اهداف سفر جو بایدن به غرب آسیا؛ از تلاویو تا ریاض

واقعیت این است که آمریکایی ها اعم از دموکرات ها و جمهوری خواهان، عربستان را به عنوان یک گاو شیرده در نظر می گیرند و نهایت استفاده را از این کشور برای تقویت اقتصاد آمریکا می کنند.

ساعدنیوز: آقای جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا سفرش به غرب آسیا را آغاز کرده است و قرار است به تلاویو، رام الله و ریاض سفر کند. چه پرونده ها و مسائلی سائق این سفر مهم دیپلماتیک برای رئیس جمهور آمریکا بوده است؟

دکتر یاسر ارشادمنش: دلایل سفر آقای بایدن به خاورمیانه که در اصل نخستین سفر او به منطقه در کسوت رئیس جمهور ایالات متحده است، را باید در سه سطح امنیتی، نظامی و اقتصادی جستجو کرد. آقای بایدن در سفر به تلاویو سعی می کند تا ثبات و امنیت را برای صهیونیست ها حفظ کند. ما می دانیم که در 5 سال گذشته، کابینه رژیم صهیونیستی 4 بار تغییر کرده است و یک نوع بی ثباتی در دولت اسرائیل حکمفرما است. به اعتقاد من، یکی از مسائل مهمی که در سفر آقای بایدن به سرزمین های اشغالی موضوع گفتگوهای طرفین خواهد بود، مقاومت و سلاح های پیشرفته و موشک ها و پهبادهای بومی ساز حزب الله است. طبیعتاً رژیم صهیونیستی خواهان افزایش تحریم ها و فشارها بر علیه حزب الله است.

تنش اخیر لبنان با رژیم صهیونیستی بر سر میادین مشترک گازی و نفتی موضوع دیگری است که به بحث گذاشته خواهد شد. طبق یافته های مطالعات آینده پژوهی، جنگی در آینده میان رژیم صهیونیستی و مقاومت لبنان درخواهد گرفت و این نیز یکی از موضوعات مهمی است که شاید در این سفر به آن پرداخته شود.

اما درباره اهداف سفر آقای بایدن به ریاض، ابتدا باید به تلاش آقای بایدن برای علنی تر شدن رابطه اسرائیل و عربستان اشاره کرد. با توجه به این که جنگ یمن و تقابل سعودی ها با حوثی ها ادامه دارد، آقای بایدن تلاش خواهد کرد تا سعودی ها را به خرید سلاح بیشتر از آمریکا ترغیب کند. واقعیت این است که آمریکایی ها اعم از دموکرات ها و جمهوری خواهان، عربستان را به عنوان یک گاو شیرده در نظر می گیرند و نهایت استفاده را از این کشور برای تقویت اقتصاد آمریکا می کنند. با توجه به بحران انرژی متعاقب جنگ اوکراین، آقای بایدن سعودی ها را تشویق خواهد کرد تا تولید نفت را تا 14 میلیون بشکه در روز افزایش دهند و برای تحقق این خواسته، واشنگتن فن آوری های لازم را در اختیار ریاض قرار خواهد داد. با توجه به بحران انرژی در داخل آمریکا، و افزایش بی سابقه قیمت حامل های انرژی، آقای بایدن تلاش می کند تا قیمت نفت و فرآورده های نفتی کاهش یابد.

به اعتقاد من، یکی دیگر از موضوعاتی که شاید در این سفر مورد توجه دو طرف باشد، بحث برجام و تضمین های لازم واشنگتن برای رفع نگرانی های ریاض در خصوص تأمین منافع عربستان در حوزه امنیتی بعد از احیای برجام خواهد بود. آقای بایدن تلاش می کند که با نزدیکتر شدن تلاویو و ریاض جبهه مشترک عبری-عربی بر علیه جمهوری اسلامی ایران تقویت شود. و با توجه به جایگاه عربستان در میان کشورهای عربی منطقه، عمق استراتژیک تلاویو تا نزدیکی مرزهای جمهوری اسلامی ایران گسترش یابد.

