عناصر معدنی در رشد گیاهان و درختان چه نقشی داردند؟

تاثیر عناصر معدنی در گیاهان و درختان

عناصر معدنی در گیاهان به دو دسته تقسیم می شوند، عناصر کم مصرف و عناصر پرمصرف و کمبود هر کدام باعث برهم ریختن چرخه زندگی گیاه می شود. نیتروژن، فسفر، گوگرد، منیزیم، پتاسیم و کلسیم از دسته عناصر پرمصرف در گیاهان هستند و عناصری چون منگنز، بور، روی، آهن، مس، کلر و مولیبدن از عناصر کم مصرف در گیاهان هستند. در برخی از گونه های گیاهان نیز عناصری چون سدیم و سیلیسیم کاربرد دارند و وجود آن ها ضروری است. نیاز هر گیاه به عناصر متفاوت بوده و هرکدام از گیاهان به تمام این عناصر احتیاج دارند و فقط میزان مصرف هر عنصر در متابولیسم گیاهان تفاوت دارد.

نیتروژن

نیتروژن(ازت) یکی از فراوان ترین عناصر بر روی کره زمین می باشد ولی در اکثر گیاهان مشکل کمبود نیتروژن وجود دارد. باید توجه کنید که نیتروژن موجود درجَو و پوسته زمین به طور مستقیم در دسترس گیاهان قرار نمی گیرد. نیتروژن یکی از مهم ترین عناصر برای گیاهان است چون این عنصر در ساخت کروفیل نقش داشته و با ترکیب انرژی خورشید، آب و دی اکسید کربن، قند تولید می کند که این فرایند فتوسنتز نامیده می شود. بیشتر گیاهان در طول زندگی خود نیتروژن را از خاک جذب می کنند و با افزایش سن در گیاه نیاز آن به نیتروژن افزایش میابد. زمانی که نیتروژن کافی در دسترس گیاه باشد، گیاه به سرعت رشد کرده، شاخ و برگ های سالم، سبز و شاداب بیشتری تولید می کند. معمولاً گیاهانی که دچار کمبود نیتروژن شوند رشد کمی دارند، کوچک مانده و شاخ و برگ ضعیفی تولید می کنند و رنگ برگ های آن معمولاً سبز کمرنگ مایل به زرد است، برگ های پیرتر می میرند چون گیاه نیتروژن باقی مانده در برگ های پیرتر را به سمت برگ های جوان تر منتقل می کند. از سوی دیگر اگر نیتروژن بیشتر از حد خود در دسترس گیاه قرار بگیرد گیاه به سرعت رشد می کند و سریع گسترش میابد. درنتیجه این گیاهان نمی توانند مواد حفاظتی در دیواره سلولی خود ایجاد کنند و تبدیل به گیاهی ضعیف می شوند و به راحتی آسیب می بینند.

پتاسیم

پتاسیم باعث سوخت و ساز ازت شده و همچنین در فتوسنتز گیاه نقش دارد. وجود پتاسیم در گیاهان لازم بوده و یکی از عناصر ضروری گیاهان است. پتاسیم سیستم ایمنی گیاهان را تقویت می کند و برای مقابله با آفات و سرما گیاه را مقاوم می سازد. در گیاهان و درختان میوه، پتاسیم کیفیت میوه ها را افزایش داده، میوه ها شیرین تر شده و طول عمر آن ها بیشتر می شود. در برخی گیاهان مانند کاکتوس ها وجود پتاسیم برای گلدهی اجباری است و اگر این ماده به مقدار کم در دسترس قرار گیرد، گلدهی صورت نگرفته یا گل ها ضعیف و کوچک با عمر کم ظاهر می شوند. پتاسیم گیاه را به خشکی مقاوم می کند و از بیماری هایی چون بیماری های قارچی جلوگیری می کند. پتاسیم جزو عناصر متحرک در گیاهان می باشد. اگر مقدار عناصری چون نیتروژن، کلسیم یا فسفر بیش از اندازه شوند مقدار جذب پتاسیم در گیاه کاهش میابد. با کمبود پتاسیم علائمی در گیاه ظاهر می شود مثلاً نوک برگ ها یا حاشیه برگ های مسن تر می سوزد که در اصطلاح به آن نوک سوختگی یا لب سوختگی میگویند. گیاهانی که با کمبود پتاسیم مواجه می شوند کم رشد بوده، حالت شادابی خود را از دست می دهند، در برابر بیماری ها حساس تر شده و امکان مرگ گیاه نیز وجود دارد.

