انواع یائسگی و اولین علامت آن ها

به گزارش سرویس مجله خانواده،پساقاعدگی یا Menopause از دو کلمه menstruation و pause گرفته شده که به ترتیب به معنی قاعدگی و بندآمدن یا قطع‌شدن، است. در واقع دوره‌ یائسگی یا منوپوز به زمانی گفته می‌شود که پریود برای همیشه متوقف شود. از طرفی در زبان فارسی به علت ازبین‌رفتن توانایی باروری، به منوپوز، پساقاعدگی نیز گفته می‌شود.یائسگی یا پساقاعدگی زمانی رخ می‌دهد که تخمدانهای خانم از کار افتد. کار اصلی تخمدان تولید تخمک بالغ و ترشح هورمون‌های مهم زنانه، مخصوصا استروژن است. همچنین تخمدان‌‌ها بر روی سایر ارگان‌‌های بدن نیز تاثیر می‌گذارند.طبق برخی تعاریف، پساقاعدگی قطعی، زمانی رخ می‌دهد که شما حداقل به مدت 12 ماه پشت‌سرهم خونریزی پریود را تجربه نکنید .در زمان پساقاعدگی، دیگر تخمکی بالغ نمی‌شود و بدن با کاهش استروژن مواجه می‌گردد. این فرایند از 45 الی 55 سالگی اتفاق می‌افتد؛ اما می‌تواند زودتر یا دیر‌تر نیز رخ دهد.زمان فرا رسیدن پساقاعدگی برای هر خانم، به عواملی از قبیل ژنتیک، شرایط آب و هوایی محل زندگی ، عادات غذایی، داروهای مصرفی، عمل‌‌های جراحی پیشین، ورزش و … بستگی دارد.

انواع یائسگی چیست؟

پساقاعدگی اغلب به‌صورت طبیعی اتفاق می‌افتد؛ اما گاهی ممکن است زودتر از زمان نرمال نیز رخ دهد. در این صورت فرد دچار منوپوز زودرس می‌شود. در ادامه، به بررسی یائسگی طبیعی و غیرطبیعی می‌پردازیم:

• پساقاعدگی طبیعی

با افزایش سن و رسیدن به 45 الی 55 سالگی، پساقاعدگی به‌صورت طبیعی اتفاق می‌افتد. البته همان‌طور که بررسی کردیم سن پساقاعدگی طبیعی، باتوجه‌به عواملی مانند وراثت، محیط، شرایط فردی و... متفاوت است و ممکن است خارج از این بازه زمانی نیز رخ دهد. بهتر است بدانید که میانگین سن منوپوز در آمریکا تقریبا 51 سال است و اولین علامت یائسگی و انتقال به این دوران نیز معمولا از اواسط دهه 40، شروع می‌شود.

• پساقاعدگی غیرطبیعی

یائسگی غیرطبیعی یا زودرس، در سنین 40 تا 45 سالگی رخ می‌دهد. لازم به ذکر است که حدود 5 درصد از خانم‌‌ها یائسگی زودرس را تجربه می‌کنند. در این شرایط فرد ممکن است در اثر از دست دادن تخمدان‌ها بخاطر جراحی یا عدم عملکرد صحیح آن‌‌ها و سطح پایین هورمون‌ها به دلیل سرطان و شیمی درمانی، دچار این عارضه شود. بنابراین، می‌توان گفت علت اصلی پساقاعدگی زودرس عدم تخمک گذاری و پایین بودن سطح هورمون استروژن است. در مقاله یائسگی زودرس، به این موضوع بیشتر پرداخته‌ایم.

مراحل menopause چیست؟

پساقاعدگی طبیعی، یک فرایند تدریجی است که در سه مرحله زیر رخ می‌دهد:

پیش یائسگی

پیش یائسگی یا پری منوپوز، معمولا 8 تا 10 سال قبل از شروع پساقاعدگی رخ می‌دهد. در واقع ممکن است تخمدان‌‌ها از 40 سالگی به‌تدریج استروژن کمتری تولید کنند تا زمانی که به طور کامل تخمک گذاری متوقف شود.

