به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، تله های زندگی یا همان طرحواره ها به ما دیکته می کنند که چطور فکر ، رفتار و احساس کنیم. به عبارت دیگر زندگی ما در بزرگسالی تحت تاثیر دوران کودکی ما قرار می گیرد.
وقتی یک تله مشخص در ما فعال می شود ما احساسی مشابه آنچه در دوران کودکی داشتیم را تجربه کرده و بر اساسی آن با موقعیت جدید رفتار می کنیم.
بر اساس نظریه یانگ 18 تله زندگی وجود دارد که با توجه به تجربیات دوران کودکی ممکن است افراد در یک یا چند مورد از این تله ها گرفتار شوند.
انواع تله های شخصیتی
-
تله رهاشدگی
احساس عدم ثبات یا عدم اطمینان ادراک شده نسبت به افرادی که از شخص مراقبت می کنند. شخص احساس می کند که افراد مهم در زندگی وی قادر به ارائه حمایت عاطفی، ارتباط، قدرت یا محافظت عملی نخواهند بود زیرا از نظر عاطفی ناپایدار و غیرقابل پیش بینی هستند (به عنوان مثال، فوران خشم)، قابل اعتماد نیستند یا به طور نامنظم در زندگی شخص حضور دارند، ممکن است بمیرند یا شخص به را به خاطر کس دیگری رها کنند.
-
تله بی اعتمادی/بدرفتاری
شخص بر این باور است که دیگران به او صدمه می زنند، از او سوءاستفاده می کنند، تحقیرش می کنند، خیانت می کنند، دروغ می گویند، و آزارش می دهند. معمولاً این تصور را دارد که آسیب عمدی است یا نتیجه سهل انگاری غیرموجه و شدید است. ممکن است این حس را داشته باشد که همیشه فریب خورده یا به سهمش نرسیده است. معمولاً این تله باعث می شود که شخص در روابط عاطفی و فردی خود دچار مشکل شود و برچسب خیانت کار به همسرش و دیگران بزند.
-
تله محرومیت هیجانی
از تله های شخصیتی است که بر اساس آن بیمار انتظار دارد که میلش برای دستیابی به میزان معمول از حمایت عاطفی توسط دیگران برآورده نشود. سه شکل عمده محرومیت عبارتند از:
الف – محرومیت از پرورش: عدم توجه، عاطفه، گرما در رابطه یا همراهی.
ب- محرومیت از همدلی: عدم درک، گوش دادن، خودافشایی یا اشتراک متقابل احساسات از سوی دیگران.
ج- محرومیت از حفاظت: عدم وجود قدرت، جهت، یا هدایت دیگران.
-
تله نقص و شرم
شخص احساس می کند که دارای نقص است، بد، ناخواسته، فرومایه یا بی اعتبار است. همچنین، احساس می کند امنیت او در صورت قرار گرفتن در معرض خطر برای دیگران مهم نیست. شخص دچار حساسیت بیش ازحد به انتقاد، طرد و سرزنش است. در جمع اطرافیان می ترسد که مقایسه شود و احساس عدم امنیت دارد. همچنین، در ارتباط با دیگران از نقص هایی که در خود می بیند شرمگین است (به عنوان مثال، خودخواهی، انگیزه های عصبانیت، تمایلات جنسی غیرقابل قبول، ظاهر جسمی نامطلوب، ناجور بودن اجتماعی)
-
تله انزوای اجتماعی
بیمار احساس می کند که از بقیه جهان، افراد، گروه ها و جوامع جدا افتاده است. از تله های شخصیتی است که بیشتر در کسانی دیده می شود که عضو اقلیت های مذهبی، خانواده های مشهور، بسیار باهوش، بسیار زیبا یا بسیار زشت، یا کسانی درگیر بیماری های خاص هستند، یا در افرادی دیده می شود به طبقات بالای اجتماعی یا طبقات محروم تعلق دارند. ممکن است فردی که دارای تله انزوای اجتماعی است در دوران کودکی به دلیل تفاوت هایش از گروه هم بازی و دوستانش طرد شده باشد و یا مورد تمسخر و توهین قرار گرفته باشد. این تله در خانواده مهاجران و خانواده هایی که با همسایه ها و مردم شهر خود متفاوت هستند، بیشتر دیده می شود.
