سنگ هاي سيستم ادراري يا واژه ی آشنای سنگ کليه به طور کلي به وجود سنگ يا کريستال در کليه، مجاري ادراري و مثانه اطلاق مي شود.سنگهاي سيستم ادراري يکي از مشکلات بسيار مهمي است که در حيوانات خانگي به خصوص سگ ها و گربه ها ايجاد مي شود ومي توانند باعث درد و ناراحتي هنگام دفع، عفونت هاي ادراري و يا انسداد شوند، به همين علت لزوم دانستن علايم، علل ايجاد و پيشگيري از آنها براي صاحبين گرامي بسيار اهميت دارد.
علايم و نشانه ها سنگ های ادراری در گربه ها
سنگهاي ادراري معمولا سايز کوچک دارند، اما با گذشت زمان مي توانند تعداد و يا اندازه آنها افزايش يابد. به همين علت در اوايل تشکيل مي توانند بي علامت باشند. علائم براساس سايز و محل قرارگيري آن متفاوت است. برخي ازين علايم که مي تواند توجه صاحبين را جلب کند شامل موارد زير است:
- وجود خون در ادرار
- تلاش مکرر براي ادرار کردن بدون توليد ادرار زياد
- زور زدن به هنگام ادرار کردن
- تغيير رنگ ادرار
- ليس زدن اطراف ناحيه تناسلي
- ناله هنگام ادرار کردن
- ادرار منقطع
علت های تشکيل سنگ های ادراری در گربه ها
سنگ مثانه مجموعه اي از مواد معدني و ساير مواد است. بيشتر سنگهاي مثانه در سگها از استروويت ، اگزالات کلسيم ، اورات يا کريستالهاي سيستين ساخته مي شوند. در بسياري از موارد ، نوع کريستال ها را مي توان در نمونه ادرار زير ميکروسکوپ مشاهده کرد.از جمله علل مي توان به رژيم غذايي نامناسب، عفونت هاي مکرر ادراري و ژنتيک اشاره کرد.به طور مثال ميزان کم و يا زياد کلسيم هر دو مي توانند باعث ايجاد سنگ ادراري شود و به همين دليل ميزان مناسب کلسيم در غذا الزامي است و این دلیل مهمی است که چرا غذای مخصوص سگ ها و گربه (خشک و کنسروی) نسبت به غذای تهیه شده در خانه ارجحیت دارد.pH و ميزان مواد معدني ادرار ارتباط زيادي با رژيم غذايي دارد و در تشکیل سنگ های ادراری نقش مهمی ایفا می کند.
سنگ مثانه در گربه
سنگ مجاری ادراری عمدتاً در مثانه و گاهی هم در کلیه گربه ها دیده می شود.برخی مطالعات نشان داده اند که حدود ۱۳% گربه هایی که بیماری بخشهای تحتانی سیستم ادراری دارند دچار سنگ هستند.گرچه ممکن است وجود سنگ با نشانه هایی همراه نباشد اما عموماً با هماتوری (خون در ادرار) ، تکرر ادرار و سختی دفع ادرار مشخص می شود.اغلب گربه هایی که بیماری دستگاه ادراری تحتانی را دارند بیرون از جعبه یا محل مخصوص ادرار می کنند.
گاهی هم سنگها منجر به انسداد در urethra میشوند بطوریکه دفع ادرار کاملاً مختل می شود و یا به حداقل ممکن می رسد. انسداد که معمولاً با درد زیادی همراه است یک اورژانس در دامپزشکی تلقی می شود و می تواند حیات گربه را به خطر بیاندازد.سنگها از مواد معدنی و مواد ارگانیک با قوام شبیه موکوس شکل می گیرند.
انواع سنگ های مثانه در گربه ها
انواع مختلفی از سنگ های مثانه در گربه ها وجود دارد:
- سنگ های استروویت: سنگ های استروویت (Struvite) نیز به عنوان «سنگ های فسفات سه گانه» نامیده می شوند و معمولا سنگ صاف، هرمی شکل و سفید رنگ مثانه هستند. استروویت حل نشده بخشی از ادرار طبیعی گربه است، اما زمانی که تغییراتی در ادرار اتفاق می افتد، این سنگ ها تشکیل می شوند و باکتری ها به تشکیل این سنگ ها کمک می کنند. از آن جا که استروویت یک عنصر طبیعی از ادرار است، این سنگ ها بسیار رایج محسوب می شوند.
- سنگ های اگزالات کلسیم: اگزالات کلسیم (Calcium Oxalate) تقریبا شبیه به استروویت، سنگ های مثانه هستند که تعداد زیادی از گربه ها به آن مبتلا هستند. این سنگ ها ممکن است از رنگ سفید تا تیره متفاوت باشند و بافت سختی دارند.
- سنگ های اورات: سنگ های اورات (Urate) چندان رایج نیستند، اما در جمعیت های خاصی از گربهها دیده می شوند.
- سنگ های سیستین: یکی از انواع نادر سنگ های مثانه، سنگ های سیستین (Cystine) هستند که معمولا در گربه های نر مشاهده می شوند. این سنگ، بافت مشخصی دارد و ممکن است رنگ های متفاوتی داشته باشد.
- سنگ های سیلیکات: سنگ های سیلیکات (Silica) یکی دیگر از انواع نادر سنگ مثانه در گربه ها است.