از سوی دیگر، با توجه به سیاست دولت جدید جمهوری اسلامی ایران در حوزه تنش زدایی در منطقه و مصالحه جویی با رقبایی همچون عربستان سعودی و مصر، شاید آقای بایدن دغدغه این را داشته باشد که این کشورها حتی بدون احیای برجام خواستار تقویت مناسبات با جمهوری اسلامی ایران باشند و این مطلوب واشنگتن نیست. آقای بایدن به عربستان تذکر خواهد داد که در صورت شکست گفتگوهای احیای برجام، ریاض باید فاصله خودش با تهران را حفظ کند.

در مورد برجام، با توجه به قانونهایی که در آمریکا در این خصوص وجود دارد، بعید است که رئیس جمهور آمریکا بتواند به تنهایی ورق را برگرداند.

ساعدنیوز: با توجه به تحولاتی که در منطقه رخ داده است و بی ثباتی کابینه رژیم صهیونیستی و قرار گرفتن آقای لاپید در صدر دولت موقت این رژیم، آیا سفر آقای بایدن می تواند زمینه یک نوع تغییر رفتار در مذاکرات آتی را در واشنگتن ایجاد کند؟

دکتر یاسر ارشادمنش: به هر حال، آمریکایی ها خصوصاً دموکرات ها از زمان آقای کلینتون تلاش کرده اند تا نقش میانجیگر را به نفع اسرائیل بازی کنند و علیرغم عدم وجود ثبات در دولت اسرائیل، امنیت و ثبات را حداقل به لحاظ روانی و مالی برای رژیم صهیونیستی تأمین کنند. از سوی دیگر، دولت آمریکا در تلاش است تا هیجانات مقاومت را در منطقه کاهش دهد. در مورد برجام، با توجه به قانونهایی که در آمریکا در این خصوص وجود دارد، بعید است که رئیس جمهور آمریکا بتواند به تنهایی ورق را برگرداند. طبیعتاً نیازمند جلب نظر کنگره خواهد بود. همین مسأله دقیقاً دلیل اجتناب آمریکا از دادن تضمین به ایران است.

اگر سفر آقای بایدن بر اساس مطالعات آینده پژوهی صورت گرفته باشد، طبیعتاً تأمین منافع ایالات متحده از طریق امضای پیمان با عربستان و اسرائیل برای تشکیل یک محور عبری-عربی قوی بر علیه ایران و امنیتی تر شدن فضای منطقه در صورت شکست مذاکرات در اولویت او قرار خواهد داشت. اگر مذاکرات شکست بخورد و چنین روندی در خاورمیانه شکل بگیرد، طبیعتاً ایران هم به سمت ائتلاف سازی خواهد رفت و این به نظر من، یک بازی دو سر باخت است.

هرچند روسیه هیچگاه یک شریک استراتژیک برای جمهوری اسلامی ایران نبوده است، ولی بعد از شروع جنگ، ایران در حوزه تسلیحاتی اعم از تأمین پهباد و دیگر سلاح ها در کنار روسیه بوده است.

ساعدنیوز: همان طور که مستحضر هستید، دیروز کرملین به صورت رسمی خبر سفر آقای پوتین به تهران برای برگزاری نشست سه جانبه رؤسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه در هفته آتی را رسانه ای کرد. این سفر قرار است بلافاصله بعد از سفر آقای بایدن به غرب آسیا رخ دهد. آیا این تلاقی دو سفر پیام خاصی دارد؟

