آیا می توان پلاک خودرو را خرید و فروش کرد؟
هنوز هم بسیاری از افراد هستند که تمایل دارند بنا به دلایلی پلاک خودروی خود را بفروشند و یا پلاک یک خودروی دیگر را برای خود خریداری کنند. سؤال این است که آیا امکان چنین کاری وجود دارد؟ آیا خرید و فروش پلاک خودرو امکان پذیر است؟ممکن است برخی از دارندگان پلاک خودرو بخواهند پلاک خود را بفروشند. اما آیا امکان این کار وجود دارد؟تب و تاب قرعه کشی خودرو در یک سال اخیر بیشتر از قبل داغ شده و بسیاری به دنبال دریافت خودرو با شرایط ثبت نامی هستند. اما هنوز هم بسیاری هستند که موفق به دریافت خودرو نشده اند. یکی از مواردی که برای شرکت در قرعه کشی و دریافت خودرو موردنیاز است، نداشتن پلاک فعال است. یعنی نباید هیچ پلاک فعالی به نام شما ثبت شده باشد. اگر فردی به این مساله آگاه نباشد و اقدام به شرکت در قرعه کشی کند، در صورت برنده شدن به مدت سه سال از شرکت در این قرعه کشی ها محروم می شود.
اما در بسیاری موارد این مساله پیش می آید که به دلایلی همچون دریافت طرح ترافیک، افراد ناچار می شوند پلاک خود را به نام فرد دیگری ثبت کنند. به عنوان مثال ممکن است فردی سهمیه طرح ترافیک داشته باشد اما خودرویی در اختیار نداشته باشد. احتمالا می تواند با انتقال مالکیت پلاک یکی از افراد خانواده، از سهمیه موردنظر استفاده کند. یعنی سهمیه به نام خود فرد اما خودرو در اختیار فرد دیگری است. همین شخص اگر بخواهد خودش اقدام به شرکت در قرعه کشی خودرو کند، به دلیل ثبت یک پلاک فعال به نام او، امکان حضور در قرعه کشی را از دست می دهد.
پلاک خودرو مثل اثر انگشت
از اواخر دهه 70 شمسی، فرایند شماره گذاری خودروها سامان گرفت و به عبارتی سیستماتیک شد. یعنی همان ایامی که پلاک های موسوم به «لیزری» روی کار آمدند. آن روزها پلاک خودرو در سیستم پلیس مشخصات مالک، شهر و مدل خودرو را مشخص می کرد، اما مشکلی که در این میان مطرح می شد، بحث جابجایی پلاک ها و عدم امکان رصد و ثبت سوابق آن ها بود.این چالش، پلیس را در بزنگاه های تخلف و سایر بزهکاری ها با مشکلاتی روبرو می کرد؛ بنابراین نیاز بود تا خودروها مجهز به یک پلاک راننده محور شوند. این بود که از ابتدای دهه 80 سری جدید پلاک خودروها موسوم به «پلاک ملی» روی کار آمد. این بار اوضاع به طرز ملموسی دستخوش تغییر شده بود.پلاک خودرو مانند شماره شناسنامه افراد بود. شاید یک نفر می توانست چندین پلاک را داشته باشد ولی این فرد نمی توانست هیچ یک از پلاک های خود را به نفر دیگری واگذار کند. به همین دلیل است که سال ها پیش وقتی خودرویی خرید و فروش می کردیم، عملاً کاری با پلاک آن نداشتیم ولی این روزها چنین چیزی غیرممکن است.
یک پلاک یا چند پلاک؟
قوانین تخصیص و تعویض پلاک چندان هم پیچیده نیستند. تنها چیزی که باید بدانید این است که شما در قامت خریدار یا فروشنده خودرو اجازه واگذاری یا کسب یک پلاک دیگر را نخواهید داشت. اجازه بدهید با چند مثال این ماجرا را بیشتر توضیح بدهیم.فرض کنید شما فروشنده خودرو هستید و بعد از فروش خودرویتان هم تا مدتی خودروی دیگری نخواهید خرید. در این حالت با مراجعه به مراکز شماره گذاری، پلاک خودتان از روی خودرویی که فروخته اید برداشته شده و راهی انباره پلیس راهور می شود. شما در این حالت هیچ «پلاک فعالی» ندارید.