فسفر

یکی دیگر از عناصر مهم در گیاهان است که وجود آن برای رشد گیاه ضروری است. فسفر در تولید بذر و میوه ها نقش داشته و کمبود آن باعث توقف میوه در گیاهان می شود. همچنین فسفر نیز در گلدهی گیاهان نقش داشته و باعث گلدهی شده و در جلو انداختن سن بلوغ گیاهان نقش دارد. فسفر باعث گسترش ریشه در گیاهان جوان و جوانه هایی که تازه از بذر تشکیل شده اند می شود و وجود آن در مراحل ابتدایی رشد گیاه نقش دارد، به گونه ای می توان گفت گیاهان جوان جذب بهتر و بیشتری از فسفر دارند و به این ماده نیاز بیشتری دارند. در اثر کمبود فسفر برگ های پایینی ریزش کرده، تعداد برگ ها کمتر شده و جوانه ها از بین می روند، تعداد شکوفه ها و میوه ها کمتر شده یا متوقف می شود. رشد طولی ساقه گسترش میابد و گیاه دراز و باریک با برگ های کمتر که ظاهری زشت و بدفرم به خود می گیرد و همچنین ریشه ها گسترش نمیابند به خصوص گیاهانی که تولید ریشه هوایی می کنند.

کلسیم

کلسیم یک ماده معدنی مفید برای گیاهان است که وجود آن در گیاه ضروری است بخصوص گیاهانی که میوه تولید می کنند. کلسیم سیستم ایمنی گیاهان را تقویت کرده و آن ها را در مقابل تهدیدات و خطرات احتمالی مقاوم می سازد. کلسیم در گیاهانی که میوه تولید می کنند باعث می شود میوه ها تردتر، شیرین تر و خوش طعم و خوش عطر شوند و همچنین مدت انبار داری و مدت طول عمر میوه ها را افزایش می دهد. کمبود این ماده باعث گندیدگی میوه ها و کاهش طول عمر آن ها می شود و همچنین گیاهان میوه هایی با کیفیت پایین تری تولید می کنند. کمبود کلسیم باعث نرم شدن دیواره سلولی ساقه گیاه می شود و گیاهان آسیب پذیرتر می شوند. کمبود کلسیم بر روی رشد ریشه تأثیر می گذارد و گیاهان با ریشه های کم و ضعیف رشد می کنند و همچنین برگ های جوان بد شکل و چروکیده ظاهر می شوند.

آهن

مهم ترین کار آهن در چرخه گیاهی تولید کروفیل یا همان قند می باشد که انرژی گیاهان از طریق کروفیل ها تأمین شده و باعث رشد گیاهان می شود. این ماده همچنین در سبزینه گیاه نقش دارد و عدم وجود آن باعث از بین رفتن رنگ سبز برگ ها می شود. این ماده در ساخت و تشکیل پروتئین نیز نقش دارد و می توان گفت یکی از عناصر مهم گیاهان است. آهن عنصر غیر متحرک بوده و به همین علت علائم کمبود آن بیشتر در برگ های بالایی یا برگ های جوان تر ظاهر می شود. با کمبود آهن برگ ها زرد شده به گونه ای که رگبرگ ها سبز باقی می مانند.

گوگرد

گوگرد یا همان سولفور برای سنتز پروتئین ها مورد نیاز است. همچنین در متابولیسم ازت، تشکیل کلروفیل ها، سنتز روغن، فعالیت برخی از آنزیم ها و… نقش دارد. گوگرد به دلیل خاصیت قارچ کشی دارد منجر به افزایش مقاومت گیاهان در برابر بیماری ها و آفات می شود. این عنصر کم تحرک است و انتقال آن به بخش های جوان و تازه زمان می برد. از این رو کمبود گوگرد ابتدا بر برگ های جوان اثر می گذارد. گوگرد در PHهای بالاتر از 6 قابل جذب است و در این بازه در دسترس گیاه قرار می گیرند. انواع کود سولفاته مانند کود سولفات منیزیم، کود سولفات کلسیم و کود گوگرد داری عنصر گوگرد هستند.

منیزیم

منیزیم نیز در دسته عناصر پرمصرف قرار دارد. جزء اصلی مولکول های کلروفیل (رنگدانه های تولید کننده رنگ سبز گیاهان) عنصر منیزیم است. بدون منیزیم کلروفیلی تولید نمی شود در نتیجه فتوسنتز متوقف می شود و گیاه سبزی خود را از دست می دهد. همچنین ترکیباتی که در اثر فرایند فتوسنتز تولید می شود دیگر تولید نخواهد شد. منیزیم در حمل و نقل فسفر، تولید کربوهیدارت ها و قندها، تنفس و فعال کردن برخی از آنزیم ها دخالت دارد. این عنصر متحرک است و به سرعت از ریشه به بافت های جوان منتقل می شود. از این رو نشانه های علائم کمبود آن ابتدا در برگ های مسن دیده می شود. بیشترین جذب عنصر منیزیم در PH حدود 7 تا 8/5 است. انواع کود منیزیم: کود نیترات منیزیم، کود منیزیم، کود سولفات منیزیم و… .

عناصر کم مصرف

عناصر کم مصرف هم مانند عناصر پر مصرف برای رشد و نمو گیاهان بسیار ضروری هستند. اما تفاوتی که با عناصر پر مصرف دارند مقدار مورد نیاز گیاهان به این عناصر غذایی است. گیاهان به عناصر کم مصرف به مقدارهای خیلی کمی نیاز دارند اما عناصر ماکرو به مقادیر زیاد و بالایی مورد استفاده قرار می گیرند.

