علل و عوامل ترکیدن باتری خودرو

دلایل ترکیدن باتری ماشین مسئله ای هست که با جدیت باید به آن پرداخت. باتری خودرو یکی از لوازم اساسی و البته مصرفی خودرو است که دستورالعمل های خاصی برای نگه داری و تعویض آن وجود دارد. باتری خودرو در معرض تهدیدات مختلفی است و در صورت سهل انگاری مالک، دردسرهای فراوانی را نصیب وی خواهد کرد. شاید مرسوم ترین مشکل در حوزه باتری خودرو، خالی شدن آن بر اثر دلایل مختلف باشد؛ اما مشکلات دیگری نیز این قطعه را تهدید می کنند که یکی از آن ها، ترکیدن باتری خودرو است. در این مقاله، به بررسی دلایل ترکیدن باتری خودرو و راه های مقابله با آن می پردازیم.

انفجار باتری خودرو به ندرت اتفاق می افتد؛ اما به هر صورت، تهدیدی برای رانندگان و سلامت خودرو خواهد بود. صدای انفجار باتری خودرو همانند صدای شلیک گلوله است و پس از آن نیز اسید سولفوریک سمی تمامی سطح باتری را خواهد پوشاند؛ بنابراین جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی برای مالکان خودروها، یک مساله حیاتی است. پس با ما همراه باشید تا این خطر را بهتر بشناسید.

علت ترکیدن باتری خودرو چیست؟

یکی از متداول ترین دلایل ترکیدن باتری ماشین این است که گاز هیدروژنی که در طول چرخه شارژ شدن باتری تولید می شود در داخل محفظه جمع شده و با یک جرقه شعله ور می شود.باتری های ۱۲ ولتی اسید- سرب، شش محفظه ۲ ولتی دارند که سلول نامیده می شود و حاوی شبکه ای از صفحات سرب غوطه ور در اسید سولفوریک است. از واکنش اسید با صفحات سربی و آب برق تولید می شود.یکی از محصولات جانبی این فرایند، گاز هیدروژن است که به شدت قابل اشتعال است و آن قدر قدرتمند است که از آن برای تأمین انرژی موتورهای موشک استفاده می کنند. بنابراین اگر کوچکترین جرقه ای در نزدیکی هیدروژن باشد، انفجار رخ می دهد. حال بیایید ببینیم چه دلایلی بستر مناسب برای این انفجار را فراهم می کنند.

۱. شارژ بیش ازحد و سیستم های معیوب

اگر سیستم شارژ خودرو مشکل داشته باشد، ممکن است باتری را بیش ازحد شارژ کند. این باعث می شود تولید گاز هیدروژن هم افزایش یابد و گاز در محفظه باتری جمع شود. این امر احتمال خطر انفجار را بالا می برد. از سوی دیگر وقتی باتری بیش ازحد شارژ می شود، شبکه توری در صفحه داخلی باتری و جداکننده ها با سرعت بیشتری خراب می شوند که ممکن است به اتصال کوتاه منجر شود و این خودش یکی از دلایل انفجار باتری است.

۲. وجود جرقه یا شعله از بیرون از ماشین

گاهی اصلا جرقه از درون ماشین نیست و ممکن است یک شعله یا جرقه در نزدیکی ماشین سبب انفجار گاز هیدروژن تولیدشده شوند. برای مثال، جرقه های استاتیک، شعله آتش، سیگار روشن، جرقه های ناشی از برخورد اجزای فلزی به پایانه های باتری که به اتصال کوتاه منجر می شوند، شل شدن اتصالات باتری و خوردگی کابل ها همگی می توانند گازهای قابل اشتعال جمع شده در باتری را منفجر کنند.

۳. هوای گرم

هوای گرم هم در این میان بی تأثیر نیست. شارژ باتری باعث تولید هیدروژن می شود و گرمای شدید هوا تولید هیدروژن را افزایش می دهد. البته تا زمانی که جرقه در نزدیکی آن وجود نداشته باشد، مشکلی ایجاد نمی شود، اما می دانیم که خود باتری یکی از منابع جرقه است. اگر هر مشکلی در سیستم باتری وجود داشته باشد می تواند بستر مناسب را در هوای گرم برای انفجار باتری فراهم کند.