-
تله وابستگی/بی کفایتی
شخص باور دارد که برای مواجهه با مشکلات زندگی و مسئولیت هایی که به او محول شده است (به عنوان مثال مراقبت از خود، حل مشکلات روزمره، قضاوت، مقابله با کارهای جدید، تصمیم گیری مناسب) شایسته نیست و نمی تواند کارها را به خوبی انجام دهد. شخص اغلب درمانده به نظر می رسد.
-
تله آسیب پذیری
شخص دچار ترس اغراق آمیز از احساس وقوع قریب الوقوع یک فاجعه در هرلحظه است که قادر به جلوگیری از آن نیست. جز تله های شخصیتی به شمار می رود که در آن ترس در یک یا چند مورد زیر متمرکز است: (الف) فجایع پزشکی: به عنوان مثال، حملات قلبی، ایدز ؛ (ب) فاجعه های عاطفی: به عنوان مثال، دیوانه شدن (C) فاجعه های خارجی: به عنوان مثال، سقوط آسانسور، قربانی یک مجرم شدن، سقوط هواپیما، زمین لرزه.
-
تله خویشتن تحول نیافته
درگیری عاطفی و نزدیکی بیش ازحد با یک یا چند فرد قابل توجه دیگر (غالباً والدین)، به بهای عدم رشد عادی اجتماعی. شخص این احساس را دارد که بدون دریافت حمایت مداوم از سوی دیگری، نمی تواند از عهده مسئولیت های خود برآید یا حتی زنده بماند. همچنین، شخص احساس بی کفایتی هویت می کند. این تله بیشتر در غالب احساس خلأ، فقدان هدف، و زیر سؤال بردن ماهیت وجود خود همراه است.
-
تله شکست
یکی از تله های شخصیتی رایج است که بااحساس عدم موفقیت، ناگزیر بودن شکست در همه امور و ضعیف بودن نسبت به همسالان خود همراه است. شخص احساس می کند احمق، به دردنخور، بی استعداد و بی توجه است و در زندگی هیچ وقت به اندازه دیگران موفق نبوده است.
-
تله استحقاق و بزرگ منشی
از دیگر تله های شخصیتی است که فرد باور دارد نسبت به دیگران دارای حقوق و امتیازات ویژه ای است و نباید پایبند هیچ قانونی باشد چراکه از دیگران برتر است. بیمار اصرار دارد که باید هر چه می خواهد به دست آورد، فارغ از آنکه چقدر خواسته اش معقول و منطقی است یا حتی با چه هزینه ای برای دیگران همراه است. اغلب شامل رقابت های شدید یا تسلط یافتن بر دیگران می شود. بیمار بدون همدلی یا نگرانی برای دیگران، رفتار آنان را کنترل می کند تا به خواسته های خود برسد.
-
تله خویشتن داری/خودانضباطی ناکافی
ناتوانی یا عدم تمایل به یادگیری خویشتن داری و تحمل ناامیدی برای رسیدن به اهداف شخصی خود. فردی که چنین طرحواره ای دارد، درد را تحمل نمی کند، از مسئولیت پذیری گریزان است، به هر قیمتی که شده از تعارض جلوگیری می کند و زیاد به خودش سخت نمیگیرد این عوامل باعث میشود از رضایت شخصی، تعهد و انسجام شخصیتی چنین فردی جلوگیری شود. رفتارهای معمول این بیماران شامل تکانشگری، حواسپرتی، آشفتگی، بی میلی در پشتکار برای انجام تکالیف ملال آور و روزمره، بیان شدید هیجان و اغراق در مسئله، بروز رفتار نمایشگری، عادت در تاخیر و بی ثباتی می شود.
-
تله اطاعت
مشخصه یکی دیگر از تله های شخصیتی عبارتست از تسلیم بیش ازحد نسبت به کنترل شدن توسط دیگران معمولاً برای پرهیز از خشم آنها و طرد شدن. دو نوع از تله اطاعت عبارتند از:
تسلیم نیازها: سرکوب کردن امیال، تصمیمات و ترجیحات
تسلیم عواطف: سرکوب ابراز عاطفی به ویژه خشم.
