یکی از بیماری های رایج و در عین حال قابل جلوگیری در پرندگان بیماریهای ناشی از کمبود ویتامین A است. کمبود ویتامین آ در پرندگان ممکن است همراه بیماری های عفونی و یا تنها بیماری های ناشی از کمبود این ویتامین باشد. در این مقاله به تاثیر ویتامین آ روی پرندگان، مشکلات ناشی از کمبود این ویتامین و همچنین راه هایی برای جبران ویتامین مورد نیاز پرنده ها خواهیم پرداخت. همراه ما باشید.
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است. این ویتامین یک آنتی اکسیدان می باشد و به رشد و ترمیم بافت کمک می کند و از همه مهم تر برای عملکرد مناسب چشم، شنوایی، پوست، استخوان ها و غشاهای مخاطی بسیار لازم است. این ویتامین در بسیاری از میوه ها و سبزیجات وجود دارد ولی در بیشتر دانه ها وجود ندارد. به کمبود ویتامین A هایپوویتامینوز A می گویند و زمانی این وضعیت رخ می دهد که تغذیه پرنده فقط از دانه ها باشد. وقتی پرنده فقط با دانه ها تغذیه می شود علائم ضعف در پرنده دیده می شود و پرنده مستعد ابتلا به بیماری های باکتریایی، ویروسی و قارچی می گردد. اگر بیماری های ثانویه درمان نشوند باعث مرگ پرنده خواهند شد. در پرندگان زینتی هایپوویتامینوز A را می توان به راحتی با افزودن میوه و سبزیجات دارای Vitamin A رفع کرد.
کمبود ویتامین A در پرندگان خانگی
پرندگانی که رژیم های غذایی خاصی مثل دانه، آجیل، تخمه آفتاب گردان و به ویژه بادام زمینی دارند عموما به کمبود ویتامین A مبتلا می شوند.کمبود ویتامین A در پرندگان خانگی معمولا ناشناخته می ماند. نشانه ها و پیشگیری از کمبود ویتامین A در پرندگان خانگی صحبت می کنیم.
همان طور که گفتیم، پرندگانی که از دانه ها تغذیه می کنند، معمولا دچار کمبود این ویتامین هستند.اما پرندگان خانگی که با میوه ها و سبزیجات تغذیه می شوند، به دلیل غنی بودن این مواد از ویتامین ها و مواد معدنی، نیاز کمتری به ویتامین A دارند.پس اگر حیوانتان همه چیز می خورد برای پیشگیری از کمبود ویتامین A در پرنده، به او میوه هم بدهید.برخی از پرندگان نیاز به ویتامین A ندارند. زیرا این ویتامین در بدن گونه هایی مانند Lories and lorikeets، در کبد تجمع یافته و موجب ایجاد آسیب کبدی می شود.اما عموم پرندگانی که در خانه نگهداری می شوند، باید از میزان کافی ویتامین A بهره مند شوند.
عوارض عدم درمان پرنده دچار مشکل
پرنده هایی که درچار کمبود ویتامین آ هستند اگر به موقع جهت درمان اقدام شود خطر مرگ بسیار کم خواهد بود. مرگ در اثر کمبود این ویتامین به تنهای بسیار کم بوده علت مرگ بوجود آمدن بیماری عفونی ثانوی در اثر کمبود و ضعیف شدن بدن است. با شروع درمان بیماری مدت ۱ هفته علایم بهبود مشاهده می شود. اما بیماریهای عفونی باعث تخریب سایر ارگانهای بدن می شود که برنده را به سوی مرگ پیش می برد.
علائم کمبود ویتامین A در پرندگان زینتی
اولین علامت کمبود ویتامین A در پرندگان بر روی صورت آن ها ظاهر شده و خود را به شکل لکه های سفید در چشم، سینوس ها و در داخل و اطراف دهان نشان می دهد.این لکه ها پس از قرار گرفتن در معرض عفونت، کم کم به آبسه پر از چرک تبدیل می شود.آبسه در دهان می تواند موجب تغییر شکل نای (گلوت) شده و مشکلات تنفسی برای حیوان ایجاد کند.گاهی نیز این عفونت ها عاملی برای خفگی و مرگ پرنده هستند.اگر آبسه درمان نشود، رشد کرده و بزرگ می شود و وقتی پرنده دهان خود را باز می کند، به شکل یک توده در سقف دهان او مشاهده می شود.
گاهی نیز این اتفاق موجب ایجاد ترشحات بینی و تورم اطراف چشم خواهد شد.این بیماری در اکثر گونه های طوطی سانان اتفاق می افتدو در اغلب موارد با کمبود ویتامین A یا عوامل محیطی آسیب رسان از قبیل گرد و خاک، محصولات بهداشتی معطر، ذرات معلق اسپری ها یا دود تنباکو مرتبط است.طوطی سانان معمولاً علائمی از قبیل ترشحات از بینی، عطسه، باقی ماندن ترشحات روی سوراخ های بینی و مالیدن و خاراندن منقار بر روی محل نشستن را نشان می دهند.