۴. پایان عمر باتری

وقتی عمر باتری به پایان خود نزدیک می شود، شبکه متخلخل باتری خوردگی بیشتری پیدا می کند یا اینکه مواد فعال در صفحات آن خراب می شوند. بنابراین رسوبات این مواد در جداکننده های صفحات جمع می شود و در بین صفحات باتری اتصال کوتاه برقرار می کند که جرقه لازم برای انفجار فراهم می شود.از سوی دیگر، وقتی باتری کهنه می شود، آب موجود در آن کاهش می یابد و قسمت بالای صفحات سربی در معرض هوای داخل محفظه باتری قرار می گیرند. به همین دلیل با گذشت زمان، صفحات آن تغییر شکل پیدا می کنند و تاب برمی دارند. درنتیجه ممکن است صفحات با هم تماس پیدا کنند و جرقه لازم برای انفجار تولید شود.

۵. استارت زدن و روشن شدن موتور

با روشن شدن موتور باری بر روی باتری وارد می شود که درصورت وجود مشکل، به راحتی باعث انفجار خواهد شد. اما چه مشکلاتی در باتری ممکن است باعث شوند که با استارت زدن باتری منفجر شود؟یکی از آنها نزدیک شدن باتری به پایان عمر آن است که درباره آن توضیح دادیم.دو مورد دیگر، یکی خوردگی صفحه داخلی باتری و دیگری معیوب بودن باتری از همان کارخانه است. در هر دو مورد خطر ایجاد اتصال کوتاه وجود دارد؛ مخصوصا اگر سطح الکترولیت کم باشد یا در سیستم سوخت رسانی مشکلی وجود داشته باشد. اتصال کوتاه می تواند جرقه لازم را فراهم کند.

۶. ایراد کارخانه ای

نقص یا ایرادی که از خود کارخانه در باتری وجود داشته باشد سبب برقراری اتصال کوتاه در باتری می شود. برای مثال اگر پست ترمینال داخلی به درستی به سرب ترمینال خارجی متصل نشده باشد، امکان جرقه زدن وجود دارد. چنین نقصی با تغییرات ولتاژ تشخیص داد، به این صورت که ولتاژ به شکل متناوب کاملا صفر می شود و بعد بالا می رود و به سطح عادی می رسد و دوباره تکرار می شود. این وضعیت خطرناک است زیرا فقط جابه جایی فیزیکی کوچکی در باتری می تواند باعث اتصال کوتاه شود. وقتی استارت می زنید و باتری شروع به کار می کند، جوش های موجود در بین سلول ها که در بالای الکترولیت واقع هستند، در معرض جریان زیاد قرار می گیرند. اگر این نقاط را به شکل نامناسب جوش داده باشند، سطح موجود برای عبور جریان الکتریکی کاهش می یابد و در نتیجه دمای زیادی تولید می کند که به شکستن جوش ها می انجامد. درنتیجه یا سرب ذوب می شود یا جرقه الکتریکی ایجاد می شود. البته این موارد تقریبا نادر هستند.

۷. خارج نشدن گاز هیدروژن از دریچه ها

سیستم باتری اسید-سرب به این صورت است که از طریق الکترولیز آب موجود در باتری، گاز هیدروژن تولید می کند. هر سلول باتری دریچه ای دارد که هیدروژن را پراکنده می کند تا درون محفظه باتری جمع نشود. به جز نقص در ساختار باتری و شارژ بیش ازحد آن که درباره اش صحبت کردیم، مسدودبودن دریچه های سلول هم می تواند باعث شود گاز هیدروژن به درستی خارج نشود. بنابراین وقتی که سلول باتری تحت فشار منبسط می شود، با کوچک ترین جرقه یا اتصال کوتاه منفجر خواهد شد.

گاهی اوقات ممکن است باتری نترکد، اما تجمع گاز هیدروژن باعث متورم شدن پایانه های باتری می شود و حرارت آن را به شدت بالا می برد. این هم نشانه سوءعملکرد سیستم شارژ خودرو است. پایانه های متورم نشان دهنده آن است که باتری ها بیش ازحد شارژ شده اند و مقادیر هیدروژن زیادی ایجاد شده است که سیستم تهویه دیگر قادر به مدیریت گاز جمع شده نیست. باتری گرم و متورم هم خطرناک است.

۸. تجمع بخار آب

گاهی دلیل انفجار باتری به تجمع هیدروژن مربوط نمی شود، بلکه ناشی از تجمع بخار آب حاصل از الکترولیت در حال جوش است. ممکن است هنگام برقراری اتصال کوتاه در ترمینال های باتری، الکترولیت هم تصادفا بیش ازحد گرم شود و بخار آب در محفظه تجمع کند که شرایط را برای انفجار باتری فراهم می کند.

