پن لکوپنی نام یک بیماری بسیار واگیردار و خطرناک در گربه هاست که در اصل، تمام گربه سانان و حتی راکون، سمور، راسو و یا روباه هم می توانند درگیر این بیماری شوند. اگرچه این بیماری می تواند در تمام سنین در گربه ها اتفاق بیافتد و موجب بیماری آن ها شود اما بچه گربه ها به ابتلاء بیماری حساس تر هستند.در واقع بچه گربه ها، گربه های واکسینه نشده و گربه های بیمار به ابتلاء بیماری پن لکوپنی حساس تر هستند.
کدام عامل بیماری زا باعث ایجاد پن لکوپنی در گربه ها می شود؟
عامل بیماری یک دی ان ای ویروس تک رشته ای فاقد پوشش می باشد که پاروویروس گربه ها نام دارد.پاروویروس سگ ها سویه ای متفاوت از پاروویروس گربه ها می باشد، در صورتی که گربه ای به پاروویروس سگ ها مبتلا شود، قابلیت انتقال به سایر گربه ها را ندارد و گربه ها پاروویروس سگ ها را فقط بصورت مستقیم از سگ ها دریافت می کنند. گربه مبتلاء به پاروویروس سگ ها یا فاقد علائم بالینی می باشد یا علائم تحت بالینی از خود بروز می دهد.پاروویروس گربه ها همانند پاروویروس سگ ها بسیار ویروس مقاومی می باشد و تنها با محلولی بنام هیپوکلریت سدیم (وایتکس) از بین می رود. عامل بیماری در صورتی که از وایتکس در امان باشد می تواند ماه ها در محیط خانه زنده بماند و در محیط بیرون نیز در صورتی که از نور خورشید در امان باشد می تواند تا سال ها زنده بماند.
راه انتقال پنلوکوپنی گربه چیست؟
به پنلوکوپنی گربه، «دیستمپر گربه» هم گفته می شود. اما شما نباید آن را با بیماری دیستمپر سگ اشتباه بگیرید؛ چراکه این دو بیماری شاید نام مشابهی داشته باشند، اما دو ویروس کاملاً متفاوت هستند. همان گونه که گفته شد، این بیماری بیشتر در بچه گربه ها دیده می شود و خطر مرگ بسیار بالایی را برای بچه گربه ایجاد می کند. با آلوده شدن روده ها، پوست، مغز استخوان و سلول های بدن گربه، کارایی و عملکرد اصلی خود را از دست می دهند. بنابراین باید همیشه یک اصول خاص برای نگهداری از گربه تان داشته باشید. چنانچه گربه با خون، ادرار، مدفوع و هر نوع مایع آلوده دیگر در تماس باشد، بدون شک به این ویروس مبتلا می شود.
البته این ویروس به هیچ عنوان به انسان سرایت نمی کند. اما برعکس، اگر انسان با یک گربه آلوده در تماس باشد و سپس با گربه سالم تماس پیدا کند، این ویروس به گربه سالم نیز منتقل می شود. حتی شما نباید از ظروف مشترک آب و غذا برای گربه ها استفاده کنید؛ چراکه این چنین نیز راه انتقال این ویروس را آسان کرده اید. یکی دیگر از راه های انتقال این بیماری کشنده و مسری، تماس با گربه های آلوده به این ویروس است. البته به جزء گربه ها، شاید بسیاری از وسایل و اجسام که به این ویروس آلوده هستند، بتوانند باعث انتقال ویروس مورد نظر به بدن بچه گربه شوند. یکی از دلایلی که قدرتمندی این ویروس را نشان می دهد، مقاومت بالایی است که آن در برابر مواد ضدعفونی از خود نشان می دهد. به همین خاطر گربه ها شاید به سختی بتوانند در مقابل ویروس پنلوکوپنی دوام بیاورند.
نشانه ها و علائم پنلوکوپنی گربه
بچه گربه هایی که بین ۳ الی ۵ ماه سن دارند بیشتر دچار این بیماری می گردند. شدت و علائم این بیماری به برخی از فاکتور ها بستگی خواهد داشت:
- عفونت همزمان میکروبی و یا انگلی
- سن
- سطح ایمنی
- میزان ویروس
در فرم فوق حاد بیماری بچه گربه ظرف مدت ۱۲ ساعت تلف خواهد شد. در فرم حاد علائم بیماری شامل تب، لتارژی (Lethargy)، انورکسی و همین طور دهیدراسیون است که پزشکان بیشتر در جریان آن ها هستند. اما مهمترین علامت در ابتدا استفراغ و سپس اسهال می باشد و در برخی موارد دیگر ( در انتریت های گوارشی و دیستمپر) اول اسهال و سپس استفراغ ملاحظه می گردد (و یا حتی به صورت همزمان).