تشخیص سنگ مثانه در گربه
تصویر برداری با استفاده از اشعه X، یکی از پرکاربرد ترین ابزار تشخیصی است که دامپزشکان از آن برای تایید سنگ مثانه استفاده می کنند.از آن جایی که سنگ های مثانه اجسامی جامد و سخت هستند، اشعه ایکس را منعکس می کنند و به عنوان اشیایی سفید در مثانه گربه شما نمایش داده می شوند.درصد کمی از سنگ های مثانه مانند سنگ های اورات، هرگز اشعه ایکس را منعکس نمی کنند و فقط در سونوگرافی نمایش داده می شوند.دامپزشک شما نیز ممکن است بر اساس کریستال های موجود در ادرار گربه شما، تشخیص تخصصی تری داشته باشد. کریستال های موجود در ادرار را می توان از طریق میکروسکوپ و هنگام آزمایش یک نمونه ادرار مشاهده کرد.اکثر سنگ های مثانه را می توان از طریق اشعه ایکس تشخیص داد.
درمان سنگ مثانه در گربه
درمان به نوع سنگ بستگی دارد. اگر گربه مبتلا به انسداد باشد باید در اسرع وقت نسبت به رفع آن اقدام نمود.گربه مبتلا به انسداد اغلب دهیدراته است و دچار عدم تعادل الکترولیت و اسید باز می باشد و در جریان خون خود مقدار قابل توجهی از ترکیبات مضر و زاید را دارد.این مسئله می تواند به نقص در عملکرد قلب و کلیه و آسیب مثانه و در صورت عدم درمان به مرگ منجر گردد.بسیاری از سنگها را می توان با عکسبرداری اشعه X تشخیص داد. با این حال بعضی از سنگها را نمی توان به دلیل کوچکی به این روش تشخیص داد.در برخی موارد سونوگرافی مثانه می تواند راهگشا باشد. سنگهای استروویت را می توان در یک بازه زمانی چند ماهه از طریق جیره غذایی خاص درمان کرد اما سنگهای کلسیم اکسالات را باید از طریق جراحی خارج نمود.درمان میتواند متشکل باشد از:
- جراحی: در صورتی که سنگ بزرگتر باشد و خطر انسداد ادراری وجود داشته باشد.
- رژیم غذایی: تمرکز تغذیه ی گربه باید بیشتر بر روی غذاهای اسیدی باشد که به حل کردن سنگ ها کمک میکند.
از آنجایی که سنگ ها به موقع , بطور طبیعی دفع میشوند دامپزشک ممکن است تصمیم بگیرد که هیچگونه درمانی صورت نگیرد.
درمان با رژیم غذایی برای سنگ های مثانه در گربه
یک تغییر در رژیم غذایی برای تحلیل سنگ های مثانه اغلب بعنوان یک دوره ی درمانی انتخاب میشود.این نوع از درمان وقتی با جراحی مقایسه میشود هیچ خطری نخواهد داشت.در بسیاری از موارد سنگ مثانه ممکن است به دلیل رژیم غذایی گربه و این واقعیت که ادرار قلیایی است و ذخیره ی مواد معدنی را آسان میکند,ایجاد شود.همچنین اگر گربه فقط غذای خشک میخورد و مقداری کافی آب برای نوشیدن در اختیار او قرار نگیرد احتمال شکل گیری این سنگ ها در مثانه ی او زیاد خواهد بود.غذای خشک حاوی مواد معدنی بسیاری است که معمولا از طریق ادرار دفع میشوند,اما ممکن است در مثانه ذخیره شوند خصوصا زمانیکه گربه کمتر از همیشه ادرار کند.
رژیم غذایی باید شامل چه چیزهایی باشد؟
- رژیم غذایی گربه به ترکیب سنگ مثانه بستگی خواهد داشت. سنگ ممکن است حاوی پتاسیم، سدیم، کلسیم و یا آمونیاک باشد.
- دامپزشک رژیم غذایی ای را توصیه میکند که حاوی مقادیر کمتری از ترکیباتی که در سنگ های مثانه وجود دارد باشد.
- مقدار گوشت از آنجایی که ادرار را اسیدی تر میکند در رژیم غذایی افزایش پیدا خواهد کرد.
- دامپزشک رژیم غذایی را به غذاهای کنسرو شده که حاوی درصد بالاتری از آب هستند و برای مثانه سالم تر میباشند تغییر میدهد.
- همچنین آشامیدن آب بیشتری توصیه خواهد شد زیرا آب باعث دفع سنگ های کوچک تر میشود.
از چه چیزهایی باید اجتناب کرد؟
اگر گربه ی شما سنگ مثانه داشته باشد دامپزشک لیستی از غذاهایی را که برای این مشکل توصیه نمیشوند را به شما ارائه میکند.
- لبنیات که شامل کلسیم میباشند و مقدار زیاد کلسیم در بدن به شکل گیری سنگ ها کمک میکند.
- مقدار زیاد میوه ها و سبزیجات که باعث قلیایی شدن ادرار میشوند.
- کربوهیدرات ها که آنها هم باعث قلیایی شدن ادرار میشوند.
علایم بیماری کلسی ویروس در گربه و روش های درمان
