تب طوطی به عنوان پسیتاکوز پرندگان نیز شناخته می شود. پسیتاکوز بیماری مشترک انسان و دام است که در انواع مختلف پرندگان خانگی از جمله طوطی مشاهده شده و به راحتی انتشار می یابد. پسیتاکوز یا تب طوطی بیماری است که بیش از 400 گونه پرنده و برخی از پستانداران را درگیر می کند. پرندگان بهترین ناقلین عفونت پیستاکوز هستند.عامل ایجاد این بیماری نوعی باکتری است که باعث بروز علائم بیماری و نهایتا مرگ پرنده می شود. عامل بیماری توسط پرنده آلوده به پرندگان دیگر و برخی از پستانداران از جمله انسان منتقل می شود. کلامیدیوفیلا پسی تاسی (C. psittaci) باکتری است که به طور معمول در حیوانات خانگی مانند طوطی ها وجود داشته و با استفاده از آزمایشات تشخیص داده می شود.
تشخیص بیماری پسیتاکوز یا تب طوطی در مرغ عشق به دلیل نداشتن علایم مشخص دشوار است. طوطی های مبتلا به بیماری تب طوطی؛ دارای حالتی بی تفاوت، مدفوع بسیار نرم و گاه حاوی لکه های کوچک خون، آب ریزش بینی و تنگی نفس دارند. این بیماری ممکن است ملتحمه چشم را نیز عفونی کند و موجب آبریزش چرکی از پلک پایینی شود. در بیماری تب طوطی، گاه تمام علايم فوق با هم بروز می کنند و گاه ممکن است هر یک از علایم به تنهایی دیده شود. به همین دلیل، وقتی چنین علایم یا هریک از آن در پرنده دیده شود، باید جدی تلقی شود. صاحب طوطی باید در مرحله اول از لامپ حرارتی مادون قرمز استفاده کند و اگر علایم همچنان باقی ماند، از کمک دامپزشک بهره گیرد. در ادامه بیماری پسیتاکوز یا تب طوطی و علائم و راهای درمان آن را بررسی می کنیم.
پسیتاکوز یا تب طوطی (Psittacosis)
در گذشته، بیماری تب طوطی به دلیل قابلیت انتقال به انسان و حتی کُشنده بودن، یک بیماری خطرناک تصور می شد و به همین دلیل تمام طوطی های وارداتی می بایست دوران قرنطینه را می گذراندند. اما امروز ما می دانیم که پرندگان آوازه خوان و حتی طیور اهلی پرورشی نیز به این بیماری دچار می شوند. وقتی پرندگانی غیر از طوطی ها به این بیماری دچار شوند، نام این بیماری در آنها اورنیتوز خواهد بود (اونیتولوژی) یعنی پرنده شناسی و اورنیتوز به معنی بیماری پرندگان است.
نام این بیماری را از پسیتاکوز به اورنیتوز به این دلیل تغییر دادند که پسیتاکوس در زبان یونانی به معنی طوطی است و پسیتاکوز به معنی بیماری طوطی یا تب طوطی است و چون بعدها ثابت شد که این بیماری فقط مخصوص طوطی ها نیست و هر پرندهای ممکن است به آن دچار شود، نام آن را به اورنیتوز (یعنی بیماری پرندگان) تغییر دادند.
پرندگان چگونه به پسیتاکوز یا تب طوطی مبتلا می شوند؟
آسان ترین روش انتقال بیماری پسیتاکوز، تماس مستقیم پرندگان با یکدیگر است. باکتری عامل بیماری پسیتاکوز از طریق مدفوع پرنده دفع می شود. بنابراین تنفس مدفوع خشک شده، استفاده از ظرف های مشترک آب و غذا، تماس با ذرات آلوده معلق در هوا، پرها، مدفوع و آلودگی ها کف قفس می تواند پرندگان سالم را آلوده کند. همچنین قرار گرفتن یک پرنده آلوده در محیط بسته با تهویه نامناسب می تواند پرنده خانگی شما را به بیماری پسیتاکوز مبتلا کند.