شخص احساس می کند که نیازها و عقاید وی برای دیگران مهم نیستند و ازاین رو، دائماً در برابر دیگران تسلیم می شود و خود را سرکوب می کند.
-
تله ایثار
شخص به طور افراطی تلاش می کند نیازهای دیگران را برآورده کند، حتی به بهای آزار دادن و قربانی کردن خود. دلیل عمده آن پرهیز از ایجاد درد برای دیگران و جلوگیری از حس گناه ناشی احساس خودخواه بودن است. گاهی دیده می شود شخصی که دچار این مورد در فهرست تله های شخصیتی است، نسبت به افرادی که باید دائماً نیاز آنان را رفع کند، احساس خشم دارد و حس می کند نیازهایش برای دیگران مهم نیست.
-
تله پذیرش جویی/توجه طلبی
از تله های شخصیتی است که شخص نیاز به جلب توجه، تائید و توجه زیاد از سوی دیگران دارد. درواقع، عزت نفس و امنیت شخص به واکنش دیگران بستگی دارد. نیاز شدید به دریافت توجه و تائید دیگران اغلب به تصمیمات و رفتارهایی در زندگی شخص منجر می شود که پس از مدتی موجب نارضایتی و دوری وی از هویت خویش می شود.
-
تله منفی گرایی و بدبینی
تمرکز مداوم و افراطی بر جنبه های منفی زندگی (درد، مرگ، فقدان، ناامیدی، اختلاف، گناه، خشم، مشکلات و غیره) در عین نادیده گرفتن یا کوچک شمردن جنبه های مثبت زندگی. شخصی که در بین تله های زندگی به این تله مبتلا باشد، انتظارات اغراق شده ای از زندگی، کار و روابط فردی دارد و حتی وقتی همه چیز خوب است، انتظار دارد که بالاخره درجایی همه چیز از هم بپاشد. ازآنجاکه شخص بر جنبه های منفی تمرکز دارد، نگرانی، شکایت و تردید جز رفتارهای شایع او به شمار می روند.
-
تله بازداری هیجانی
این تله با تله محرومیت هیجانی متفاوت است. این افراد هیجان و عواطف خود را نشان نمی دهند. محبت و دلسوزی از خود نشان نمی دهند و حتی خشم خود را نیز سرکوب می کنند. این می تواند به دلیل ترس از دست دادن کنترل، آسیب زدن به دیگران، پرهیز از برچسب عصبی بودن و ناتوانی در بیان احساسات باشد. معمولاً افرادی که در خانواده های بسیار سخت گیر رشد کرده اند که اجازه بیان احساسات خود را نداشته اند در این تله گیر می کنند.
-
تله معیارهای سخت گیرانه
جز تله های شخصیتی است که به طور آزاردهنده باعث کمال گرایی بیمار می شود. این افراد سختگیری زیادی نسبت به خود و دیگران دارند و کوچک ترین خطا، نقص یا ناهماهنگی را تحمل نمی کنند. اغلب از دست دیگران ناراحت می شوند، رقابت طلب هستند و در انجام کارها دچار استرس می شوند.
-
تله تنبیه
بیمار در تنبیه دیگران هیچ گونه رحمی ندارد و اعتقاد دارد تنبیه تنها روش برای جلوگیری از اشتباه مجدد است. این تنبیه می تواند در مورد خود یا دیگران باشد. برای آنان هیچ عذری قابل پذیرش نیست و هیچ گونه رحم و بخششی ندارند.
طرحواره ها یا تله های شخصیتی به باورهای نهادینه شده در روان و رفتار فرد تبدیل شده اند و زندگی، روابط و رفتارهای بیمار را تحت تأثیر قرار می دهند. مشاوره آنلاین نیز می تواند به اندازه مشاوره حضوری در طرحواره درمانی مؤثر باشد. کار کردن با یک طرحواره درمانگر، الگوهای نادرست نگاه کردن و تحلیل مسائل زندگی را مشخص می کند. بیمار بااحساسات واقعی خود در تماس قرار می گیرد، روش های سالم تر عملکرد را فرامی گیرد و تلاش می کند نیازهای عاطفی خود را به شکلی سالم تر و درست تر برطرف کند
