انواع چراغ برای رشد گیاهان

چراغ های رشد گیاه و همینطور پروژکتورهای ال ای دی رشد گیاه مخصوص گلخانه، با نور مصنوعی مناسب رشد گیاهان هم جای خالی خورشید در روزهای سرد را پر می کنند و هم مکمل و جایگزین همیشگی آفتاب به حساب می آیند. بنابراین کاربردهای لامپ رشد گیاه LED بسیار بیشتر و متنوع تر از این است که صرفا برای مراقبت از گیاهان در زمستان استفاده شود. برای آشنایی با لامپ و پروژکتور رشد گیاه و کاربرد آن ها با ما همراه باشید.

لامپ و پروژکتور رشد گیاه ال ای دی گلخانه چیست؟

پروژکتور رشد گیاه یا همان چراغ گرولایت به لامپ هایی گفته می شود که بخش های مورد نیاز نور خورشید برای گیاهان را به صورت نور مصنوعی مناسب گیاه می تابانند و دیگر عناصر نور خورشید که برای رشد گیاه فایده ای ندارد را تولید نمی کنند. پروکتورهای گلخانه ای نیز نمونه های بزرگ تری از لامپ های رشد گیاه هستند که همان کاربرد لامپ گرولایت یا رشد گیاه را در ابعاد گسترده تری ایفا می کنند.

اما لامپ رشد گیاه و پروژکتور گلخانه ای LED چیست و چه تفاوتی با سایر انواع لامپ رشد گیاه دارد؟ چراغ رشد گیاه ال ای دی و پروژکتورهای ال ای دی گلخانه ای جدیدترین انواع چراغ و پروژکتور رشد گیاه هستند که به دلایل گوناگونی بر سایر انواع لامپ های گرولایت ترجیح یافته اند. این محصولات متشکل از چراغ های کوچک ال ای دی داخل یک لامپ هستند که انواع طیف های نور مورد نیاز گیاه را تولید می کنند و باعث ایجاد روشنایی در گلخانه یا اتاق شما می شوند.

جنس چراغ رشد گیاه چیست؟

چراغ رشد با نام انگلیسی Grow Light یا Plant Light شناخته می شود. این وسیله نور خورشید را شبیه سازی می کند و طیف الکترومغناطیسی منتشر می کند تا گیاه با دریافت آن بتواند فتوسنتز کند و نوعی LED است.

فکر نکنید چراغ رشد گیاه با لامپ های معمولی یکسان است. در اصل لامپ رشد گیاه طیف به خصوصی از امواج نور را برای گیاه فراهم می کند که گیاه در معرض آنها بهتر فتوسنتز می کند.

شناخت انواع لامپ رشد گیاه

طول موج نور خورشید برای رشد گیاهان، تمام طیف های لازم نور و انرژی را دارد. برای رشد هر گیاه به طیفی متنوع از رنگ ها نیاز است:

• نور آبی برای رشد شاخ و برگ ها؛
• نور قرمز برای رشد گل و میوه؛
• نور سبز هم به مقدار اندکی برای رشد گیاه لازم است و گیاهان به واسطه منعکس کردن این رنگ، سبزتر به نظر می رسند.

بعضی از گیاهان مانند پوتوس یا برگ قاشقی به نور چندانی نیاز ندارند، اما برخی دیگر از گیاهانی که در معرض تابش نور طبیعی خورشید نیستند، به استفاده از تجهیزات و لامپ های بازتابنده نیاز دارند تا جایگزین نور خورشید شوند.

۱. لامپ فلورسنس

لامپ های فلورسنس، مشهورترین گزینه در میان انواع لامپ رشد گیاه هستند. بعضی از انواع جدیدتر این لامپ ها، طیف نوری برای رشد گیاه در بخش های متنوع چرخه رشد تولید می کنند، اما نمونه های سنتی آن، فقط برای رویش و پرورش مناسب هستند و به فرایند گل دهی کمکی نمی کنند. لامپ های فلورسنس، مانند لامپ های رشته ای حرارت زیادی تولید نمی کنند و به همین خاطر استفاده از آنها برای گیاه، بی خطرتر است. ضمن اینکه قیمت چندان بالایی هم ندارند. لامپ های فلورسنس به شکل میله ای و حبابی تولید می شوند و بهتر است در فاصله ۳۰ سانتی متری گیاهان قرار بگیرند.

