یکی از دغدغه های همه مادران عزیز، اطلاع از نحوه وزن گیری جنین در دوران بارداری است. اولین ۱۲ ماه زندگی سریع ترین دوره رشد در زندگی یک انسان است. وزن یک نوزاد می تواند در طی ۱۲ ماه ۳ برابر شود. اطمینان از اینكه فرزند شما به خوبی تغذیه می شود به منظور رشد و نمو طبیعی اهمیت بسیاری دارد. تغذیه با شیر مادر به عنوان تنها منبع تغذیه تا ۶ ماه اول زندگی در اولویت است. از آنجا که برای نوزادان نمی توان از محاسبه BMI استفاده کرد، برای بررسی پیشرفت جسمی آنها از جدول قد و وزن نوزاد استفاده می شود.
وزن طبیعی کودک در هنگام تولد چقدر است؟
متخصصان زنان و زایمان می گویند وزن نوزادان در ماه های اول بارداری تا هفته بیستم، کمتر از ۵۰۰ گرم است. بعد از ۲۰ هفته به تناسب رشدی که دارد و روزهایی که می گذرد، افزایش وزن پیدا می کند. وزن نوزادان رسیده در هنگام تولد، به طور متوسط بالای ۳ کیلوگرم است. اصولاً وزن بین ۲٫۵ تا ۴ کیلوگرم را وزن طبیعی فرض می کنیم.
عوامل مؤثر بر رشد جنین در دوره بارداری
انتخاب بهترین روش وزن گیری جنین در بارداری سالم سبب می شود شما نوزادی با وزن نرمال دنیا آورید. وزن گیری و موقعیت قرارگیری آن مثل بریج بودن جنین در دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگر وزن جنین کمتر از حد طبیعی باشد سبب بروز مشکل برای سلامت او و زایمان خواهد شد. از این رو دانستن اینکه برای افزایش وزن جنین چه باید کرد اهمیت ویژه ای دارد. وزن گرفتن جنین باید از طریق روش هایی علمی و سالم انجام پذیرد. زیرا برای ما رشد و نمو مناسب جنین امهم است و معیار سنجش سلامت او لزوما وزن بالا نیست.
سن مادر
سن مادر یکی از عوامل مؤثر در کیفیت رشد جنین است. به عنوان مثال چنانچه زنی پیش از سن 15 سالگی باردار شود احتمال نارس بودن و کمبود رشد جنین بسیار بالا است و بر اساس تحقیق هایی که به عمل آمده شش درصد اولین نوزادان مادران زیر 15 سال طی نخستین سال تولد می میرند. به همین جهت سن مناسب حاملگی بین بیست تا سی و پنج سالگی اعلام شده و البته در برخی منابع از بیست و یک تا بیست و هشت سالگی هم ذکر شده است.زیرا مادرانی که در سن بالاتر از 40 سالگی باردار میشوند احتمال بیشتری در داشتن بچه با اختلال کروموزومی خواهند داشت که منجر به نوعی عقب افتادگی ذهنی خواهد گردید و همینطور در مقایسه با مادران جوان، نوزادان زیر وزن عادی و یا نوزادان مرده به دنیا می آورند. البته سن امادگی جسمانی برای مادر شدن به شرایط هم اقلیمی بستگی دارد.
تغذیه مادر
اگر مادری بخواهد سلامت خود را طی دوران بارداری حفظ نموده و کودک سالم به دنیا بیاورید باید تغذیه کافی داشته باشید. زیرا در صورت سوء تغذیه شدید هر دو آسیب می بینند. از جمله کلسیم غیر کافی در بدن مادر در سفت شدن استخوان های جنین اختلال ایجاد می نماید. کمبود ید در مادر باعث ضخامت غده تیروئید در جنین شده و بعدا قادر به ساختن تیروکسین نخواهد بود.
فشار خون بالا
فشار خون بالا، معمولاً به علت گرفتگی در دیواره رگ های خونی ایجاد می شود. این گرفتگی میتواند به علت انسداد چربی ها یا هر عامل دیگری مانند ضخیم شدن قطر رگ ها باشد. فشار خون بالا و مشکلات مربوط به جریان خون در رگ ها، سبب می شود که خون رسانی به جنین هم به شکل مطلوب صورت نگیرد و در نتیجه مواد مغذی لازم برای رشد جنین، در اختیارش قرار نگیرند.
مصرف دخانیات
مصرف دخانیات هم که دارای ماده نیکوتین بوده و سمی میباشد بر رشد جنین اثر سوء دارد از جمله کم وزنی، استخوان های کوتاه تر و کوچک تر، جنین معتاد به سیگار موید این مطلب است و طبق آخرین اطلاعات جهان پزشکی سیگار نه تنها عامل بیماری های کشنده ای مانند سرطان، بیماری های ریوی، قلب و عروق و غیره است ودر مورد خانم های سیگاری گاهی سبب سقط جنین هم می شود. پژوهشگران در موردهای گوناگون نیکوتین کادمیوم( Nicotine Cadmium) را که از ماده های موجود در دود سیگارند در مایعی که اطراف تخمک را احاطه کرده است مشاهده نموده اند.دود سیگار امکان دارد سبب شود که تخمک نارس، جنین غیر عادی و غیر طبیعی به وجود آورد که غالبا ساقط می شود. تخمک های نارس ناشی از سیگاری بودن یک زن دارای کروموزم های بیشتری و بعضی اوقات تا دو برابر هستند و همین امر سبب غیر طبیعی شدن جنین می شود.