در دوسال آخر پری منوپوز، کاهش هورمون استروژن تسریع می‌یابد. اکثر خانم‌‌ها در این مرحله، اولین علامت یائسگی را تجربه می‌کنند. لازم به ذکر است که در دوران پیش یائسگی، سیکل قاعدگی همچنان رخ می‌دهد و امکان بارداری نیز وجود دارد.

• یائسگی

هنگامی که به طور کامل پریود متوقف شود، پساقاعدگی رخ می‌دهد. در این مرحله تخمک گذاری دیگر انجام نمی‌شود و ترشح هورمون استروژن به حداقل میزان خود می‌رسد.

• پس یائسگی

پس از گذشت یک سال از توقف کامل دوره‌‌های پریود، شما وارد مرحله پس یائسگی می‌شوید. در این مرحله، در اغلب خانم‌‌ها علائم یائسگی مانند گرگرفتگی بهبود می‌یابد؛ بااین‌وجود برخی دیگر ممکن است تا 10 سال پس از یائسگی، همچنان علائم آن را تجربه کنند.

کاهش سطح استروژن در مرحله پس یائسگی، می‌تواند منجر به برخی عوارض مانند پوکی‌استخوان و بیماری‌‌های قلبی شود.

اولین علامت یائسگی چیست؟

هر خانم، ممکن است علائم یائسگی متفاوتی را تجربه کند. همچنین، برخی از خانم‌‌ها نشانه‌‌های شدید و گسترده‌ای در این دوران دارند؛ درحالی‌که بعضی دیگر علائم بسیار جزئی احساس می‌کنند.

به‌طورکلی، اولین علامت یائسگی، قاعدگی نامنظم است که در بیشتر اوقات همراه با خونریزی‌های شدید و دفع لخته‌های بزرگ رخ می‌دهد. سایر علائم اولیه پساقاعدگی به شرح زیر است:

• بی‌خوابی

• گرگرفتگی

• تعریق شبانه

• حساس شدن سینه‌ها

• تکرر ادرار

• افسردگی

• اضطراب

• نوسانات خلقی و زودرنجی

• خارش و خشکی در ناحیه تناسلی

• مشکلات فشارخون

• مشکلات قلب و عروقی

• سردرد

• تپش قلب

ازآنجایی‌که به‌یک‌باره میزان هورمون‌‌های زنانه کاهش پیدا می‌کند، این علائم به‌صورت شدید مشاهده می‌شود. از زمانی که دوره انتقال به پساقاعدگی شروع گردد تا زمانی که پریود به طور کامل متوقف شود، 5 سال یا بیشتر ممکن است طول کشد. وقتی پساقاعدگی ادامه پیدا می‌کند، بروز علائم هم بیشتر می‌شود که به آن‌‌ها علائم ثانویه می‌گویند!

علائم ثانویه پساقاعدگی

در دوره بروز علائم ثانویه، تمامی علائم قبلی تشدید شده و برخی علائم جدید هم به آن‌‌ها اضافه می‌شود. این علائم شامل موارد زیر است:

• گرگرفتگی شدیدتر

گرگرفتگی، از ناحیه سر شروع می‌شود و صورت، گردن و قفسه سینه را نیز شامل می‌شود. سپس، همه بدن شروع به گرم‌شدن می‌کند و تعریق زیادی رخ می‌دهد. بعد از آن، فرد احساس لرز و سرما می‌کند.

به‌طورکلی، گرگرفتگی حدود یک سال پیش از منوپوز شروع می‌شود و معمولا پس از شروع پساقاعدگی کاهش می‌یابد؛ اما می‌تواند تا چندین سال ادامه یابد. حدود 70 تا 80 درصد از خانم‌‌ها، در دوران منوپوز این عارضه را تجربه می‌کنند.