ولی در عین حال اگر فردای آن روز به عنوان یک خریدار خودرو وارد همین مرکز شماره گذاری شوید، پلیس به شما اجازه استفاده از یک پلاک جدید را نخواهد داد و باید از همان پلاکی که پیش تر انبار شده استفاده کنید.حالا سؤال این است که اگر بخواهید یک خودروی دیگر بخرید، چه اتفاقی می افتد؟ در این حالت علاوه بر پلاک فعالی که روی خودروی اولی شما وجود دارد، پلیس یک پلاک فعال دیگر نیز به شما اعطا می کند.حالت دیگر این است به عنوان مثال شما سه خودرو داشته اید و هر سه را فروخته اید و پلاک هایشان در انبار پلیس ماندگار شده اند. آن وقت اگر یک یا چند خودروی دیگر بخرید، این امکان را دارید که تعیین کنید کدام پلاک روی کدام خودرویتان نصب شود.
نظر پلیس درباره خرید و فروش پلاک خودرو
حتی قبل از اینکه قوانین مربوط به پلاک جدید خودروها ابلاغ شود، پلیس نسبت به رانندگی افراد با خودرو دیگری حساسیت نشان می داد. بنابراین طبیعی است که این نظارت روی پلاک راننده محور هم رعایت شود.پلیس به صراحت می گوید زمانی که یک شماره پلاک به یک فرد اختصاص می یابد این شماره در سیستم به نام وی قفل می شود و حتی اگر این شماره بر روی خودرویی هم نصب نشود، در سامانه به نام این شخص خواهد ماند و هیچ سازوکاری برای انتقال و یا خرید و فروش پلاک خودروها وجود ندارد.
در واقع پلاک های ملی از ابتدای صدور تا انتها تنها یک مالک خواهند داشت و حتی در صورت فوت صاحب پلاک، این پلاک ها قابل انتقال به ورثه نیز نیست. اگر پلیس اذعان کرده است که در گذشته برخی از پیمانکاران شماره گذاری تخلفاتی انجام داده بودند ولی برای همگی آن ها پرونده قضایی صادر شده و اکنون هیچ فرایند از پیش تعیین شده به منظور چاپ پلاک رند به صورت سفارشی وجود ندارد.
مراحل فک پلاک خودرو
مطابق مقررات موجود، در خرید و فروش انواع خودرو و تنظیم سند آن مراحل زیر به ترتیب باید لحاظ گردد:
- قرارداد (مبایعه نامه): مانند دیگر معاملات میان افراد، در نقل و انتقال خودرو نیز، فروشنده و خریدار باید قراردادی میان خود داشته باشند که ضمن آن طرفین، با قید مشخصات کامل خودرو، وعده و زمان تنظیم سند را به طور کامل مشخص می کنند. قرارداد مذکور باید جامع و در بردارنده منافع فروشنده و خریدار و تمام نکاتی باشد که ممکن است عدم درج در آینده باعث بروز اختلاف گردد. مدل، رنگ، وسایل موجود خودرو، تک سوخت یا دو گانه سوز بودن آن و…، تعهدات طرفین نظیر قیمت تمام شده و نحوه و مراحل پرداخت آن از سوی خریدار، زمان تحویل خودرو ( به همراه بیمه شخص ثالث و کارت سوخت و ابزار آن و…) از سوی فروشنده به خریدار، توافق بر زمان و نحوه تعویض پلاک خودرو، تکلیف فروشنده به پرداخت کلیه بدهی های خودرو اعم از عوارض سالانه شهرداری (مخصوص سواری و وانت دوکابین) و مالیات (مخصوص کلیه وانت ها و سواری های کار)، زمان حضور در دفتر خانه و هر آنچه که عرف جهت منافع هر دو نفر ایجاب می کند.
- تعویض پلاک خودرو: پس از تنظیم قرارداد خصوصی میان فروشنده و خریدار، اولین گام در رسمی نمودن معامله آن است که دو طرف به همراه خودرو مورد معامله ( قبل از حضور در دفاتر اسناد رسمی)، به مراکز تعویض پلاک مراجعه کرده و در آنجا ضمن ارائه مدارک و مستندات، اقدام به فک پلاک قبلی خودرو و نصب پلاک جدید برای خریدار، نمایند. آنچه جهت ارایه به کارشناسان این مراکز لازم است شامل مدارک شناسائی فروشنده و خریدار، برگ سبز خودرو، بنچاق به نام فروشنده ( بنچاق قطعی منقول) و برگ کمپانی، معاینه فنی، مدارک مربوط به احراز آدرس و محل سکونت خریدار (نظیر سند منزل یا اجاره نامه با کد رهگیری و قبوض برق و تلفن به نام خریدار یا بستگان درجه اول وی البته در رویه موجود مراکز فک پلاک ، اگر خریدار برای اولین بار اقدام به اخذ پلاک می کند نیازی به موارد مذکور در احراز محل سکونت وی نیست).