بزرگترین مشکل در خرید لامپ رشد گیاه فلورسنت این بود که این لامپ ها به دلیل تولید طیف خاصی از نور خورشید، تنها باعث رشد و پرورش گیاه می شدند و تاثیری در گل و میوه دادن گیاه نداشتند، مگر این که در کنارشان از انواع دیگر لامپ رشد گیاه استفاده می شد. از طرفی این لامپ ها تولید حرارت بسیاری می کنند که هم برای محیط زیست مضر است، هم باید در فاصله ی زیادی از گیاه قرار بگیرند تا گیاه را نسوزاند و هم همانطور که می دانید، تولید حرارت باعث افزایش استهلاک و کاهش عمر مفید کالا می شود.

۲. لامپ رشته ای

لامپ های رشته ای چندان گران نیستند و نورشان در ترکیب با نور طبیعی خورشید، برای چند گیاه مؤثر است. ازآنجا که نور این لامپ ها همراه با حرارت به گیاهان می تابد، برای جلوگیری از سوختگی گل و گیاهان باید لامپ ها را در فاصله حداقل ۶۰ سانتی متری (دو فوت) از آنها قرار بدهید. این لامپ ها بیشتر طیف نور قرمز را تولید می کنند و بهتر است در ترکیب به نورهای فلورسنس که متمرکز بر تولید نور آبی هستند، استفاده شوند. برای اینکه از لامپ رشته ای و فلورسنس در کنار هم استفاده کنید، باید دو-سوم نور را از لامپ فلورسنس و یک-سوم آن را از لامپ رشته ای تهیه کنید.

لامپ رشد گیاه رشته ای هم همان مشکلات لامپ رشد گیاه فلورسنت را دارد: حرارت بالا و تولید طیف خاصی از نور که البته این یکی فقط باعث گل دادن گیاهتان می شود و اگر شما آن را برای رشد گیاه تهیه کنید، هیچ کمکی به شما نمی کند. بنابراین لازم است در کنار لامپ فلورسنت استفاده شود و این یعنی دمای زیاد هردو لامپ را با هم جمع بستن و همینطور دو برابر شدن هزینه ها. بحث کم شدن عمر کالا و ضرر های شیمیایی که به محیط زیست می رساند همچنان باقی است.

۳. لامپ تخلیه گازی

لامپ های متال هالید یا لامپ های بخار سدیم هم گزینه های خوبی برای رشد گیاه هستند، ولی قیمت شان کمی بالا است. این لامپ ها برای رشد گیاه به شدت مناسب و مفید هستند. لامپ های متال هالید با تخلیه انرژی زیاد و تولید نور آبی باعث افزایش رویش و رشد گیاهان می شوند. لامپ های بخار سدیم هم با طیف نوری قرمز-نارنجی به رویش گل ها و گل دهی کمک می کنند. اما گیاهانی که تحت تابش این نورها قرار دارند، چندان بزرگ نمی شوند. بنابراین، برای رشد کامل گیاه و بزرگ شدن شاخ و برگ ها باید قبل از لامپ های بخار سدیم از لامپ های متال هالید استفاده شود تا گیاهان، گل بدهند.

لامپ های رشد گیاه هالوژنی هم نسبتا نسل جدیدی هستند و فواید زیادی دارند. این چراغ ها تمام طیف های مورد نیاز برای رشد گیاه را دارند و از طرفی قیمت چراغ و پروژکتور گلخانه ای هالوژنی به صرفه است. اما حرارت بیش تری نسبت به لامپ و پروژکتور رشد گیاه ال ای دی تولید می کنند و به این علت است که کسی سراغشان نمی رود. این نکته را هم باید در نظر داشت که تولید حرارت بیشتر، معمولا به معنای مصرف بیشتر برق هم هست و لذا به نظر می رسد قیمت کم لامپ هالوژنی آن قدر ها هم نمی ارزد. چون خرید لامپ رشد گیاه هالوژنی، در بلند مدت خرج های بیش تری می تراشد.

