برای شروع فعالیت در هر رشته ای همیشه نیاز به یادگیری اصول و قواعد موجود در آن مبحث خاص داریم و در مورد موسیقی نیز شرایط یکسان است. یک دونده برای دویدن باید ابتدا ایستادن و راه رفتن را فرا بگیرد و سپس با تقویت و کسب مهارت و تمرین شروع به دویدن و پیشرفت در مسیر مورد نظر خود داشته باشد.
در مبحث موسیقی و نواختن هر سازی ابتدا باید اصول و قواعد مورد نیاز برای یادگیری آن را فرا گرفت. سلفژ یکی از مفاهیم ابتدایی ولی بسیار مهم در بحث موسیقی و آموزش آن است و یادگیری صحیح آن، به هنرجو این امکان را می دهد تا در ادامه ی مسیر خود بتواند با تسلط بیشتری پیش برود.
سلفژ چیست؟
سلفژ در واقع توانایی خواندن نت ها به شکلی خاص است که باعث می شود حتی زمانی که شما یک نت را ندیده اید نیز بتوانید به راحتی آن را بخوانید. در واقع شما با یادگیری این تکنیک ها می توانید به راحتی نت ها را پشت سر هم بخوانید و قوانینی که در خصوص نت ها و سکوت ها نیز در طول خواندن این نت ها وجود دارد را نیز رعایت کنید. یک نکته بسیار مهم برای یادگیری این تکنیک ها این است که شما باید ارزش های زمانی هر نت و همینطور سکوت ها را بدانید تا به این ترتیب زمانی که در حین خواندن نت به آنها برخورد می کنید بتوانید به راحتی و بدون مکث زیاد آنها را بخوانید. این تکنیک فوق العاده برای آوازخوانی کاربرد دارد، در این تکنیک شما باید هر نت را با فرکانس مناسب خود بخوانید که این کار به اصطلاح تخصصی در دنیای موسیقی سیلاب نامیده می شود و می گویند که هر نت را باید با سیلاب خاص خود بخوانید. به این ترتیب شما می توانید یک خواننده خوب شوید و هر بار نتی که مشاهده می کنید را بدون هیچ گونه مکثی بخوانید.
در سلفژ که کلمه ای فرانسوی است، هر یک از نت های میزان با سیلاب خاصی نام گذاری شده و خوانده می شوند. سیلاب های اصلی در ساختار سلفژ عبارتند از: دو، ر، می، فا، سل، لا، سی.
سلفژ از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که بخش اول مربوط به قسمت عملی بوده که با خواندن و تلفظ نت ها مرتبط است و بخش دوم مربوط به شناختن تمامی علامت ها و قواعد موجود در این مبحث است. آموزش سلفژ در موسیقی بیشتر به مبحث نت خوانی اشاره می کند.
آموزش سولفژ:
در این مورد سه مبحث به طور متناوب و جداگانه آموزش داده می شوند :
-
صدا خوانی یا کانتاتی (به ایتالیایی: CANTATI)
-
وزن خوانی یا پارلاتی (به ایتالیایی: PARLATI )
-
دیکته موسیقی (به انگلیسی: MUSIC DICTATION)
۱ – کانتاتی
کانتاتی به معنی خواندن صدا و فرکانس نت ها به شکل صحیح و دقیق است. در این درس هنرجو این توانایی را پیدا می کند که صدای هر نت را دقیقا آن گونه که هست بخواند. یعنی به طوری که اگر نت دو به همراه پیانو خوانده شود، صدایی که از حنجره فرد خارج می شود دقیقا با پیانو یکسان است. در نهایت هنرجو در این درس توانایی خواندن انواع نت را به طور دقیق و در گام های مختلف پیدا می کند.
۲ – پارلاتی
جهان را ریتم به نظم کشیده و موسیقی بدون ریتم حکم نقاشی بدون قلم و رنگ رو دارد. از این رو مطالعه ی انواع وزن ها و الگوهایی ریتمی برای هر علاقه مند به موسیقی بسیار مهم و ضروری می باشد. وزن خوانی(پارلاتی) در واقه همان خواندن کشش نت هاست.
