در برخی موارد در هنگام زایمان طبیعی دهانه رحم کامل باز شده است، اما بخاطر وجود برخی دلایل زایمان اتفاق نمی‌افتد. در چنین شرایطی ممکن است پزشک زایمان طبیعی با استفاده از دو دستگاه وکیوم و فورسپس را برای ادامه زایمان پیشنهاد دهد. در ادامه بیشتر با این دو دستگاه آشنا می‌شویم.
گاهی پزشک برای تسریع خروج نوزاد از کانال زایمان و درصورتی‌که سر نوزاد در محل مناسبی قرار داشته باشد، با چسباندن دستگاه مکنده‌ای به سر او و از طریق یک دستگاه پمپ، مکش ایجاد می‌کند. همزمان با چسبیدن دستگاه به سر نوزاد، پزشک با کشیدن دستۀ وکیوم به بیرون، از مادر می‌خواهد که فشار بیاورد و به این ترتیب به فرایند بیرون آمدن نوزاد از کانال زایمان کمک می‌کند.
روش وکیوم به ندرت باعث بروز عوارض جدی برای نوزاد می‌شود. نوزادی که به کمک وکیوم به دنیا می‌آید، ممکن است در بخش بالایی سر خود یک کبودی برجسته به نام سفالوهماتوما داشته باشد که معمولاً طی چند هفته یا گاهی بیشتر از بین می‌رود. در موارد معدودی ممکن است به خاطر فشاری که به سر نوزاد می‌آید، احتمال خونریزی شبکیۀ چشم وجود داشته باشد، البته این اتفاق در زایمان‌های طبیعی بدون استفاده از ابزار نیز ممکن است رخ دهد. شاید این موضوع شما را نگران کند اما این عارضه موقتی است و اثر طولانی‌مدتی ندارد. زایمان به کمک وکیوم می‌تواند خطر پارگی در ناحیۀ پرینه را افزایش دهد، اما احتمال وقوع این اتفاق‌ها در روش وکیوم بسیار کمتر از روش فورسپس است.
پزشک در این روش، فورسپس را که شبیه انبرکی با دو سر قاشقمانند است وارد واژن می‌کند و در دو طرف سر نوزاد قرار می‌دهد. در هر انقباض رحم، همزمان با فشار آوردن شما برای خروج نوزاد، پزشک با کشیدن نوزاد، به آرامی او را به خارج از کانال زایمان هدایت می‌کند. ممکن است پس از انجام زایمان به کمک فورسپس، بدن نوزاد کمی کبود شده باشد اما معمولاً این کبودی‌ها طی چند روز از بین می‌رود.
گاهی در محل گرفتن نوزاد توسط فورسپس، تاول‌های سطحی به وجود می‌آید که اگرچه ظاهر خوبی ندارد اما در طی چند هفته بهبود می‌یابد. خطر آسیب دیدن عصب صورت نوزاد نیز وجود دارد که معمولاً موقتی است. خطر بروز آسیب‌های جدی‌تر در روش فورسپس نسبتاً نادر است. زایمان به کمک فورسپس معمولاً برای مادر خطرهای بیشتری در مقایسه با خطرهای احتمالی برای نوزاد دارد. زایمان به روش فورسپس، احتمال پارگی ناحیۀ پرینه را افزایش می‌دهد، اگرچه گاهی پزشک برای ایجاد فضای کافی برای ورود فورسپس ممکن است خودش با عمل اپیزیوتومی نسبت به پاره کردن ناحیۀ پرینه اقدام کند. به‌طورکلی، میزان عوارض فورسپس بیشتر به مهارت پزشک بستگی دارد.
معمولا فورسپس خیلی کمتر از وکیوم استفاده می‌شود و کاربرد هر دوی این ابزار امروزه در حال کاهش است چون نتایج بعضی از مطالعات نشان می‌دهد آسیب این دو ابزار به جنین بیشتر از سزارین است. اما ممکن است پزشک در حالت‌های زیر تصمیم به استفاده از فورسپس بگیرید:
برای کمک به خروج جنین اگر انقباضات رحم برای هل دادن او به بیرون کافی نباشد
اگر به علت خطر زجر جنینی، زایمان باید به سرعت انجام شود
اگر جنین در مرحله زور دادن (pushing) در پوزیشن مناسبی نباشد. در این حالت از فورسپس برای چرخاندن سر جنین و خروج راحت‌تر او استفاده می‌شود
اگر بچه در کانال زایمان گیر کرده باشد
برای پشتیبانی از سر بچه اگر جنین نارس یا در پوزیشن بریچ باشد
وقتی که مادر نمی‌تواند بچه را به بیرون بدهد. مثلا به دلیل خستگی، بیماری قلبی یا فشار خون بالا و زور دادن ممکن است خطر جانی را برای او به همراه داشته باشد.
بعد از پایان زایمان با استفاده از ابزارهای کمکی، اگر میزان پارگی زیاد باشد، پزشک پارگی را بخیه می‌زند. این پارگی معمولاً پس از چند هفته کاملاً بهبود می‌یابد. درصورتی‌که پزشک اپیزیوتومی کرده باشد، گاهی ممکن است پارگی کمی بیشتر باشد و باعث ایجاد پارگی در اسفنکتر مقعد شود. این مشکل ممکن است در هر نوع زایمان طبیعی اتفاق بیفتد اما در زایمان با ابزار کمکی شایع‌تر است.
پس از داشتن زایمانی طولانی که نیازمند استفاده از ابزار بوده، ممکن است برای دستشویی رفتن با مشکل روبه‌رو شوید یا به خاطر تغییرات موقتی در اعصاب و ماهیچه‌های لگن و پرینه، نشت چند قطره ادرار را تجربه کنید. ضمناً اگر به خاطر اپیزیوتومی یا پارگی‌های ناشی از زایمان درد دارید، ممکن است سعی کنید مدفوع خود را نگه دارید که می‌تواند باعث ایجاد یبوست شود و مشکلات شما را بیشتر کند. به همین دلیل سعی کنید مدفوع خود را نگه ندارید و هر وقت نیاز به دفع داشتید، سریع به دستشویی بروید. در هر صورت بهتر است پس از زایمان استراحت کنید و به بدنتان فرصت ترمیم و بهبود بدهید.
فورسپس و وکیوم که بر خلاف ظاهر ترسناکشان، برای حدود 10 تا 15 درصد از زایمان‌های طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرند، نه تنها نسبت به زایمان سزارین برای سلامت مادر و نوزاد هیچ خطری نخواهند داشت بلکه در در بسیاری مواقع باعث راحتی و هموارتر شدن این فرآیند نیز خواهند شد. توصیه می‌شود قبل از روز زایمان با پزشک مامای خود درباره این ابزار صحبت کنید و از او بخواهید نحوه استفاده از این وسایل را برای شما توضیح دهد تا اگر در روز موعود، وسط زایمان اسم این ابزارالات را شنیدید عصبی و مضطرب نشوید.
