می کند/ از دیو و دلبر واقعی تا دختری که شتر شد!+عکس
کلاه 490،000 تومانی دزد معروف خیابان استاد معین تهران + فیلم / درآمد ماهانه یک میلیارد تومانی !
فوت و فن خانه‌داری؛ 5 راه حل ساده و تضمینی برای از بین بردن سوسک در آشپزخانه و منزل
کشف قدیمی‌ترین تقویم جهان در معبدی 13 هزار ساله در ترکیه
فوت و فن خانه‌داری؛ 11 ترفند تمیز کردن ماشین لباسشویی و ضدعفونی کردن آن در خانه+راهکاری موثر برای از بین بردن بوی بد لباسشویی
قاتل آی نور 3 ساله بلاخره اعتراف کرد/ من بچه را داخل چاه فاضلاب انداختم!
آغاز عملیات ساماندهی آسفالت بلوار پیامبر اعظم (ص) شوشتر
نایب قهرمان کشوری زورخانه‌ای کشور تجلیل شد
منتخب روز   
در 27 مرداد سالروز تولد آیت الله آل هاشم؛ یادی کنیم از بوسه پدر امام جمعه شهید بر مزار پسرش+ عکس/ روحش شاد و یادش تا ابد گرامی خاطره خنده دار شهاب حسینی : میگه وقتی رِنوی طوسی اردکان 11 رو کنار ماشین لاکچری رضا گلزار پارک کردم برای خودش کُمدی کلاسیکی بود +ویدئو تئاتر دیدن آقای روحانی با تی شرت آبی و بدون عبا و عمامه به همراه دختر و نوه‌اش+عکس واکنش معنادار و عجیب پسر مسعود پزشکیان به استعفای ظریف + عکس یکی از غمگین ترین سکانس های شهرزاد/ مرگ جمشید خان پلاکاردی از محمدرضا شاه در دستان مردم به شکل دراکولا با شاخ های شیطانی+عکس/ نوشتن لقب هایی در شان چهره منفور پهلوی نگاهی به قاب دو نفره چهره‌های سیاسی با مادرشان؛ از حسن روحانی و خاتمی تا هاشمی رفسنجانی و جهانگیری+عکس/ جای خالی تصویر رئیس جمهور شهید با مادرشان با این قاب پر شد! شباهت معنادار و پُرمفهوم درب ورودی خانه رهبر معظم انقلاب و امام خمینی(ره)+عکس/ دری آهنی و کوچک با ساده ترین و بدون تجملات ترین حالت ممکن چهره غمزده و عرض تسلیت صمیمی جمشید هاشم پور به شهاب حسینی در مراسم تشییع پدر جوانش/ روحش شاد و یادش گرامی+عکس (فیلم) فیلمبرداری بی‌شرمانه رضا پهلوی از معاشقه دخترش لب دریا! 😳😳😳 / حاشا به غیرتت! احساسی ترین سکانس سریال عاشقانه جیران /ناصر الدین شاه: حکیم ازت میخوام ثمره این عشق رو نجات بدی قشنگترین سکانس سریال شهرزاد / فرهاد: عشق هر ناممکنی رو ممکن میکنه