به گزارش اقتصادنیوز به نقل از روزنامه اعتماد، فیاض زاهد، تحلیلگر سیاسی اصلاح طلب درباره رویکرد بخش های مختلف جریان اصلاحات نسبت به مطالبات این جریان و عملکرد دولت بیان کرد: برخی اصلاح طلبان ظاهرا امروز دیگر به این باور رسیده اند که آقای روحانی اساسا نمی خواست با بخشی از حاکمیت درگیر شود و عامدانه از پیگیری این مسائل سر باز زد. تحلیل این طیف بدبین از این قرار است که اگر آقای روحانی تلاش می کرد به واقع میانجی اصلاح طلبان و حاکمیت باشد، جایگاه خود را در خطر می دید و به باور این دوستان، افزایش آزادی فعالیت سیاسی و مشخصا رفع حصر حتی کارکرد خود دولت را هم مخدوش کرده و با ورود دوباره اصلاح طلبان به عرصه، جایگاه دولتی ها در فضای سیاسی کشور تضعیف می شد. مشروح این گفت وگو را در ادامه بخوانید:
از ابتدای دولت یازدهم و پیروزی آقای روحانی در انتخابات ۹۲ که با حمایت اصلاح طلبان رقم خورد، بحث از لزوم رفع شکاف های سیاسی و اجتماعی به عنوان مطالبه جدی حامیان دولت مطرح بود و در ادامه تعابیری چون «آشتی ملی»، «گفت وگوی ملی» و... برای حل آنچه افزایش بی اعتمادی عمومی و کاهش و ترمیم شکاف های سیاسی- مدنی مطرح شده است. اخیرا هم از تعبیر ناکامی آقای روحانی در تشکیل دولت «مصالحه ملی» به عنوان مهم ترین ماموریتش شنیدیم. به نظر شما اساسا علت این تاکید حامیان دولت چه بوده و دلیل ناکامی دولت در تحقق این مطالبات را چطور ارزیابی می کنید؟
یکی از شعارهای آقای روحانی در تمامی گردهمایی انتخاباتی سال ۹۲ در سراسر کشور، بحث رفع حصر بود و حامیان ایشان که به لحاظ تشکیلاتی، ایدئولوژی، رهبری سیاسی و همچنین ویژگی ها و وضعیت گروه های حامی در طیف اصلاحات قرار می گیرند، همواره و به خصوص در هر دو بزنگاه انتخاباتی ۹۲ و ۹۶ این مطالبه را پیش کشیده و به این امید در مسیر حمایت از کاندیداتوری آقای روحانی وارد شدند که ایشان بتواند مشکلات دولت احمدی نژاد را حل کند، صحنه بین المللی را به سوی کاهش تنش سوق دهد و البته فضای داخلی را در موضوعاتی چون مسائل حقوق بشری، آزادی های سیاسی- مدنی، فعالیت و کنشگری احزاب سیاسی، وضعیت دانشگاه ها و دانشجویان، اوضاع زنان و گروه های مختلف اجتماعی و به طور کلی تقویت جامعه مدنی و نهادهای وابسته به آن مدیریت کند. در این بین هم البته به صورت نمادین بر بحث حل مساله آقای میرحسین موسوی و همسرشان خانم زهرا رهنورد و همچنین آقای مهدی کروبی تاکید شد. اما به نظر می رسد رییس جمهوری اگر چه در ابتدای مسیر تلاش هایی داشت و به خصوص در سطح سخنرانی و شعارهایی که در دانشگاه ها و دیگر میتینگ های انتخاباتی و غیرانتخاباتی مطرح می کرد، بر این نکته تاکید داشت اما در عرصه عمل موفق نبود.
و به نظر شما علت این ناکامی چه بود؟
واقعیت این است که شخصا آنقدر بدبین نیستم اما برخی اصلاح طلبان ظاهرا امروز دیگر به این باور رسیده اند که آقای روحانی اساسا نمی خواست با بخشی از حاکمیت درگیر شود و عامدانه از پیگیری این مسائل سر باز زد. تحلیل این طیف بدبین از این قرار است که اگر آقای روحانی تلاش می کرد به واقع میانجی اصلاح طلبان و حاکمیت باشد، جایگاه خود را در خطر می دید و به باور این دوستان، افزایش آزادی فعالیت سیاسی و مشخصا رفع حصر حتی کارکرد خود دولت را هم مخدوش کرده و با ورود دوباره اصلاح طلبان به عرصه، جایگاه دولتی ها در فضای سیاسی کشور تضعیف می شد چرا که بنابر این تحلیل، روحانی خود را در مقام محلل می دید و طبیعتا در صورت نزدیکی اصلاح طلبان و حاکمیت، نقشش کمرنگ می شد. اما شخصا آنقدر بدبین نیستم و بیشتر به این باورم که آقای روحانی از آنجا که تلاش دارد آینده سیاسی خود را به نوعی تضمین کند، از آنجا که سرنوشت سیاسی آقایان هاشمی، خاتمی و حتی احمدی نژاد را دیده، تصمیم گرفته که دست به عصاتر حرکت کند. حال آنکه پیگیری بحث رفع حصر نیاز به رویارویی جدی تر با بخش هایی از حاکمیت و پرداختن هزینه سیاسی جدی بود.