علائم پسیتاکوز یا تب طوطی در پرندگان چیست؟
باکتری کلامیدیوفیلا پسی تاسی (C. psittaci) می تواند پرندگان، طیور وحشی و خانگی را آلوده کند. پرندگانی که ممکن است به این عفونت مبتلا شوند شامل طوطی، عروس هلندی، ماکائو، قناری، کبوتر، مرغ، اردک و بوقلمون هستند. بین قرار گرفتن در معرض باکتری پسی تاسی و شروع بیماری در پرندگان خانگی از سه روز تا چند هفته زمان می برد.
پسیتاکوز در پرندگان، دارای علائم مختلفی است اما گاهی این بیماری به صورت نهفته بوده و هیچ علائمی را در پرنده ایجاد نمی کند. علائم تب طوطی در پرندگان عبارت است از:
- اسهال
- سرفه
- لرزش بدن
- کاهش وزن
- ژولیدگی پرها
- خواب آلودگی
- مشکلات تنفسی
- ترشحات چشم و بینی
پرندگان می توانند به یک عفونت نهفته مبتلا شوند. نهفته به این معنی است که پرندگان سالم به نظر رسیده و هیچ علائمی را نشان نمی دهند اما در واقع ناقل این بیماری هستند. پرندگان آلوده که حامل باکتری Chlamydia psittaci هستند از طریق مدفوع عامل بیماری زا را دفع کرده و باعث انتقال عفونت به سایر پرندگان و حتی انسان ها می شوند.
استرس همراه با کمبودهای تغذیه ای، ازدحام بیش از حد پرندگان، تولید مثل، تخمک گذاری و حمل و نقل طولانی مدت می تواند باعث آلودگی پرندگان به عفونت های نهفته شود. پرندگان آلوده، باکتریها را از طریق مدفوع و ترشحات بینی دفع می کنند و باکتریها می توانند به مدت چند ماه در محیط باقی بمانند.
چگونه می توان پسیتاکوز در پرنده را تشخیص داد؟
از آنجا که علائم پسیتاکوز ممکن است با علائم سایر بیماری دیگر در پرندگان خانگی مشابه باشد، برای تشخیص وجود باکتری کلامیدیوفیلا پسی تاسی به آزمایشات ویژه ای نیاز است. دامپزشک ممکن است آزمایشات بافت شناسی، تشخیص اسیدهای نوکلئیک و آنتی ژن ها، آزمایشات مختلف سرولوژی و کشت را برای تشخیص ابتلا پرنده به پسیتاکوز تجویز کند.
بعضی اوقات به بیش از یک آزمایش نیاز است. این باکتری در مدفوع، کبد، ریه ها، کلیه ها، طحال، ترشحات چشم، و حتی بافت پریکارد قلب پرنده قابل تشخیص است. تشخیص بیماری در پرندگانی که علائم پسیتاکوز را دارند آسان تر از پرندگانی است که هیچ نشانه ای از بیماری نشان نمی دهند. گاهی اوقات باید چندین نمونه مدفوع برای یافتن باکتری مورد آزمایش قرار گیرد، مخصوصاً در پرندگانی که فقط ناقل هستند و هیچ یک از علائم بیماری را ندارند.
کدام پرندگان به پسیتاکوز آلوده می شوند؟
بیماری عفونی پسیتاکوز معمولا انواع پرندگان خانگی را مبتلا می کند. این پرندگان شامل ماکائو، مرغ عشق، طوطی آمازون، طوطی کاکاتو، قناری، مرغ، بوقلمون و بسیاری دیگر از پرندگان خانگی هستند. کبوترها نیز مانند اردک ها اغلب به پسیتاکوز آلوده می شوند. صدها گونه دیگر از پرندگان نیز از جمله پرندگان وحشی به این بیماری حساس هستند. باکتری کلامیدیوفیلا پسی تاسی در اغلب پرندگان وحشی و خانگی به صورت نهفته وجود دارد. بنابراین بسیاری از پرندگان با وجود نداشتن علائم بیماری می توانند ناقل بیماری عفونی پسیتاکوز باشند.