• خشکی واژن

خشکی واژن، به علت کاهش استروژن رخ می‌دهد. به دنبال این عارضه، فرد در رابطه جنسی درد دارد که این امر می‌تواند روی روابط جنسی او تاثیر منفی گذارد.

• بی‌اختیاری ادرار

یکی دیگر از علائم ثانویه پساقاعدگی، افزایش ادرار و بی‌اختیاری آن است؛ به این صورت که فرد هنگام سرفه، عطسه یا خنده ممکن است ادرارش خودبه‌خود بریزد. همچنین، احتمال ابتلا به عفونت‌‌های دستگاه ادراری افزایش می‌یابد.

• تاثیر بر سیستم عصبی و روانی

پساقاعدگی می‌تواند سیستم عصبی و روانی را تحت تاثیر قرار دهد؛ به‌طوری‌که فرد دچار خستگی، اختلال خواب، اضطراب، استرس و نوسانات خلقی می‌شود. همچنین در برخی شرایط ممکن است باعث مشکلات حافظه، تمرکز و در نهایت افسردگی شود.

• مشکلات پوست و مو

در دوران منوپوز، موها نازک، شکننده و خشک می‌شوند و آب زیر پوست نیز کاهش پیدا میکند. همچنین، برخی از خانم‌‌ها خشکی دهان و چشم را نیز ممکن است تجربه کنند. از طرفی، رشد مو در برخی نواحی مانند، صورت، گردن، سینه و پشت افزایش می‌یابد.

• مشکلات استخوانی

مشکلات استخوانی، شایع‌تر از همه‌ علائم ذکر شده است؛ زیرا ذخیره‌شدن کلسیم از قبل از تولد تا سن 30 سالگی اتفاق می‌افتد و بعد از آن متوقف می‌شود. بنابراین، در دوران پساقاعدگی، به علت کاهش استروژن و کاهش کلسیم، فرد دچار پوکی‌استخوان می‌گردد و با کوچک‌ترین ضربه، ممکن است دچار شکستگی شود.

• خونریزی‌های غیرطبیعی رحم

خونریزی غیرطبیعی رحم در دوران منوپوز، می‌تواند به علت نازکی دیواره ی رحم یا فیبروم، سرطان دهانه‌‌ رحم و خود رحم ایجاد شود. در این صورت باید کورتاژ تشخیصی انجام شود و نمونه‌گیری صورت گیرد.

• تغییرات وزن

یکی دیگر از علائم یائسگی، افزایش وزن است که بیشتر در اطراف شکم رخ می‌دهد و به‌اصطلاح باعث ایجاد اندام سیب شکل می‌شود.

• بروز یا شدیدتر شدن مشکلات قلبی عروقی

• افزایش و یا کاهش فشارخون

• تشدیدشدن اختلالات خواب

روش‌‌های کاهش عوارض پساقاعدگی

یائسگی یک فرآیند طبیعی است که اغلب نیازی به درمان ندارد. بااین‌حال اگر علائم آن در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کرده است، رعایت موارد زیر می‌تواند در کاهش مشکلات شما موثر باشد:

• انجام آزمایشات دوره‌ای قند، چربی، ادرار، مدفوع و آزمایشات بررسی کبد

• انجام پاپ‌اسمیر

• انجام ماموگرافی و معاینه سینه‌ها

• کنترل فشار خون و معاینه قلب و عروق

• مشورت با متخصص تغذیه

• انجام حرکات ورزشی به طور منظم

• استفاده از مکمل‌ها مانند ویتامین آ، ویتامین ب 12، ویتامین ب6، کلسیم، ویتامین دی و ویتامین ای

• انجام ورزش کگل برای جلوگیری از مشکلات ادراری

• هورمون‌درمانی تحت‌نظر پزشک برای کاهش علائم مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و...