استفراغ در گربه 100 % عجیب می باشد، استفراغ در سگ ها نیز غیر طبیعی است ، حتی با این که سگ ها به راحتی می توانند غذایی که خورده اند بالا آورده و یا استفراغ کنند و اگرچه چندان نگران کننده نمی باشد ، اما به هر حال غیر طبیعی است. در کالبد گشایی التهاب و تجمع گاز در روده ها را ملاحظه می کنند. حتی اسهال خونی نیز از علائم این بیماری است.
در بچه گربه هایی که در رحم مادر و یا اولین روز پس از تولد آلوده گردند احتمال بروز مشکل هایپرپلازی مخچه وجود خواهد داشت و دچار هایپرمتری می گردند (یعنی قدم های بیش از اندازه بلند) و همچنین Intention Tremor مشاهده می گردد (به معنای لرزش در اندام با فرکانس برابر که ناشی از مشکل در اعصاب مرکزی است و اغلب در حین انجام دادن کارهای ظریف مشاهده می گردد).این نوع لرزش ( Tremor ) به سه دسته تقسیم می گردد :
- لرزش در حالت استراحت ( At Rest )
- لرزش در حال کار و فعالیت (Action )
- لرزش در حین کار های ظریفی نظیر عبور از یک سوراخ، ورود به باکس، غذا خوردن و غیره ( Intention)
علائم بیماری ویروسی پن لوکوپنی به ترتیب پیدایش
- کم اشتهایی
- بی اشتهایی و امتناع از غذا نخوردن
- استفراغ هایی زرد رنگ و گاهی مایل به سبز کمرنگ
- اسهال های آبکی و رقیق
- اسهال هایی حاوی خون
در صورت مشاهده این علائم و عدم مراجعه فوری به دامپزشک، گربه ی بیمار در اثر خود بیماری و یا آثار جانبی آن نظیر کمبود آب بدن در اثر اسهال و استفراغ در عرض ۲ الی ۳ تلف خواهد شد.
بیشترین گروه در معرض ابتلاء به پنلوکوپنی گربه کدامند؟
به جزء بچه گربه ها، پنلوکوپنی در گربه بزرگسال نیز دیده می شود؛ اما نکته حائز اهمیت، مسأله واکسیناسیون بچه گربه است تا بعدها پنلوکوپنی در گربه های بالغ مشاهده نشود. اگر بچه گربه ها واکسینه نشوند، پنلوکوپنی در سن بزرگسالی گریبان گربه را خواهد گرفت. اصولاً گروهی که در معرض ابتلاء به این ویروس قرار دارند، بچه گربه های بین ۲ تا ۶ ماهه هستند؛ پنلوکوپنی گربه در این سن برای گربه ها بسیار رایج شناخته می شود. لازم به ذکر است که بسیاری از بچه گربه هایی که در پناهگاه، پانسیون و به عنوان حیوان خانگی نگهداری می شوند، بیشتر از دیگر بچه گربه ها در معرض ابتلاء به پنلوکوپنی گربه قرار دارند. اگر تنها یک بار گربه به این بیماری دچار شود، در صورتی که زنده بماند، تا آخر عمر دوام و مقاومت قابل توجهی در مقابل این ویروس خواهد داشت.
گربه های باردار در صورت ابتلاء به این ویروس ممکن است جنین خود را از دست بدهند. البته همیشه این چنین نیست و در بسیاری از شرایط بچه گربه با اینکه مادر به این ویروس مبتلا است، می تواند زنده از مهلکه خارج شود. اما یکسری فرایند های خاص بر روی مغز بچه گربه اعمال می شود که شاید در آینده مشکل ساز باشد.
تشخیص پن لکوپنی گربه
- لوکوپنی شدید در حدود ۵۰ تا ۳۰۰۰ در هر میکرولیتر که در حالت طبیعی باید بیش از ۶۰۰۰ باشد.
- تست های ELISA و ImmunoChromatography
- حیوانی که واکسینه شود ممکن است تا ۳ ماه ویروس را از طریق ادرار و مدفوع دفع کند.
روند درمان بیماری پن لکوپنی
- آنتی بیوتیک هایی شامل آمپی سیلین (چون بافت روده تخریب شده است و محیط غیراستریل است).
- مایع درمانی توسط سرم رینگر
- داروهای ضد استفراغ (Antiemetic) که شامل Phenothiazine (برای گربه ها در شرایطی غیر از پن لکوپنی بهترین ترکیب ضد استفراغ است)، Antihistamin (برای گربه ها در پن لکوپنی بهترین انتخاب است)،Cisapride و Metoclopramide (که داروهای مرکزی عمل کننده اند و برای سگ ها بهترین انتخاب می باشند).
- ترکیبی به نام Granolocyte Colonization Stimulating Factor یا فاکتور تحریک کننده کولونیزاسیون گرانولوسیت ها که به اختصار GCSF خوانده می شود باعث افزایش تعداد WBC ها می شود.
