اصطلاحات بازار سهام، اصطلاحات خاص مربوط به صنعت اوراق بهادار هستند. هنگامی که کارشناسان و علاقه مندان به این صنعت درباره معامله سهام صحبت می کنند، از همین اصطلاحات برای بحث های تخصصی درباره راهبردها، نمودارها، الگوها، شاخص ها و سایر عناصر این صنعت استفاده می کنند.
یادگرفتن اصطلاحات بازار سهام به شما کمک می کند که روش انجام معاملهٔ سهام را سریع تر یاد بگیرید. افراد تازه وارد به این حوزه قبل از هر چیز باید تحقیقات کاملی را انجام دهند. اگر با دانش کافی وارد بازار سهام شوید، سود بیشتری نصیب تان خواهد شد تا اینکه فقط براساس غریزه یا حدس وگمان عمل کنید.
برخی از این اصطلاحات دربارهٔ سایر سرمایه گذاری ها ازجمله مسکن هم صادق است.
توجه: ارقامی که در مطلب به کاررفته اند فقط برای درک بهتر موضوع است و واقعی نیستند.
شاخص
شاخص معیاری است که معامله گران و مدیران سبد سهام از آن به عنوان نشانگر مرجع استفاده می کنند. برای نمونه، اگر در شرایطی ۱۰ درصد سود به دست آورده باشید و فکر می کنید خیلی خوب است، آن را با شاخص بازار مقایسه کنید. اگر به عنوان مثال شاخص بازار ۱۲ درصد را نشان می دهد، یعنی خوب عمل نکرده اید. به جای این کار می توانستید در یک صندوق مبتنی بر شاخص (index fund) سرمایه گذاری کنید و سبد سهام تان را با شاخص تعیین شده انطباق دهید. یکی از شاخص های مهم بازار سهام، میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) است که وال استریت ژورنال آن را منتشر می کند و دیگری استاندارد اند پورز ۵۰۰ (Standard & Poor’s 500) است که فهرستی متشکل از ۵۰۰ مورد از برترین سهام ها در بازار بورس نیویورک و نزدک است.
شاخص کل
در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. برای درک ساده تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت های بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه ای را که شرکت ها به شما پرداخت می کنند، محاسبه می کند.
صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس(ETF)
صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس ETF یا Exchange Tradable Found نوعی از صندوق های سرمایه گذاری است که از دارایی های متنوع تشکیل شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می شود و ساختاری شبیه صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارند؛ یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است، می توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهای ETF، پول خود را در صندوقی سرمایه گذاری می کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه ای سعی می کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار سود کسب کند.
صندوق های سرمایه گذاری مشترک
صندوق های سرمایه گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهم ترین سازوکارهای سرمایه گذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه گذاران مختلف به ویژه برای سرمایه گذاران مبتدی مساعدتر می کنند. لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته معمولا افراد اوراق بهادار را مستقیما معامله نکرده و در عوض پول های خود را در صندوق های سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری می کنند. ایده اصلی این صندوق ها یک کاسه کردن پول های کوچک و سرمایه گذاری آن ها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفه ای است.
صندوق سرمایه گذاری شاخصی
هدف صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین شده برای یکی از شاخص های موجود در بازار، سرمایه گذاری می کند. شاخص مذکور می تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص های بازار سهام باشد. در این صندوق ها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت می یابد که وجهی به واسطه ورود سرمایه گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه های نسبتاً پایین آن و حذف ریسک مدیریت صندوق است.
سبدگردانی (Separately managed account)
سبدگردانی، همان طور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی ها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه گذار بوده و میزان هر یک از دارایی ها و زمان خریدوفروش آن ها نیز به دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می شود.
ارائه این خدمت مالی به سرمایه گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم قرن دارد، اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق های سرمایه گذاری مشترک، اخیرا «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیش ازاین نیز تجربه سبدگردانی به طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است. سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه گذاری با همکاری تیمی از تحلیل گران حرفه ای و بر اساس خصوصیات، سطح ریسک پذیری و سرمایه هر سرمایه گذار، سبدی مناسب از دارایی های سهام، اوراق مشارکت و سکه طلا برای او تشکیل داده و به صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می کند.
همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می شود.
تحلیل تکنیکال و بنیادی
تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis) به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن می پردازد؛ اما تحلیل تکنیکال (Technical Analysis) از طریق مطالعه آمارهای فعالیت بازار مانند قیمت و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگوها و روندهایی است که نشان دهنده حرکت آینده یک سهم به آن سو هستند. تحلیلگران بنیادی در جست و جوی این هستند که ارزش ذاتی سهام چقدر است و براساس دانسته های بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود می کنند؛ درحالی که تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که کلیه اطلاعات در قیمت سهام نهفته است و با تشخیص روندها و الگوها می توان به سود رسید.