درمان پسیتاکوز در پرندگان چگونه است؟
خوشبختانه پسیتاکوز درمان دارد. گفته می شود در حدود 50٪ پرندگان در صورت عدم درمان بر اثر عفونت پسیتاکوز می میرند، اما آنتی بیوتیک ها معمولاً در درمان پیستاکوز موثر هستند. به طور معمول برای درمان پسیتاکوز، داروی آنتی بیوتیک داکسی سایکلین، که در گروه داروهای تتراسایکلین قرار دارد، برای مدت 45 روز تجویز می شود.
اگر پرنده به پسیتاکوز مبتلا نباشد، می توانید از نوع دیگری از آنتی بیوتیک ها در گروه سولفونامید نیز استفاده کنید. اما این گروه دارویی هیچ تاثیری بر روی معمول ترین نوع باکتری تشخیص داده شده در ایجاد پسیتاکوز ندارد.
چگونه از پسیتاکوز در پرندگان پیشگیری کنیم؟
اقدامات پیشگیرانه شامل تغذیه مناسب پرندگان، پیشگیری از ازدحام زیاد پرندگان در مکان هایی مانند مرغداری ها، تعبیه سیستم های تهویه مناسب و استفاده از فیلترهای ذرات معلق با کارایی بالا (HEPA) برای کاهش انتشار هوای آلوده است. تمیز کردن روزانه قفس ها در حفظ سلامت پرندگان اهمیت زیادی دارد. قفس ها را روی هم نگذارید. زیرا انتقال مدفوع، غذا، پر و سایر مواد از قفس پرنده آلوده به قفس دیگر می تواند باعث بیماری در پرندگان سالم شود.
به کارگرانی که در معرض خطر هستند، نحوه انتقال بیماری از پرندگان آلوده به انسان را آموزش دهید. از افرادی که ممکن است بیمار باشند، بخواهید که به یک پزشک مراجعه کنند و در مورد تماس با پرندگان آلوده به پزشک اطلاع دهند. کارگران باید از خطر مخلوط کردن آنتی بیوتیک ها با غذای حیوانات آگاه باشند. زیرا این نگرانی وجود دارد که باکتریهای مقاوم به آنتی بیوتیک در بدن کارگرانی که با حیوانات یا غذای آنها تماس می گیرند، ایجاد شود. این مقاومت آنتی بیوتیکی، درمان و کنترل بیماری های پسیتاکوز را دشوارتر می کند.
کارگران باید پرندگان آلوده را در انزوا نگه داشته و مراقب تهویه مناسب این مکانها باشند. تمام افرادی که در مراقبت از پرندگان آلوده شرکت می کنند باید از لباس های محافظتی از جمله دستکش، عینک محافظ چشم، کلاه جراحی یکبار مصرف و ماسک تنفسی مناسب N95 یا بالاتر استفاده کنند. ماسک های جراحی ممکن است در پیشگیری از انتقال باکتری عامل پسیتاکوز موثر نباشد. بنابراین هنگام پاک کردن قفس برای پیشگیری از بلند شدن ذرات آلوده هوا کف قفس را با استفاده از مواد ضدعفونی کننده مرطوب کنید.
برای کنترل عفونت در پرندگان و طیور خانگی، افزودن آنتی بیوتیک (به عنوان مثال کلروتتراسایکلین) به خوراک حیوانات ضروری است. با این حال، برای هر گونه درمان، استفاده از دارو و آزمایشات لازم باید با دامپزشک مشورت کنید. تشخیص به موقع باعث شناسایی منبع عفونت و کنترل شیوع بیشتر پسیتاکوز می شود. مواد زائد باید مرتباً از قفس خارج شوند. ضایعات را حتما بسوزانید.
کلامیدیا پسی تاسی به مواد ضد عفونی کننده مانند ترکیبات آمونیوم کواترنر، الکل ایزوپروپیل، اتانول هفتاد درصد، گلوتارآلدئید، فرمالدئید و وایتکس خانگی حساس است. بسیاری از مواد ضد عفونی کننده تحریک کننده های تنفسی هستند و باید با احتیاط مناسب در مکان هایی با تهویه مناسب استفاده شوند. از مخلوط مواد ضد عفونی کننده با هر محصول دیگری پرهیز کنید.
روش های سخنگو کردن مرغ عشق