۹. درست نگهداری نکردن از باتری

باتری هایی که مدتی طولانی بدون سرویس و نگهداری رها می شوند، احتمال ترکیدن بیشتری دارند. اگر سطوح الکترولیت مدام در بالای صفحات باتری قرار گیرد، به سرعت از قسمت پایین خورده شده و باعث می شوند احتمال تماس صفحات به هم و خطر ایجاد اتصال کوتاه افزایش یابد.جلوگیری از ترکیدن باتری ماشینیکی از بهترین راه ها برای جلوگیری از ترکیدن باتری ماشین، بررسی هر از گاهی آن و سرویس و نگهداری دوره ای آن است. با این کار احتمال خطر انفجار باتری بسیار کاهش می یابد.نگهداری نامناسب و تمیز نبودن باتری و کابل ها باعث برقراری اتصال کوتاه و ایجاد قوس الکتریکی می شود. بنابراین باید به شکل مرتب کابل ها و پست های مربوط به باتری را بررسی و تمیز کنید.

بررسی میزان احتمال انفجار در باتری های مختلف

خرید باتری های ساده به دلیل قیمت ارزان تر در میان رانندگان رواج دارد. از سوی دیگر، باتری هایی که روی خودروهای صفرکیلومتر در کشورمان نصب می شوند، از نوع ساده هستند و بنابراین، مالکان خودروهای صفرکیلومتر باید دقت بیشتری را برای نگه داری از باتری خودروها به عمل بیاورند. افزودن مقادیر کافی از اسید سولفوریک و آب که به عنوان مایع الکترولیت باتری شناخته می شود، در حفظ سلامت باتری و صفحات آن نقش حیاتی ایفا می کند. در جدول زیر، نگاهی به انواع تکنولوژی مورداستفاده در ساخت باتری ها و میزان احتمال انفجار در آن ها خواهیم داشت:

ترکیدن باتری خودرو های مدرن

ماشین های مدرن نیز دارای دو نوع باتری اصلی هستند: باتری های اسیدی و سربی سنتی و باتری های VRLA که درواقع نیازی به سرویس دهی ندارند. در مورد باتری های VRLA، الکترولیت درون یک تشک شیشه ای یا ژله ای قرار می گیرد، بنابراین نیازی به شارژ مجدد نیست و در واقع نیازی به افزودن الکترولیت بیشتر ندارد، پس خطرات احتمالی بسیار کاهش می یابد. باتری های VRLA همیشه در معرض اکسیژن قرار دارد. باتری های VRLA از یک الکترولیت مایع استفاده می کنند.

اگر باتری VRLA دارید، چه شیشه ای باشد چه ژله ای، احتمال انفجار آن بسیار اندک است. به این ترتیب این ایده خوبی است تا بیشتر از این نوع باتری استفاده کنید تا خطرات احتمالی را به شدت کاهش دهید؛ بنابراین لازم نیست که به طور مرتب نگران شارژ یا میزان الکترولیت باشید.البته باید توجه داشته باشید که این نوع باتری ها نیز نیاز به مراقبت های ویژه ای دارند. چرا که با گذشت زمان سطح کارایی آن ها افت می کند و شما باید هر چند وقت یک بار میزان ولتاژ باتری را اندازه گیری و بررسی نمایید. اگر باتری نتواند انرژی خود را به اندازه تخلیه نماید، می تواند خطرآفرین باشد.

به طورکلی هر نوع باتری که استفاده می کنید باید به طور مرتب آن را بررسی و چک کنید. علاوه بر این هنگامی که باتری اتومبیل شما خراب می شود باید در هنگام شارژ مجدد آن یا تعویضش، تمام موارد ایمنی را رعایت کنید تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری نمایید. به این ترتیب هم ایمنی شما و هم ماشینتان حفظ خواهد شد.

سخن نهایی

با وجود تمامی نکات پیش گیری که در متن ذکر شد، وقوع انفجار در باتری رخدادی احتمالی است؛ بنابراین، بهتر است تا بدانیم پس از انفجار باتری چه باید کرد. نخستین مورد، تماس با مراکز امدادی و فوریت های پزشکی است؛ چراکه اسید سولفوریک موجود در باتری، به شدت سمی است و موجب به خطرافتادن جان شما خواهد شد.اگر در معرض انفجار باتری هستید، بلافاصله پس از این اتفاق خود را به شیر آب برسانید و صورت خود را به طور مکرر با آب بشویید. نفوذ اسید سولفوریک به چشم ها بسیار خطرناک است؛ پس چشم ها را تا جای ممکن شستشو دهید. پیشنهاد می شود عمل شستشو مناطق آلوده پوست دست و صورت را برای مدت 15 دقیقه ادامه دهید. همچنین لباس های آلوده را به سرعت از تن خود درآورید و مورد شستشو قرار دهید.

علت خراب شدن باتری خودرو در هوای خیلی سرد و خیلی گرم