با تمامی این اوضاع، در شرایط کنونی طرح پیشنهاد دولت «مصالحه ملی» را چطور می بینید؟
اخیرا چنانچه اشاره کردید، همزمان با آغاز سال پایانی کار دولت، آقای روحانی در یک نشست رسانه ای با مدیران مسوول بعضی رسانه ها حاضر شده و آقای حضرتی هم این پیشنهاد را مطرح کرده است. به نظرم، طرح این موضوع کاهش تنش، آشتی ملی یا هر نامی که بر آن بگذاریم در شرایطی که کشور در آستانه بازگشت تحریم ها قرار دارد، کاهش سطح اعتماد عمومی تشدید شده و به افزایش مشکلات اجتماعی انجامیده، کشور و جامعه در شرایط سختی قرار دارد و اگر اقدامی نشود هر لحظه بیشتر به نقطه ابربحران نزدیک می شویم. حال آنکه عبور از این اوضاع، بدون آنکه جلوی دشمنان خارجی زانو بزنیم، طبیعتا نیازمند اتحاد ملی و انسجام داخلی و البته استفاده از تمامی ظرفیت هاست و بنابراین به نظر می رسد حل این موضوع همچنان محل بحث است و هنوز هم ضرورت دارد. به هر حال اگر ترامپ رای بیاورد، بعید نیست به سمت تغییرات بنیادی در ایران حرکت کنند و ما داخل کشور لازم است کمربندها را سفت تر ببندیم و حاکمیت هم باید با اعلام عفو عمومی زندانیان سیاسی و تغییر روش با امثال نسرین ستوده ها و نرگس محمدی ها و دیگران، پالس های مثبتی صادر کند. معتقدم این رفتار از جانب حاکمیت هیچ تزاحمی با اقتدار کشور ندارد و نظام می تواند همان طور که اخیرا شاهد بودیم قوه قضاییه در قبال حکم اعدام ۳ جوان متهم آبان ماه ۹۸ نگاهی منعطف پیش گرفت با رویکردی متفاوت زمینه ترمیم اعتماد عمومی را فراهم کند.
شرط لاریجانی برای حضور در انتخابات ۱۴۰۰؛ حمایتم کنید تا شرکت کنمشما به «رفع حصر» به عنوان یکی از مصادیق تحقق ماموریت دولت روحانی اشاره کردید. حال آنکه برخی ناظران معتقدند با توجه به حساسیت های بحث حصر، بهتر بود روحانی به جای پیگیری این مساله، سراغ مسائل دیگر در حوزه آزادی های سیاسی- مدنی برود و این اولویت دادن به حصر خطای تاکتیکی دولت بوده؛ نظرتان در این باره چیست؟
آقای روحانی در دوره اول ریاست جمهوری عمده تمرکز خود را بر بحث برجام معطوف کرد و البته کارنامه ای درخشان از خود باقی گذاشت. منصفانه باورم این است که روحانی تمایل به ورود به پروژه برجام دو و سه در راستای کاهش تنش و حل مشکلات داخلی هم داشت اما وقتی با هسته سخت قدرت مواجه شد، دید که چنین توانی ندارد. از طرفی در جریان انتخاب اعضای کابینه وقتی پس از چندین مشورت ناکام، افرادی خنثی به مجلس معرفی شدند، مشکل دوچندان شد. به یاد داریم همان ماه ها و سال های نخست دولت یازدهم جایی گفته بودم این دولت، بی شناسنامه ترین دولت تاریخ جمهوری اسلامی بوده که ظاهرا دوستان در دولت ناراحت شده بودند. اما بحثم عدم گرایش روشن سیاسی و جناحی اعضای دولت بوده و این یک واقعیت است که وقتی مدیرانی به کار گرفته شوند که تعلق خاطر سیاسی ندارند، طبیعتا حاضر به پرداخت هزینه برای تحقق مطالبات هم نمی شوند. وقتی آقای سعید لیلاز همان روزهای اول از ژنرال های جمعه و شنبه می نوشت به این وضع کنونی اشاره داشت.
با تمامی این اوصاف اما هنوز یک سال تا پایان کار این دولت باقی است. آیا امیدی به تحقق این مطالبات بر زمین مانده، هست؟
به واقع هیچ دورنمای مثبتی برای حل مساله حصر یا افزایش سطح قدرت نهادهای مدنی قائل نیستم. چرا که حتی اگر دولت هم بخواهد، امروز مجلسی روی کار آمده و نه تنها تمایلی به این اهداف ندارد، بلکه یکسر مخالف آن است و نخواهد گذاشت این اهداف به سرانجام برسد.