۴. ال. ای. دی (LED)

ال. ای. دی یا دیود گسل نور هم از گزینه های تازه وارد در میان انواع لامپ رشد گیاه هستند و طرفدارانی هم برای خود دست و پا کرده اند. این لامپ ها که حرارتی تولید نمی کنند و کم مصرف هم هستند، قابلیت شبیه سازی ۵۷۰۰K دمای رنگ از نور خورشید را دارند و با تولید نور آبی و قرمز می توانند به رشد و گل دهی گیاهان کمک کنند. هزینه لامپ های ال. ای. دی نسبت به انواع دیگر لامپ رشد گیاه، کمی گران تر است که با پیشرفت فناوری و انبوه تر شدن تولید این لامپ ها احتمالا قیمت آن هم مقرون به صرفه تر خواهد شد.

کم مصرفی یکی از مهم ترین مزیت های وال واشر رشد گیاه یا پروژکتور رشد گیاه ال ای دی است. لامپ ها و پروژکتورهای رشد گیاه LED تقریبا هیچ حرارتی تولید نمی کنند. در واقع تمام انواع لامپ های ال ای دی (دیود نوری) حتی از لامپ های کم مصرف هم مصرف برق بهینه تری دارند. بنابراین عمرشان حداقل دوبرابر عمر لامپ های رشد گیاه دیگر است. این مقدار در یک وال واشر رشد گیاه گلخانه ای افزایش هم پیدا می کند. چرا که وال واشرها از چینش تعداد بالاتری از لامپ در کنار هم ساخته شده اند و طبیعی است که هرچه گرمای لامپ ها بیش تر باشد، عمر متوسط یک پروژکتور رشد گیاه زودتر تمام می شود. در حالی که یک لامپ یا پروژکتور رشد گیاه گلخانه ای یا خانگی و آپارتمانی، حداقل ۲ سال مفید کار می کند و منظور از ۲ سال، فقط مجموع ساعاتی است که چراغ رشد گیاه روشن بوده است.

۵. لامپ هالوژنی

این لامپ ها هم تمام طیف نوری و طول موج لازم برای رشد گیاه را دارند، اما مانند لامپ های رشته ای، حرارت زیادی تولید می کنند و باعث اتلاف انرژی می شوند.

۶. لامپ های باغبانی

لامپ های باغبانی برای رشد گیاهان در گلخانه ها تولید می شوند و طیف رنگی کاملی را برای پرورش گیاه در مراحل مختلف ارائه می دهند. نور آنها برای گیاهان گل داری مانند بنفشه آفریقایی هم مناسب است. بعضی از باغبان ها از این لامپ برای ترویج و تکثیر گیاهان پیوندی استفاده می کنند و برخی دیگر معتقد هستند که نورهای فلورسنس برای پرورش گل و گیاه کافی است.

هر چند که لامپ رشد گیاه نمی تواند کاملا جایگزین تابش نور طبیعی خورشید شود، اما راهی عالی برای توسعهٔ فصل رشد گیاه است. با توجه به گل و گیاهی که در اختیار دارید و مبلغی که می خواهید خرج کنید، باید بهترین گزینه مناسب برای خود را انتخاب کنید. لامپ های رشد گیاه بنا به نوع و موقعیت هر گیاه، حداکثر با ۱۶ ساعت تابش روزانه، تداعی گر نور خورشید برای گلدان ها خواهند بود.

چرا لامپ های رشد گیاه LED عمدتاً از دیودهای قرمز و آبی استفاده می کنند؟

گیاهان عمدتاً از رنگ های قرمز و آبی برای فتوسنتز استفاده می کنند. آن ها از رنگ قرمز در حدود ۵ برابر بیشتر از رنگ آبی برای این کار استفاده کرده که بسیار بیشتر از هر رنگ دیگری است. بسیاری از سازندگان لامپ رشد گیاه LED از این دانش استفاده کرده و لامپ های رشد گیاهی ساخته اند که تنها دیودهای رنگ قرمز و آبی در آن ها وجود دارد. به باور آن ها، استفاده از دیودهای سفید به معنای مقادیر بسیار زیادی از رنگ در طول موج های دیگر مانند سبز و زرد خواهد بود که گیاه از آن ها استفاده نمی کند. در واقع با این کار هزینه برقی را خواهید داد که به هدر می رود. با دیودهایی که فقط به رنگ آبی و قرمز هستند، تمام جریان الکتریسیته برای تولید نوری که گیاهان جذب کرده و به انرژی تبدیل می کنند استفاده می شود.

