اشعار خواندنی؛ شاهنامه فردوسی: بخش 5 - گفتار اندر آفرینش آفتاب / متن صوتی و معنی اشعار + تصاویر نسخه های کهن
به گزارش سرویس فرهنگ و هنر سرویس ساعدنیوز، یکی از بزرگترین حماسههای منظوم جهان، کتاب شاهنامه فردوسی، اثر ابوالقاسم فردوسی است. این اثر شامل حدود 50,000 تا 61,000 بیت است و به اساطیر، حماسهها و تاریخ ایران از آغاز، تا حملهی اعراب میپردازد. شاهنامه در سه بخش اسطورهای، پهلوانی و تاریخی نگاشته شده و تأثیر عمیقی بر فرهنگ و ادبیات کهن فارسی داشته است. این کتاب به بسیاری از زبانهای زندهی جهان نیز ترجمه شده است.
دربارهی کتاب شاهنامه فردوسی
یکی از بزرگترین و مهمترین آثار ادبیات کهن فارسی و یکی از شاهکارهای حماسی جهان، کتاب شاهنامه فردوسی (Shahnameh) است که توسط حکیم ابوالقاسم فردوسی (Ferdowsi)، شاعر بزرگ ایرانی، در حدود هزار سال پیش سروده شده است. شاهنامه به معنای «کتاب شاهان» است و داستانهای آن به تاریخ و اساطیر ایران باستان میپردازد. این اثر عظیم که بیش از 50,000 بیت شعر را در بر میگیرد، به زبان فارسی دری نوشته شده است.
نکوداشتهای کتاب شاهنامه فردوسی
محمدعلی فروغی، شاهنامه فردوسی را از گرانقدرترین و بزرگترین آثار موجود در تاریخ ادبیات فارسی میدانست و معتقد بود که این اثر نهتنها هویت ملی ایرانیان را زنده نگاه داشته، بلکه زبان فارسی را نیز از فراموشی نجات داده است. او فردوسی را به خاطر زنده نگاه داشتن تاریخ ملی و ادبیات کهن فارسی، بسیار مورد تقدیر قرار میداد.
محمدتقی بهار بر این باور بود که ابوالقاسم فردوسی با شاهنامهی خود، قدرت وعزتنفس را به ایرانیان بازگرداند. او معتقد بود که این اثر، ریشهی ایرانیان را قوی و آنان را در راه مردی، مردانگی و غیرت استوار ساخته است.
مجتبی مینوی معتقد بود که زبان فارسی وسیلهای برای استحکام اتحاد و ارتباط ایرانیان است و شاهنامه فردوسی این زبان را چنان غنی و محکم کرده که از فراموشی و نابودی در امان مانده است. او بر این باور بود که شاهنامه، نقش مهمی در حفظ و تقویت هویت ملی ایرانیان ایفا کرده است.
حبیب یغمایی بر این باور بود که اگر تمام ثروت ایران از عصر غزنوی تاکنون در یک کفهی ترازو قرار گیرد و شاهنامه فردوسی در کفهی دیگر، شاهنامه ارزش بالاتری خواهد داشت. او معتقد بود که این اثر ارزش و اهمیت بینظیری دارد که با هیچ ثروتی قابل مقایسه نیست و جایگاه ویژهای در تاریخ و فرهنگ ایران دارد.
بدیع الزمان فروزانفر، فردوسی را بهخاطر اخلاق شایسته و پاکی سخن، برتر از دیگر شعرا میدانست. او معتقد بود که فردوسی وطنپرست بوده و به ایران، عشق بسیاری داشته است. این عشق و شور در آثار او آشکار است و نشاندهندهی تعهد و وفاداری این شاعر به میهن و فرهنگ ایرانی است. فروزانفر بر این باور بود که ابوالقاسم فردوسی با شاهنامهی خود، ارزشهای والای انسانی و ملی را به نسلهای آینده منتقل کرده است.
بخش 5 - گفتار اندر آفرینش آفتاب
فایل صوتی شاهنامه فردوسی؛ بخش 5 - گفتار اندر آفرینش آفتاب
خلاصه بخش 5 - گفتار اندر آفرینش آفتاب
در این ابیات، فردوسی به زیبایی آسمان و خورشید اشاره میکند و آن را با استعارههایی شاعرانه توصیف میکند. در پایان، او با لحنی دلگیر و گلهآمیز، از خورشید (یا شاید نمادی از معشوق یا حقیقتی بالاتر) میپرسد چرا بر او نمیتابد یا به او توجه نمیکند.
برگردان به زبان ساده
# ز یاقوت سرخ است چرخ کبود
نه از آب و گرد و نه از باد و دود
فردوسی آسمان آبی را به یاقوت سرخ تشبیه میکند و بیان میکند که این آسمان، بر خلاف باورهای قدیمی که آن را از آب یا گرد و غبار میدانستند، از چیزهایی همچون آب، باد یا دود ساخته نشده است.
# به چندین فروغ و به چندین چراغ
بیاراسته چون به نوروز باغ
آسمان با چراغهای فراوان (اشاره به خورشید، ستارگان و اجرام آسمانی) آراسته شده، همانند باغی در نوروز که با گلها و روشناییهای فراوان زینت یافته است.
# روان اندر او گوهر دلفروز
کز او روشنایی گرفته است روز
در آسمان گوهری درخشان و ارزشمند در حرکت است (اشاره به خورشید) که روز از آن روشنایی میگیرد.
# ز خاور بر آید سوی باختر
نباشد از این یک روش راستتر
خورشید از شرق (خاور) برمیآید و به سمت غرب (باختر) میرود و هیچ راهی راستتر و درستتر از این نیست.
# ایا آن که تو آفتابی همی
چه بودت که بر من نتابی همی
ای کسی که همانند خورشیدی (ای خورشید) چرا بر من نمیتابی و از من دریغ میکنی؟
تصاویر نسخه های قدیمی شاهنامه فردوسی
شاهنامه نسخه برداری شده به سال 1028 هجری قمری
شاهنامه نسخهٔ کتابخانهٔ موزهٔ بریتانیا
شاهنامهٔ فردوسی (نوشته شده در هند)
شاهنامهٔ مصور نسخهبرداری شده در هند
شاهنامهٔ فردوسی به خط محمد میرک بن محمد حسینی استادی به سال 1028 هجری قمری