۳ -دیکته موسیقی
در دیکته، دیکته ریتم و دیکته صدا به طور متناوب کار می شود و هنرجو با ممارست و تمرین فراوان توانایی نوشتن نت موسیقی که می شنود را پیدا می کند.
دو متد برای به کار بردن سلفژ
- نت دو ثابت که سیلاب ها همیشه به نت های خاصی اختصاص داده می شوند (برای مثال دو همیشه نت C در سیستم جهانی نت نویسی است)
- دو قابل انتقال که سیلاب ها به نت های مختلف بر اساس محتوای موسیقی اختصاص داده می شوند.
آشنایی با انواع صدای انسان
آخرین مرحله از مراحل یادگیری سلفژ نیز مرحله ای است که شما باید با انواع صدای انسان آشنا شوید، به صورت کلی صدای انسان به 6 دسته تقسیم بندی می شود که این دسته بندی عبارت است از :
- سوپرانو :صدای زیر زنانه
- متسو سوپرانو : صدای متوسط زنانه
- کنترالتو : صدای بم زنانه
- تنور : صدای زیر مردانه
- باریتون : صدای بم یا صدای متوسط مردانه
- باس : صدای بم مردانه و بهترین صدای مردانه
یادگیری سلفژ چه قدر مهم است؟
یادگیری سلفژ به حدی برای یک خواننده و از آن بیشتر برای یک نوازنده مهم است که بسیاری از کارشناسانی که در زمینه موزیک فعالیت دارند ادعا دارند که این موضوع می تواند تبدیل به عامل موفقیت یک خواننده و یا فرد فعال در زمینه موسیقی شود. به همین علت است که در حال حاضر کلاس های زیادی برگزار می شود که در این کلاس ها می توانید به خوبی اطلاعاتی در زمینه سلفژ بدست آورید و تبدیل به یک فرد حرفه ای در این زمینه شوید.
همانطور که گفتیم یادگیری سلفژ بسیار مهم است ولی سوال اصلی اینجاست که چرا این موضوع در دنیای موسیقی اینقدر اهمیت دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که یادگیری آن به شما کمک می کند تا شما بتوانید به یک فرد حرفه ای در زمینه موسیقی تبدیل شوید. حتما تا به حال افرادی را مشاهده کرده اید که زمانی که یک نت موسیقی را برای اولین بار می بینند می توانند به راحتی آن را با صدای بلند بخوانند بدون آنکه گیر کرده و یا مکث های طولانی داشته باشند، جالب تر این است که این افراد سکوت های مربوط به نت ها را نیز به خوبی پیاده سازی می کنند و این کار باعث می شود تا شما بسیار هیجان زده شوید و علاقه مند شوید که راز این کار آنها را بیابید، این افراد در واقع هیچ گونه رازی ندارند و تنها حرفه آنها این است که سلفژ را به خوبی یاد گرفته اند و می توانند نت ها را به خوبی و با دقت بالا بخوانند.
کلاس سلفژ برای چه کسانی مفید است؟
واضح است که سلفژ برای بالا بردن درک موسیقی و برای نوازندگان لازم است. اما باید درنظر داشت که شاید برخی مباحث تخصصی در کلاس سلفژ برای تمام هنرجویان جذاب نباشد، لذا برحسب صلاحدید استاد و نیاز هنرجو مباحث در این کلاسها تدریس می گردد. این دانش برای افراد زیر مفید خواهد بود:
-
آهنگسازها
-
هنرجویان آواز
-
هنرجویان سازهای کلاسیک بخصوص ویولن
سلفژ برای هنرجویان آهنگسازی و آواز بسیار مفید است و فراگیری مباحث مرتبط به این دسته هنرجویان توصیه می گردد.
آیا برای خوانندگی به خواندن تمام و کمال سلفژ نیاز دارم؟
خیر، برای اینکه خواننده حرفه ای شوید نیاز نیست سلفژ را تمام و کمال یاد بگیرید و به درجه استادی در سلفژ برسید. اما دانستن مباحث پایه ای و کمی تئوری موسیقی، کانتاتی و پارلاتی در حد ابتدایی می تواند برای یک خواننده بسیار بسیار مفید و کاربردی باشد.
معرفی آلات موسیقی ایرانی
