تنش های اخیر در بازار ارز و کوچک و کوچکتر شدن سفره مردم در پی برخی بی تدبیری های مهلک در عرصه اقتصادی، کام مان را در دهه شیرین فجر انقلاب اسلامی کمی تلخ کرده است. بدسلیقگی ها و کج فهمی ها و تلاش برای سبقت گرفتن از ولی امر مسلمین جهان توسط برخی به برخی شکاف ها در جامعه دامن زده است که هر دلسوزی را به تفکر وا می دارد. بازگشت به شعار "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" و تلاش برای تحقق تمام آرمان های انقلاب، امام و شهدا شاید تنها راه برای بازیابی همبستگی اجتماعی و پر کردن شکاف هایی است که از دل بی تدبیری زاده شده اند. در نخستین روز دهه فجر ساعدنیوز میزبان دکتر سید جعفر قنادباشی یکی از فعالان دانشجویی صدر انقلاب اسلامی و از دیپلمات های باسابقه کشورمان بوده است:
به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، دکتر سید جعفر قنادباشی دیپلمات باسابقه کشورمان که سابقه حضور در زندان ساواک را دارد در نخستین روز دهه فجر انقلاب اسلامی سال 1401 در گفتگویی اختصاصی با ساعدنیوز و در پاسخ به سؤال خبرنگارمان درباره علل وقوع انقلاب اسلامی گفت: وقوع انقلاب اسلامی و قطع امید ایرانیان از خاندان پهلوی و سرنگونی شاه دلایل متعددی دارد که در جای خود به تک تک آنها پرداخته شده است. اما من می خواهم به یکی از دلایل وقوع انقلاب اسلامی در اینجا بپردازم که مغفول مانده است و شهید مطهری به درستی در کتاب "نهضت های اسلامی در صد سال اخیر" بر آن صحه نهاده است. انقلاب اسلامی ایران به یک معنا ثمره کارهای قوی و مستمر فکری 37 ساله بین سال های 1320 تا 1357 است. در این بازه زمانی، جریان فکری چپ و راست کنار زده شدند و در نهایت این فکر غالب شد که "اسلام راه حل است". اسلام در تمام عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی راه حل است. از چپ هایی مثل جلال آل احمد تا لیبرال هایی مانند مرحوم بازرگان و حوزوی هایی مانند شهید مطهری و هاشمی نژاد همه و همه بر این نکته متفق القول شدند که "اسلام راه حل است".
سفیر اسبق ایران در لیبی با اشاره به این که در این 4 دهه تفکر، یک پیوندی میان دانشگاه و روحانیت شکل گرفت، افزود: این آوردگاه فکری به کارزار اصلی انقلاب اسلامی تبدیل شد. بنابراین، انقلاب اسلامی نه از مزارع نه از کارخانجات و نه از متن طبقه متوسط جامعه بلکه از دل دانشگاه و حوزه بیرون آمد. انقلاب اسلامی در واقع انقلاب کتابخوان ها بود. این اتفاق برای اولین بار در دنیا رخ می داد. مردم کوچه بازار با پیوستن به این انقلاب اهالی قلم و کتاب شاه را ساقط کردند. در آن زمان، زندان های شاه پر بود از نویسندگان و اهالی کتاب و قلم. اصلاً کار ساواک دستگیری کتابخوان ها و نویسندگان بود. کسانی که در زندان بودند یا نویسنده بودند یا کتابخوان و تحلیلگر.
دکتر قنادباشی یکی دیگر از دلایل اصلی وقوع انقلاب اسلامی را نبود "استقلال" در کشور عنوان کرد و گفت: مردم ایران نسبت به وابستگی همه جانبه کشور به بیگانگان اعتراض داشتند. حتی انقلاب "شاه و ملت" یا همان انقلاب سفید برای تعمیق همین وابستگی بود. حضور بیش از 60 هزار آمریکایی عمدتاً در ارتش شاهنشاهی و سازمان برنامه کشور و نهادهای کلیدی دیگر نمادی است از همین وابستگی. در سال 1332، همین آمریکا بود که شاه را بار دیگر با یک کودتای سیاه و ساقط کردن دولت قانونی مصدق به ایران بازگرداند. هیچ کس در ایران خواهان بازگشت شاه نبود و اشرار به سرکردگی شعبان بی مخ، او را به تهران بازگرداندند. از همان زمان، جدایی شاه از ملت آشکار شد.