دارو و درمان پنلوکوپنی گربه
اگر بچه گربه های زیر هشت هفته به این ویروس مبتلا شوند، متأسفانه احتمال زنده ماندن آن ها بسیار کم است. اما اگر بچه گربه تنها ۵ روز دوام بیاورد، شما با مراقبت و درمان های خانگی و مراجعه به دامپزشکی قادر هستید هر چه سریع تر به درمان این بیماری کمک کنید. درمان های حمایتی می توانند به بهترین شکل ممکن باعث درمان پنلوکوپنی گربه شوند. البته در صورت شدید بودن علائم پنلوکوپنی گربه، باید در دامپزشکی بستری شوند و شما به تزریق انواع مایعات ادامه دهید؛ چراکه گربه با کم آبی بسیار شدیدی روبه رو می شود. قرنطینه گربه بیمار نیز بهترین روشی است که می توانید به انجام آن بپردازید. این در حالی است که متأسفانه بسیاری از داروهای آنتی بیوتیکی نمی توانند تاثیر آن چنان مفیدی بر روی این ویروس داشته باشد.
داروهای ضد تهوع و تزریق ویتامین b و البته در برخی از شرایط انتقال خون از روش های درمانی است که می تواند به بهبود حال بچه گربه کمک کند. در صورت ابتلا، گربه را در یک محل اختصاصی و جدا از گروه های دیگر نگهداری کنید. برای برگرداندن قوای جسمانی بهتر است از غذای گربه باکیفیت استفاده نمایید. همچنین توجه خود به گربه تان را چند برابر کنید. گربه در ایام بیماری به توجه، عشق و علاقه بسیار بیشتر والدین نیاز دارد. این بیماری ویروسی با به وجود آوردن عفونت شدید در دستگاه گوارش بچه گربه و گربه های بزرگسال، سیستم دفاعی و سیستم عصبی آنان را با مشکل جدی مواجه می کند. به طوری که گربه ها دیگر در مقابل بیماری دوام و تحملی ندارند. اما باز در چنین شرایطی هم توجه والدین، خوراک مفید، داروهای اثربخش و مکمل های گربه تجویزی می تواند به نجات گربه بینجامد.
پیشگیری پنلوکوپنی گربه
یکی از بهترین راه های پیشگیری از بیماری پنلوکوپنی در گربه، واکسیناسیون است. مرحله اول این واکسن را بین شش تا هشت هفتگی به بچه گربه تزریق می کنند. سپس حدوداً بین ۱۰ تا ۱۲ یا ۱۴ تا ۱۶ هفتگی دوباره به تزریق واکسن می پردازند. واکسن های اصلی گربه شامل واکسن پنلوکوپنی، کلسی ویروس و واکسن هاری است. شما اگر به تزریق این واکسن ها توجهی نداشته باشید، در آینده برای گربه مشکلات خاص و بیماری های مهلکی به وجود می آید. بعد از تزریق این واکسن ها، نگهداری گربه در منزل و هر محل دیگری باید به صورت بهداشتی با غذاهایی کاملاً مقوی و باکیفیت انجام پذیرد؛ در غیر این صورت شما نمی توانید یک پیشگیری درست، اصولی و استاندارد را برای بچه گربه در نظر بگیرید!
متاسفانه برخی از افراد به وجود انواع بیماری در گربه پی می برند، اما توجه خاصی به این موضوع ندارند و در مدت زمان کوتاه با مرگ گربه روبه رو می شوند. این چنین است که این کار به لحاظ انسانی اصلاً قابل قبول نیست. شما باید در زمان نگهداری از گربه خانگی از لحاظ روحی و جسمی توجه ویژه ای به آن داشته باشید. خصوصاً گربه ها در ایام بیماری، به توجه و درمان حمایتی بیشتری نیاز دارد. اگر یک گربه خانگی را به خانه خود راه داده اید، پس وظیفه دارید به نحو احسن از آن مراقبت کنید.
سه مرحله اصلی مراقبت از گربه ها در برابر پنلوکوپنی
برای اینکه گربه های خانگی شما از خطر بیماری پنلوکوپنی در امان بمانند، باید نکات مراقبتی خاصی را در نظر بگیرید. اگرچه در قسمت های فوق به روش های پیشگیری این بیماری اشاره کردیم، اما در اینجا به صورت موردی، راه حل های موجود را دسته بندی خواهیم کرد. این راه حل ها شامل سه مرحله زیر هستند:
- رعایت نهایت بهداشت در نگهداری از گربه های تازه متولد شده
- واکسیناسیون بچه گربه ها به محض فرارسیدن دوران واکسن آن ها
- ادامه دادن به مراقبت های بهداشتی، حتی پس از واکسیناسیون
علل و علائم تشنج در گربه و روش های درمان
