اکشن گیتار و روش های تنظیم آن

اکشن گیتار چیست ؟

به فاصله ی سیم های گیتار از فرت برد اکشن می گویند. مبنای اندازه گیری اکشن فرت دوازدهم است اما گاهی اوقات از فرت اول نیز در اندازه گیری ها استفاده می شود.وقتی می گوییم اکشن گیتار بالاست یعنی فاصله ی سیم ها از دسته ی گیتار زیاد است. عکس این موضوع نیز در مورد اکشن پایین صدق می کند.اکشن نقش مهمی در عملکرد ساز دارد و اگر تنظیم نباشد در کار با ساز دچار مشکل خواهید شد و حتی ممکن است ساز به خوبی کوک نشود.اگر اکشن بالا باشد به احتمال زیاد دستانتان زود خسته خواهد شد و اجرای تکنیک ها برای شما دشوار خواهد بود. در اکشن های پایین نیز صدای گز به وجود می آید.اگر در فروشگاه لوازم موسیقی گیتاری گران قیمت را امتحان و با آن راحت نبودید تعجب نکنید. به احتمال زیاد اکشن این گیتار تنظیم نیست و این موضوع ربطی به کیفیت ساز ندارد.

چه مسائلی باعث تغییر اکشن گیتار می شود؟

پیش از یادگیری روش تغییر اکشن، بهتر است بررسی کنیم که چه پدیده هایی (بجز دخالت انسان) در تغییر اکشن گیتار موثر هستند. بدون دانستن علت اصلی تغییر اکشن، ممکن است تنظیمات ما چندان موثر نباشد.

دما و رطوبت

مانند هر وسیله ی چوبی دیگر، گیتارها نیز تحت تاثیر دما و رطوبت قرار می گیرند. تغییرات سریع در هرکدام از این دو عامل باعث تغییر شکل چوب خواهد شد. در صورت بالا بودن رطوبت هوا، گیتار این رطوبت را جذب می کند و حجم آن افزایش پیدا می کند.

بر عکس در رطوبت کم، چوب خشک تر و در نتیجه کم حجم تر می شود. تغییرات دما نیز تاثیر مشابهی بر چوب می گذارند. این تغییرات ممکن است باعث خم یا صاف تر شدن دسته ی گیتار شوند. برای شناخت خمیدگی استاندارد دسته و تنظیم آن می توانید پست دیگر ما را مشاهده کنید.

تغییر در کشش سیم ها

سیم های گیتار نیروی بسیار زیادی را به دسته وارد می کنند. تغییر ناگهانی این نیرو ممکن است دسته را به سمت جلو خم کند. بسیاری از نوازندگان برای کسب تجربه یا استفاده از کوک های متفاوت، به سراغ سیم هایی با گِیج بالاتر می روند. تغییر گیج سیم ها باعث می شود که نیروی وارد شده بر دسته ی گیتار نیز افزایش پیدا کند و در نتیجه خمیدگی آن بیشتر شود.

استفاده ی مداوم

نوازندگان از گیتارهای خود به شکل مداوم استفاده می کنند. این استفاده تاثیر خود را بر بدنه ی گیتار خواهد گذاشت و تجهیزات گیتار از جمله تیغه ی سردسته (نات) و تیغه ی خرک (سدل) به زودی آسیب می بینند. بروز اینگونه مشکلات مخصوصا در گیتار آکوستیک بسیار رایج هستند.

چگونه اکشن گیتار کلاسیک و آکوستیک را تنظیم کنیم؟

اکشن گیتارهای کلاسیک و آکوستیک را می توان از چند راه تنظیم کرد. در اکثر موارد اکشن بالا با تنظیم تراس راد حل می شود. هرچند بسیاری از گیتارهای کلاسیک تراس راد ندارند.

معمولا تنظیم اکشن گیتارهای کلاسیک و آکوستیک در سه مرحله انجام می شود: تراس راد، تیغه ی سردسته و بریج. پس اگر گیتار شما دارای تراس راد نیست بهتر است به سراغ مراحل بعدی بروید. اگر گیتار تراس راد دارد، احتمالا تنظیم آن برای پایین آوردن اکشن کافی خواهد بود. اما برای بهتر کردن تنظیمات بهتر است هر سه مرحله را طی کنید.

تنظیم کردن تراس راد

تراس راد یک میله ی فلزی و شیاردار است که در داخل دسته ی گیتار جاسازی شده است. این میله در مقابل کششِ سیم ها، دسته را صاف نگه می دارد و از شکستن و آسیب دیدن آن جلوگیری می کند.

با استفاده از یک آچار آلن می توانید تراس راد را محکم کنید (دسته را صاف کنید) یا اینکه آن را شل (و دسته را خمیده تر) کنید. به دلیل کشش کم تر سیم های نایلون، بسیاری از گیتارهای کلاسیک تراس راد ندارند.