چرا نور لامپ رشد گیاه LED ارغوانی است؟

لامپ های رشد گیاه LED دارای دیودهای متنوعی هستند که هر کدام یک رنگ واحد خاص از نور را تولید می کند. برخی تنها دیودهای رنگ سفید دارند اما برخی دیگر دارای دیودهایی در رنگ های مختلف هستند. ترکیب این رنگ هاست که باعث تولید نوری می شود که قابل مشاهده است. لامپ هایی که نور ارغوانی از خود بیرون می دهند دارای مقادیر زیادی دیودهای رنگ قرمز و آبی هستند. هر چه نسبت رنگ قرمز به آبی کمتر باشد، رنگ نور متساعد شده ارغوانی تر بوده و هر چه این نسبت بزرگ تر باشد رنگ آن صورتی تر خواهد بود. از آنجایی که امواج قرمز مهم ترین طول موج ها برای رشد گیاه بوده و گیاهان علاقه زیادی به نسبت حدود ۵ به ۱ قرمز به آبی دارند، بیشتر لامپ های رشد گیاه LED در واقع حاوی دیودهای قرمز بیشتری نسبت به دیودهای آبی هستند. این بدین معناست که رنگ آن ها بیشتر صورتی است تا ارغوانی، همان رنگ آبی ارغوانی که به آن اشاره کردیم.

لامپ رشد گیاه را با چه فاصله ای از گیاه قرار دهیم؟

فاصله مناسب را برای چراغ رشد گیاه رعایت کنید. فاصله 25-30 سانتیمتر برای این مقدار کافی است. فاصله کمتر باعث سوختن گیاه می شود.

برای فهمیدن فاصله مناسب گیاه و چراغ می توانید دست خود را در نزدیک برگ گلدان نگه دارید، اگر دستتان گرمای نور را حس کرد، کمی لامپ را از چراغ دورتر ببرید.

مدت زمان استاندارد روشن کردن لامپ و پروژکتور رشد گیاه گلخانه ای

میزان نوری که هرگیاهی نیاز دارد، با گیاهان دیگر متفاوت است. البته برای چند گلدان معمولی آپارتمانی که امکان قرار گرفتن مقابل آفتاب در هیچ ساعتی برایشان فراهم نیست، به طور میانگین روشن کردن بین 8 تا 10 ساعت لامپ رشد گیاه ال ای دی پیشنهاد می شود. اما نباید فراموش کنید که این یک پیشنهاد کلی است و نمی تواند بهترین میزان ممکن برای تمام گیاهان باشد.

چگونگی نورپردازی به روشی ساده برای محیط های کم نور

• یک پایه ایستاده برای لامپ تهیه کنید. بهتر است که این پایه، قابلیت اتصال سه حباب لامپ را داشته باشد؛ به طوری که یکی از لامپ ها به حالت حرف اِل (L) روی پایه قرار بگیرد.
• از دو لامپ فلورسنس و یک لامپ رشته ای با بالاترین میزان توان متناسب با تجهیزات برقی تان استفاده کنید.
• نور لامپ ها را به سمت گیاهان تنظیم کنید. اگر امکان تنظیم جایگاه لامپ ها وجود دارد، بهتر است لامپ های فلورسنس نسبت به لامپ رشته ای در جایگاه نزدیک تری به گیاهان قرار داده شوند تا حرارت، گل و گیاه را تخریب نکند.
• زیر گیاهان تان از آینه یا یک سطح بازتابنده استفاده کنید تا نوری را که به سمت آنها می تابد، به سمت برگ و شاخه ها منعکس کند.
• روزانه حدود ۱۶ ساعت به گیاهان خود، نور مصنوعی بدهید.
  روش های ساخت سم و آفت کش برای گیاهان آپارتمانی