دیگر علائم کمبود ویتامین آ در پرندگان
- خس خس سینه
- عطسه
- مسدود شدن سوراخ های بینی با پوسته
- ورم چشم (گاهی اوقات همراه با ترشح است)
- کاهش اشتها
- اسهال
- کاهش وزن
- عق زدن مداوم
- بد بو شدن دهان
- لزج شدن آب دهان
- ضربه زدن نوک ها هنگام تنفس
- تیره شدن رنگ پرها
- بیحالی
- افسردگی
کمبود ویتامین A در پرندگان همچنین می تواند بر روی اندام های داخلی تاثیر گذاشته و منجر به اختلال در هر یک از سیستم ها، مانند سیستم تولید مثل، سیستم گوارشی و یا سیستم تنفسی شود.
نحوه جلوگیری از کمبود ویتامین آ در پرندگان خانگی
مهمترین اصل در پیشگیری از کمبود ویتامین A در پرندگان خانگی رعایت رژیم غذایی مناسب است.درصد ویتامین A موجود در رژیم پرنده باید به دقت بررسی و اندازه گیری شود.در این بین باید اشکال مختلف این ویتامین مانند بتا کاروتن نیز در نظر گرفته شود. بدن پرندگان معمولا این اشکال از ویتامین A را پنهان می کنند.مواد غذایی غنی از ویتامین A و مشتقات این ویتامین شامل میوه ها و سبزیجاتی مانند موارد زیر است:
- طالبی و خربزه درختی
- فلفل قرمز
- برگ کلم بروکلی
- شلغم
- گل کلم
- سیب زمینی شیرین
- هویج
- چغندر
- اسفناج
- قاصدک
- کاسنی فرنگی
- زرده تخم مرغ
- کره
- جگر
دامپزشک برای پرندگان دچار کمبود A چه می کند؟
دامپزشک پس از دریافت یک شرح حال از حیوان خانگی شما، معاینه را انجام می دهد و علائم بالینی را ملاحظه می نماید. علاوه بر آن، نمونه ای از بافت دستگاه تنفسی را نیز برای ارزیابی سیتولوژیک بر می دارد. آزمایش خون و یک نمونه مدفوع برای آزمایش وجود انگل نیز ممکن است توصیه شود. با این حال، با توجه به ماهیت ظریف پرندگان، دامپزشک ممکن است سوالاتی نیز در مورد رژیم غذایی فعلی پرنده، از شما بپرسد.
زمانی که بیمار به ما مراجعه می کند قبل درمان کمبود ویتامین آزمایشات لازم جهت تشخیص بیماری عفونی را انجام می دهیم و ابتدا تلاش جهت رفع عفونت است. برای آزمایش تست از طریق خون گرفتن از پرنده انجام می شود کشت میکروب انجام داده و آنتی بیوتیکها را شروع می کنیم پرنده به مدت حداقل ۱ هفته در بیمارستان بستری میشود تا مراقبت های اورژانسی و تست ها انجام شود.
پرنده در این مدت دستی تغذیه می شود کمی حال پرنده بهبود پیدا کرد جراحی و نیشتر زدن آبسه انجام میشود. گاهی ممکن است پرنده به مراقبت های ویژه طولانی مدت نیاز داشته باشد دلیل هم بیماری عفونی ثانویه و صدماتی که به بدن زده است. دوباره تکرار می کنیم همیشه پیشگیری بهتر از درمان است طوطی سانان خانواده مستعد بیماریها هست و معالجه این پرندگان بسیار دشوار است به خصوص اگر دلیل بیماری تغذیه اشتباه باشد. کمبود ویتامین ها پروتیین و مینرال باعث بروز بیماریهای زیادی می شوند در زمانی که پرنده به خوبی تغذیه نمی شود ما از مکملهای ویتامین پرنده به خوبی استقبال می کنیم.برای بالا رفتن کیفیت تغذیه بهتر از انواع تخمه ها استفاده کنید. طوطی ها باید سبزیجات دارای برگهای سبز تیره، زرد را مصرف کنن در مصرف سبزیجات تنها در چند مورد معدود استثنا وجود دارد.
پیشگیری از کمبود ویتایمن A در پرندگان
رژیم پرنده باید از نظر درصد ویتامین A و مواد متشکله آن، ارزیابی شود. ارزیابی مواد متشکله این ویتامین (مانند بتاکاروتن) بسیار مهم است. زیرا بدن پرنده آن را به ویتامین A تبدیل می کند. مواد غذایی دارنده اینگونه مواد شامل میوه هایی مانند طالبی و پاپایا و همچنین سبزیجاتی مانند فلفل قرمز، برگ کلم بروکلی، شلغم، سیب زمینی شیرین، هویج، چغندر، اسفناج، قاصدک، کلم، کاسنی، زرده تخم مرغ و جگر می باشند.پس برای اطمینان از اینکه پرنده تان دچار کمبود این ویتامین نمی شود، حتما مواد ذکر شده را در رژیم او بگنجانید.