هرچند بجز گیتارهای مارتین (که تا اواسط دهه ی ۸۰ میلادی تراس راد نداشتند) اکثر گیتارهای آکوستیک از این امکان بهره مند هستند. در اکثر مواقع اکشن بالا با تنظیم ساده ی تراس راد حل می شود. اگر این تنظیمات را انجام دادید و به اکشن موردعلاقه ی خود دست پیدا کردید، نیازی نیست به مراحل بعدی بروید.

تنظیم اکشن از تیغه ی سردسته

اگر خمیدگی دسته را کمتر کردید و هنوز از اکشن گیتار رضایت ندارید بهتر است به سراغ تیغه ی سردسته (nut) بروید. این تیغه قطعه ی کوچکی است که در ابتدای دسته قرار می گیرد و سیم ها را بالاتر از فرت برد نگه می دارد.

فاصله ی سیم ها تا فرت اول را با یک خط کش محاسبه کنید. این فاصله در حالت استاندارد باید ۱.۵ میلی متر باشد. اگر فاصله از این بیشتر است باید تیغه را جدا کرده و با سمباده کوتاه کنید. اگر تا به حال این کار را انجام نداده اید بهتر است آن را به یک متخصص بسپارید.

تنظیم اکشن گیتار از بریج

آخرین قدم بررسی و کمتر کردن اکشن در بریج است. تقریبا تمامی گیتارهای کلاسیک و آکوستیک قطعه ای کوچک به نام تیغه ی خرک (Saddle) دارند که سفید رنگ است و سیم ها (پس از خارج شدن از بریج) روی آن قرار می گیرند.

اگر این تیغه زیادی بلند است بهتر است آن را جدا و تنظیم کنید. برای تنظیم تیغه ی خرک (مانند تیغه ی سردسته) باید از سمباده استفاده کنید. به یاد داشته باشید که در نهایت تیغه باید همچنان صاف باشد. اگر فکر می کنید این مرحله چندان آسان نیست آن را به یک متخصص بسپارید.

با انجام این سه مرحله می توانید اکشن گیتار را به اندازه ای که علاقه دارید برسانید. به یاد داشته باشید که اکشن هر گیتار تا اندازه ای کم می شود و پس از آن سیم ها صدایی ناخوشایند تولید خواهند کرد. پس تغییرات را با احتیاط انجام دهید و تمامی فرت ها را چک کنید تا مطمئن شوید صدای گیتار همچنان دلنشین و مناسب است.

ممکن است این سوال برایتان بوجود آید که چیه میزان تنظیم اکشن برای داشتن عملکرد مناسب لازم است؟. جواب این است که سبک های مختلف نوازندگان گیتار تنظیمات مختلفی را برای اکشن ایجاد کرده است. اکشن سیم و ولوم صدای گیتار دو عامل مرتبط با هم هستند. به همین دلیل نوازندگان گیتار کلاسیک نسبت به نوازندگان گیتار الکتریک از اکشن بالاتری استفاده می کنند. اکشن پایینتر این امکان را فراهم می کند که گیتاریست ها نوازندگی سریعتری داشته باشند. به همین دلیل است که نوازندگان سبک متال غالبا از اکشن پایینتری نسبت به گیتاریست های سبک کانتری استفاده می کنند. گیتار ها با تنظیمات اکشن استاندارد کارخانه وارد بازار می شوند. بعضی از این تنظیمات برای همه ی نوازندگان سبک های مختلف مناسب نیستند.

ابزار مناسب تنظیم اکشن گیتار الکتریک

در این بخش برخی از ابزار های مربوط به تعمیر و پایینتر آوردن اکشن گیتار الکتریک را به شما معرفی می کنیم:

خطکش اندازه گیری ارتفاع گیج اکشن سیم: اگر می خواهید یک تنظیمات دقیق همراه با اکشنی نرم و پایین بدون هیچگونه صدای گز در سیم های گیتارتان داشته باشید، نیاز به یک خطکش اندازه گیری ارتفاع سیم خواهید داشت. این خطکش به شما کمک می کند تا اکشن، اسلات (شکاف) نات و سایر موارد مهم را اندازه گیری کنید.

شعاع گیج فرت برد و سیم: هیچ راهی برای پایین آوردن سیم های خود بدون اندازه گیری شعاع فرت برد وجود ندارد. شما باید شعاع سیم گیتار خود را با فرت برد مطابقت داده تا همه ی آن ها به طور مساوی در بالای فرت ها قرار گرفته باشند.

ابزار های تنظیم اکشن: در این بخش برخی از تجهیزات رایج در رابطه با تنظیم اکشن را مشاهده می کنید. همچنین می توانید از آچار آلن های مختلف که با سایز های مختلف truss rod گیتار ها مطابق هستند نیز برای تنظیمات گیتار الکتریک خود استفاده کنید.

فرت به چه قسمتی از گیتار گفته می شود؟