این تحلیلگر مسائل ایران در ادامه به غربگرایی عمیق شاه اشاره کرد و افزود: شاه در همه عرصه های فرهنگی یک غربگرای تمام عیار بود. از برگزاری مجالس غربی و مشروب خواری تا نوع لباس پوشیدن همه و همه انعکاسی از افکار غربگرایانه شاه بود. مردم این استعمار را نمی پسندیدند. زیباترین خیابان تهران در آن زمان به نام ملکه الیزابت نامگذاری شده بود و سه میدان و خیابان اصلی شهر نام سه رئیس جمهور آمریکا را بر خود داشت. این مورد را حتی در وابسته ترین کشورها به آمریکا هم نمی توانستید پیدا کنید. میدان آیزنهاور، میدان کِندی و میدان روزولت! به جای استفاده از نام مشاهیر ما از جمله سعدی، حافظ، فردوسی و حتی کوروش، نام رؤسای جمهور آمریکا بر روی میادین اصلی شهر گذاشته می شد.
دکتر سید جعفر قنادباشی در پاسخ به سؤال خبرنگار ساعدنیوز درباره دلایل مغفول ماندن برخی آرمان ها و شعارهای اصلی انقلاب اسلامی خصوصاً موضوع عدالت اجتماعی گفت: من معتقدم که عدالت اجتماعی هم در جامعه تحقق یافته هم تحقق نیافته است. امروز شکاف عظیمی میان متمولین و اقشار ضعیف وجود دارد. متأسفانه در برخی مناصب مدیریتی کلان در کشور سرمایه داران بر سر قدرت هستند. ناعدالتی های حقوقی و مالی زیادی در جامعه وجود دارد. ولیکن نباید فراموش کنیم که در تمام انقلاب های دنیا تا زمان به ثمر رسیدن انقلاب، انقلابیون با همدیگر متحد و هماهنگ هستند، ولی متأسفانه بعد از پیروزی انقلاب برخی سهم خواهی ها و برخی افزون طلبی ها باعث شکاف ها و انحرافاتی می شود. این موضوع در زمان خود پیامبر اسلام (ص) هم رخ داد. بعد از انقلاب فرانسه و انقلاب روسیه، این مسائل به دیکتاتوری انجامید. افرادی مانند طلحه و زبیر همیشه وجود داشته اند.
این تحلیلگر مسائل راهبردی با اشاره به این که ایران در زمان انقلاب 36 میلیون نفر جمعیت داشت، افزود: نصف این جمعیت، بیسواد بود. امروز در بین جمعیت 80 میلیونی ایران، کمتر از 10 میلیون بی سواد داریم. 35 درصد جمعیت ایران در زمان انقلاب شهرنشین بودند و 65 درصد در روستاها سکونت داشتند. این ارقام بعد از انقلاب و 43 سال خدمت رسانی، برعکس شده و امروز 65 درصد مردم در شهرها و 35 درصد در روستاها ساکن هستند. شهرنشینی یعنی دسترسی به امکانات، جاده، برق، گاز، تلفن و غیره. از سوی دیگر، سرمایه داران آن زمان دیگر در قدرت نیستند و طبقات سرمایه دار وابسته از جامعه حذ ف شدند و طبقات جدیدی شکل گرفت. سیاست کنونی کشور هم جلوگیری از شکل گیری طبقه اشراف به این شکل است. جلوگیری از تشکیل یک حزب سیاسی توسط اشراف و سرمایه داران با تصمیمات داهیانه رهبری پیگیری شده است و این نکته بسیار مهمی است. در انتخابات اخیر، بسیاری از این سرمایه داران و اشراف بی آبرو شدند و این هم اتفاق بزرگی است.