دکتر یاسر ارشادمنش: من فکر می کنم که نظم بین الملل بعد از حمله روسیه به اوکراین، دچار تحولاتی شده است. هرچند روسیه هیچگاه یک شریک استراتژیک برای جمهوری اسلامی ایران نبوده است، ولی بعد از شروع جنگ، ایران در حوزه تسلیحاتی اعم از تأمین پهباد و دیگر سلاح ها در کنار روسیه بوده است، مشاوره های نظامی خوبی به روسیه داده شده است؛ اقلام مورد نیاز روسیه که به دلیل تحریم ها با کمبود مواجه شده بود، توسط ایران تأمین شده است. طبیعتاً تحولاتی که پیش آمده باعث شده که روسیه نیز چرخشی به سمت همکاری های بیشتر داشته باشد و همین موضوع باعث شده که ایران و روسیه بیش از پیش به همدیگر نزدیک شوند هرچند یک شریک استراتژیک برای همدیگر نیستند. امروز غربی ها مواضع بسیار تند و محکمی علیه روسیه گرفته اند هرچند روسیه توانست با مانوورهایی که بر روی روبل می دهد، از این تحریم ها سربلند بیرون بیاید. به هر حال، در این وضعیت نزدیک شدن ایران و روسیه اجتناب ناپذیر است و دو طرف می توانند از این طریق منافع خود را در شرایط کنونی تأمین کنند.

به اعتقاد من، حتی اگر تحریم ها برداشته شود، و ایالات متحده آمریکا به برجام بازگردد، ما به واسطه رژیم صهیونیستی با آمریکا همیشه در تنش خواهیم بود.

ساعدنیوز: با توجه به این که روند مذاکرات احیای برجام با پیچیدگی های زیادی دست به گریبان است، آیا سفر آقای پوتین به تهران این فرایند را پیچیده تر نخواهد کرد؟

دکتر یاسر ارشادمنش: به هر حال، ایران برای احیای برجام چند شرط بزرگ گذاشته است. در چند سال اخیر نیز، ایران در کنار بازیگران دیگر تلاش زیادی برای تداوم برجام صورت داد و در نهایت ترامپ به صورت یک طرفه از توافق خارج شد. به نظرم پیچیدگی خاصی در این موضوع وجود ندارد. ایران خواستار دو نکته است. آمریکا به برجام بازگردد و تحریم های ثانویه لغو شوند! این قوانین تصویب شده در آمریکا در این خصوص است که موضوع را پیچیده کرده است!

آمریکا برای رفع نگرانی های امنیتی خودش نیازمند حفظ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست تحریم ها است. اگر تحریم های سپاه برداشته شود، طبیعتاً سپاه قوی تر خواهد شد. اما اگر در لیست تحریم ها باقی بماند، این فرایند به تشدید تقابل ها میان دو کشور منتهی خواهد شد. ایران غنی سازی بیشتری انجام خواهد داد و این به هیچ وجه مطلوب ایالات متحده آمریکا و شرکایش در منطقه نیست. این یک بازی دو سر باخت است.

هرچند تحریم های ترامپ در این سال ها تا حدودی بر ایران تأثیر گذاشته است و تداوم فشار حداکثری توسط بایدن این روند را ادامه داده است ولیکن نتوانسته ایران را از پای درآورد. ایران پیش فرض را بر تداوم تحریم ها قرار داده است.

به اعتقاد من، حتی اگر تحریم ها برداشته شود، و ایالات متحده آمریکا به برجام بازگردد، ما به واسطه رژیم صهیونیستی با آمریکا همیشه در تنش خواهیم بود. امروز در منطقه، مقاومت در قویترین شکل خود از سال 1947 به این سو، در جریان است. پهبادهای بومی ساز مقاومت حزب الله لبنان که با دانشی که از ایران به لبنان منتقل شده، یک چالش جدی برای رژیم صهیونیستی است. هشدار پهبادی اخیر حزب الله به اسرائیل در مدیترانه بسیار تأثیرگذار بوده است. لبنان سهم خودش از میادین مشترک گاز و نفت در مدیترانه را می خواهد. فارغ از این موضوع، جنگ اوکراین نیز وضعیت نظام بین الملل را آشفته تر ساخته است و به نظر من این روند، رفته رفته پیچیده تر خواهد شد.

یارگیری جدید ناتو تأثیری در اهداف بلندمدت روسیه ندارد/ اروپا باید منتظر یک زمستان سرد و نیمه یخ زده باشد