آهن

شاید بتوان گفت که در بین عناصر کم مصرف، آهن معروف ترین و نام آشناترین عنصر است. آهن نقش های بسیار مهم و حیاتی را در گیاه ایفا می کند و رشد و نمو صحیح و کامل گیاه در نبود این عنصر امکان پذیر نیست. آهن در فتوسنتز، تنفس، فعال کردن برخی از آنزیم ها و… نقش دارد. آهن عنصری کم تحرک است و اثرات نبود و یا کمبود آن ابتدا در برگ های جوان نمایان می شود. آهن در خاک های اسیدی یعنی در PH پایین تر از ۷ به فرم قابل جذب در می آید و گیاه می تواند آن را جذب و مورد استفاده قرار دهد. انواع کود آهن: کود سولفات آهن، کود نیترات آهن، کود آهن و…

روی

روی از دیگر عناصر کم مصرف است که در طیف وسیعی از فرایندها نقش مهمی برعهده دارد. روی در فعال کردن بعضی از آنزیم ها که برای سنتز برخی از پروتئین های خاص، مورد نیاز است و در تشکیل کلروفیل ها دخالت دارد. همچنین در تولید قند مشارکت دارد. عنصر روی به گیاه در مقاومت نسبت به سرما کمک می کند. حضور روی برای تشکیل هورمون اکسین ضروری است این عنصر به تنظیم رشد و افزایش طول ساقه کمک می کند. روی از جمله عناصر کم تحرک است و به کندی به بافت های تازه منتقل می شود این امر سبب می گردد که کمبود روی در درجه اول باعث آسیب به بافت های جوان شود. کود روی در PH حدود 5 تا 7/5 بیشترین جذب را دارد. انواع کود روی: کود سولفات روی، کود نیترات روی، کود روی و…

منگنز

از مهم ترین نقش های منگنز در گیاهان تقسیم آب در فرایند فتوسنتز است.این عنصر نیز در سنتز و تولید پروتئین ها دخالت دارد و همچنین برای متابولیسم کربوهیدارت ها، احیای نیترات، فعال کردن برخی از آنزیم ها مورد نیاز است و درصورت کمبود این عنصر گیاه با اختلال در این فرایندها مواجه خواهد شد. منگنز عنصری کم تحرک است و نشانه های کاهش آن در گیاه ابتدا در برگ های جوان بروز می کند. منگنز در PH حدود 5 تا 6/5 بیشترین قابلیت دسترسی و جذب را دارد. انواع کود منگنز: کود سولفات منگنز، کود نیترات منگنز، کود منگنز و…

مس

از دیگر عناصر کم مصرف، عنصر مس است که این عنصر نیز برای سلامت و رشد گیاه ضروری است. مس در رنگ پذیری میوه ها و گل ها دخیل است. این عنصر در انتقال الکترون مشارکت دارد و برای فعال کردن برخی از آنزیم ها و همچنین تنفس مورد نیاز است. علاوه بر آن مس در تولید ویتامین ها و متابولیسم دیواره سلولی نقش دارد. مس کم تحرک است و علائم فقر آن در گیاه ابتدا در برگ های جوان دیده می شود. بیشترین میزان جذب مس در PH حدود 5 تا 7/5 است. انواع کود مس: کود سولفات مس، کود مس، کود نیترات مس و…

مولیبدن

مولیبدن هم در دسته عناصر کم مصرف قرار دارد و نسبت به سایر عناصر میکرو به مقدار کتری مصرف می شود. این عنصر برای مصرف نیتروژن ضروری است و برای سنتز پروتئین ها و برخی از آنزیم مورد نیاز است. مولیبدن عنصر پر تحرکی است که در گیاه به سرعت جا به جا می شود و حرکت می کند در نتیجه علائم کمبود آن ابتدا در برگ های مسن دیده می شود. مولیبدن در بین ریز مغذی ها تنها عنصری است که در خاک های قلیایی و PH بالای 7 جذب خوبی دارد. انواع کود مولیبدن: کود مولیبدن، کود فلورا استارت و…

بور

بور یا بُر آخرین عنصر از دسته عناصر کم مصرف است که به شما معرفی می کنیم. این عنصر مسیر های متابولسیمی یعنی ساختن و تجزیه کردن برخی مواد را کنترل می کند. همچنین رشد گل ها و میوه ها را افزایش می دهد و برای تولید مثل لازم است. بور در انتقال و حرکت قندها و تقسیم سلولی نقش دارد. بور عنصر کم تحرکی است و علائم کمبود آن ابتدا در برگ های جوان دیده می شود. بیشترین میزان جذب بور در PH حدود 5 تا 7 است.

بنابراین هدف از از این محتوا آشنایی با برخی از عناصر مهم بود و به دلیل فراوان بودن تعداد آن ها قادر به توضیح دادن برخی از عناصر نبودیم و فقط برخی از مهم ترین آن ها که بیشتر با کمبود آنها در گیاهان مواجه می شویم را نام برده و توضیح مختصری از کاربرد و نقش آن ها دادیم. امیدوارم از محتوای آشنایی با نقش عناصر معدنی در گیاهان و درختان نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که گیاه دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش سبک زندگی ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

خاک در نگهداری گیاهان چه اهمیتی دارد؟ + خاک از نظر کشاورزی