قنادباشی در ادامه افزود: ما در سال 1357، فقط 97 شهر داشتیم. در حالی که امروز ما 1246 شهر داریم. 800 تا از این شهرها دارای فرمانداری هستند. این یعنی توزیع ثروت در میان مردمی که در زمانی به این امکانات شهری دسترسی نداشتند. امروز اکثریت مردم معتقدند که سطح زندگی مردم ایران بسیا ارتقاء یافته است. سطح تولید مواد غذایی بالاتر رفته است. ما در کشور شاهد یک انقلاب پنهان در عرصه کشاورزی هستیم. به مدد گلخانه سازی و اجرای طرح آبیاری قطره ای که به اشراف رهبر معظم انقلاب اسلامی به انجام رسیده است یک انقلاب در عرصه کشاورزی در کشور رخ داده است. همه محصولات را در همه فصول داریم. متأسفانه جامعه شناسان و متفکرین به این موضوع عنایت ویژه ای ندارند. امروز میوه فروشی های ما مثل جواهرفروشی است. تعداد میوه ها و تنوع میوه هایی که فروخته می شود واقعاً قابل توجه است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی-اجتماعی ایران با اشاره به وضعیت اسفناک تولید میوه جات در دوران پهلوی گفت: 35 میلیون نفر جمعیت داشتیم و زمین های کشاورزی شمال کشور هنوز به ویلا تبدیل نشده بود، ولی پرتقال را از اسرائیل و آمریکا وارد می کردیم! امروز حتی بعد از ویلاسازی ها در اراضی شمالی، پرتقال در خیابان به قیمتی کمتر از ده هزار تومان در اختیار مردم در تمامی شهرها است. این یعنی کار بزرگی در عرصه کشاورزی و مدیریت محصولات باغی رخ داده است. در عرصه های دیگر هم چنین اتفاقاتی رخ داده است که مجال گفتن آنها در اینجا نیست.
سید جعفر قنادباشی با اشاره به حوادث اخیر در کشور و وجود نارضایتی هایی در سطح جامعه افزود: امروز خود رهبر معظم انقلاب اسلامی در قامت یک مطالبه گر ظاهر شده اند و مطالبات ملت را از مسئولین طلب می کنند. ایشان ابراز خرسندی می کنند که مردم سطح زندگی شان را نه با کشورهای جهان سوم، بلکه با آمریکایی ها و کشورهای غربی مقایسه میکنند. سطح زندگی مردم باید ارتقاء یابد و این مطالبه به حقی است. اتفاقات خوبی هم رخ داده است. امروز فقط 23 درصد جامعه مستأجر هستند و الباقی صاحب خانه هستند. چیزی که در بسیاری از نقاط دنیای مدرن و توسعه یافته قابل تصور نیست. منازلی با امکانات بسیار قابل توجه که به خود مردم تعلق دارد. این خودش نمادی از تحقق عدالت اجتماعی است.
سفیر اسبق ایران در لیبی در ادامه به عدم هزینه کرد حتی یک دلار برای خرید سلاح از غرب اشاره کرد و گفت: ما توان دفاعی خودمان را مستقل تقویت کردیم و همین موضوع در راستای عدالت اجتماعی است. بیت المال به جای این که هزینه خرید سلاح از خارج شود برای توسعه کشور هزینه می شود. در عرصه سیاسی نباید اجازه دهیم که اشراف و غربگرایان بر سر قدرت بیایند و همین اقدام می تواند زمینه را برای تحقق حداکثری عدالت اجتماعی مهیاتر سازد. از سوی دیگر، فرهنگ تولید در کشور ما به اندازه کافی نهادینه نشده است. تولید باید به یک ارزش تبدیل شود. امروز بخش اعظمی از درآمدهای ارزی کشور صرف واردات دانه های روغنی و نهاده های دامی می شود. البته خشکسالی اخیر و تحریم ها این مشکل را تشدید کرده است. مزارع علوفه ما خشک شدند و این ضربه سنگینی به کشاورزی و دامداری در کشور وارد کرد. اما در عین حال، رسانه های ما در زمینه فرهنگسازی بسیار ضعیف ظاهر شده اند. چرا باید دامپروری و کشاورزی به عنوان یک ارزش در جامعه تبلیغ نشود؟! چرا لفظ "چوپان" یا "دهاتی" به یک فحش تبدیل شده در حالی که همین روستایی و چوپان نقشی اساسی در استقلال کشور دارد! این ها همه مستلزم کار فرهنگی است. نقش رسانه در این حوزه بسیار حیاتی است.
** این مصاحبه توسط مهندس علیرضا شمس دبیر سرویس فرهنگی ساعدنیوز تهیه شده است.
حضور رهبر انقلاب اسلامی در مرقد امام خمینی(ره) و گلزار شهدا