مصرف الکل
برخی از نقایص مادرزادی نتیجه مصرف الکل در دوران حاملگی است طی تحقیقاتی معلوم شده است که الکل از جفت عبور کرده و در کیسه آب که در نزدیکی جنین برای محافظت جنین موجود است وارد می شود چهل درصد نوزادانی که مادرشان به الکلیسم مزمن دچارند معیوب به دنیا می آیند و ناهنجاری هایی مثل عقب افتادگی شدید رشدی در رحم، تولد زودرس، نوعی کم هوشی و نقایص عضوی مختلف از جمله عیوب قلب و چشم و گوش و انگشت اضافی و غیره می شوند.بیشتر کودکان مادران الکلی در حد هوشی کم هوش ها باقی می مانند و همراه با این کودنی بیماری هایی مانند صرع، فلج نیمه تن یا تمام بدن، حالات شدید هیجانی، بیقراری و هذیان هم در آنان دیده می شود.
دیگر عوامل مؤثر بر رشد جنین
- میزان وزن مادر در هنگام تولد:با این که گفتیم قد و وزن پدر هم بر وزن نوزاد موثر است، اما وزن مادر هنگام تولد نقش کلیدی در وزن گیری جنین ایفا می کند. زنانی که در حین بارداری وزن کمتری دارند، نوزادشان هم وزن کمی خواهد داشت.
- عادت های مادر:درصورتی که مادر عادت به مصرف الکل و سیگار کشیدن داشته باشد، وزن جنین کاهش می یابد. برخی از مواد مخدر علاوه بر تاثیر بر سلامت جنین، باعث کاهش وزن او هم می شود.
- جنسیت جنین:مطالعات نشان داده است که نوزادان پسر کمی از نوزادان دختر سنگین تر هستند.
- وضعیت سلامت والدین:هر گونه بیماری در دوران بارداری می تواند بر وزن نوزاد تأثیر بگذارد. شرایطی مانند کم خونی و فشار خون بالا نیز می تواند باعث کاهش وزن نوزاد شود. از طرف دیگر دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 یا دیابت بارداری می تواند باعث شود نوزادان با اضافه وزن متولد شوند.نوزاد همچنین می تواند بیماری های ارثی را به ارث برده و می تواند باعث وزن کم هنگام تولد شود.
- قومیت:یکی از عوامل دیگر وزن گیری جنین پایین، پیشینه قومیت والدین است. در بریتانیا، وزن نوزادان در هنگام تولد بر اساس قومیت متفاوت است. این تفاوت علیرغم اینکه والدین نوزاد در یک محیط اجتماعی-اقتصادی مشابه زندگی می کنند، وجود دارد.
- عفونت:ابتلای مادر به انواع عفونت ها، مانند بیماری های مقاربتی یا سرخک و سرخجه، تأثیر بسیاری بر رشد و سلامت جنین خواهد داشت. بهتر است برای آسودگی درباره عدم ابتلا به این بیماریها با پزشک خویش صحبت کنید.
- بیماری های زمینه ای:بیماری هایی مانند مشکلات کلیوی، دیابت و قند خون بالا، مشکلات قلبی و تنفسی یا ابتلا به کم خونی های جدّی در مادر، از جمله مشکلاتی هستند که می بایست پیش از اقدام به حاملگی، با پزشک خویش درباره آنها مشورت کنید زیرا میتوانند مشکلاتی را در رشد جنین ایجاد نمایند.
- اعتیاد:استفاده از مخدرها بطور کلی اثرات سوء در جنین باقی می گذارد در واقع جنین هم معتاد به دنیا می آید.
- چند قلوزایی:نوزادان چند قلو در معرض خطر وزن کم قرار دارند، برای این که اغلب آنها نارس هستند.
- ناهنجارهای کروموزومی جنین:جنین هایی که دارای ناهنجاری های کروموزومی هستند، اغلب روند رشد کندتری نسبت به جنین های سالم دارند. بعضی از ناهنجاری های کروموزومی جنین شامل این موارد می باشد :آنانسفالی، نقص های کلیوی، سندروم داون (منگولیسم) و نقص های دیده شده در حین تولد.
- ژنتیک:نوزاد نصف ژن های خود را از مادر و نصف دیگرر را از پدر می گیرد و هر دو بر وزن گیری جنین و وزن او هنگام تولد تاثیر می گذارد. نوزاد از نظر وزنی ممکن است میانگینی از هر دو والد بوده و یا به یکی از ان ها بیشتر شبیه باشد.
توصیه های ساده برای افزایش وزن جنین در دوران بارداری
- رژیم غذایی متعادل و مغذی بخورید، تا وزن بهینه ای برای مرحله بارداری خود به دست آورید.
- ویتامین های کودک را به طور مرتب مصرف کنید آن ها در مصرف مواد غذایی شما هیچ فاصله ای را جبران نمی کنند.
- میوه های خشک و آجیل را در رژیم غذایی خود قرار دهید یک مشت از آن ها برای یک روز کافی است.
- حتما به اندازه کافی استراحت کنید و خواب خوبی داشته باشید. اگر در خواب مشکل دارید، به این فکر کنید که یک چای بابونه بنوشید یا کتاب مورد علاقه خود را بخوانید.
- آسوده و ریلکس باشید و در تمام اوقات مثبت بمانید، تا تنش را به حداقل برسانید.
- غذاهای سرخ شده و پر چرب را به حداقل برسانید، نه فقط در طول دوران بارداری بلکه همیشه. در غیر این صورت، شما خود و بارداریتان را در معرض خطر قرار خواهید داد چون آن ها می توانند منجر به افزایش کلسترول و فشار خون شوند.
- از سیگار کشیدن، مواد مخدر، الکل و کافئین و آب میوه ها و نوشیدنی های حاوی شکر مصنوعی اجتناب کنید. همه آن ها تاثیر منفی بر سلامت جنین دارند.
راهکارهایی برای به حرکت واداشتن جنین