اوراق بدهی
اوراق بدهی مانند اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی سپرده نوعی ابزارهای بدهی هستند که با شرایط معین بین دو طرف معامله می شوند. به بیان دیگر اوراق بدهی اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می شود مبالغ مشخصی(بهره سالانه) را در زمان هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص(سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. خریدار این نوع اوراق در واقع به شرکت های بزرگ و دولت وام می دهد و با کمک آن سود ثابتی را به دست می آورد.
پرتفوی (Portfolio)
پرتفوی یک واژه فرانسوی و به ظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی در بورس داشته و به مجموعه یا سبدی از دارایی های مالی گفته می شود. به بیان دیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی هاست که یک سرمایه گذار آن ها را خریداری کرده است.
هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. پرتفوی به صورت مستقیم توسط سرمایه گذاران نگهداری شده یا به وسیله سبدگردان های حرفه ای مدیریت می شود. بازده سرمایه گذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ريسك پرتفوی به دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در غالب موارد كمتر از متوسط ريسك سهام داخل سبد است.
صندوق های سرمایه گذاری مشترک و شرکت های سرمایه گذاری نمونه هایی هستند که به صورت پرتفوی سرمایه گذاری می کنند و برای قیمت گذاری آن ها مهمترین عامل ارزش خالص پرتفوی این شرکت هاست.
دارایی تحت مدیریت (AUM)
دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشان دهنده ارزش بازار همه دارایی های مالی است که یک نهاد مالی مانند صندوق سرمایه گذاری، شرکت سرمایه جسورانه یا یک کارگزاری، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. دارایی تحت مدیریت معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایه گذاری است. شرکت های مدیریت سرمایه گذاری معمولا کارمزدهای خود را به تناسب دارایی تحت مدیریت تعیین می کنند، بنابراین دارایی های تحت مدیریت همراه با متوسط نرخ های کارمزد تعیین کننده اصلی درآمدهای یک شرکت مدیریت سرمایه گذاری هستند.
ارزش خالص دارایی NAV
مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value)در واقع ارزش روز همه دارایی ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و... پس از کسر ارزش روز بدهی ها می باشد. اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی شرکت های سرمایه گذاری، صندوق های سرمایه گذاری مشترک، صندوق های شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی به کار می رود.
عرضه اولیه
عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته می شود که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به عموم مردم عرضه می شود. عرضه های اولیه معمولاً توسط شرکت های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می شود، همچنین شرکت های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می دهند. جزئیات سهامی که عرضه می شود، در امیدنامه به اطلاع سرمایه گذاران بالقوه می رسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می توان نام برد. از معایب این کار هزینه های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.
بازار صعودی (گاوی)
بازار نزولی (خرسی)
ارزش ذاتی
ارزش ذاتی (Intrinsic value) در علوم مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی اطلاق می شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب وکار مورد نظر، از جمله صورت های مالی ، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سال های آینده و لحاظ دارایی های مشهود و نامشهود انجام گرفته است.
با این تفاسیر شاید برای شما این سؤال به وجود آید که چه تفاوتی بین قیمت بازار و قیمت یا ارزش ذاتی یک سهم وجود دارد؟ بگذارید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم اکنون ۲۰۰ تومان است. به بیان دیگر، سهام شرکت الف هم اکنون با قیمت ۲۰۰ تومان در بورس در حال خریدوفروش است؛ اما سرمایه گذاران زیادی همچنان متقاضی خرید این سهم هستند. اگر از سرمایه گذاران خریدار سهم سؤال کنید که چرا قصد دارید سهام این شرکت را خریداری کنید؟ پاسخ همه آن ها این خواهد بود که «به نظر ما، این سهم بیشتر از ۲۰۰ تومان ارزش دارد.» معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، از نگاه آن ها بیشتر از قیمت بازار این سهم است. بنابراین، در یک تعریف ساده، ارزش ذاتی یک سهم، بیانگر قیمتی است که سرمایه گذاران برای سهم قائل هستند. طبیعتا اگر از دید سرمایه گذاران، ارزش ذاتی یک سهم پایین تر از ارزش بازار آن سهم باشد، این سهم گزینه مناسبی برای فروش خواهد بود.
گفتنی است ارزش ذاتی یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل بنیادی محسوب می شود. تحلیلگران با در نظر گرفتن دارایی های مشهود و نامشهود و محاسبه سودآوری شرکت در سال های آتی، ارزش ذاتی شرکت را به دست می آورند و آن را با ارزش روز سهم مذکور مقایسه می کنند. تصمیم درباره خرید یا فروش سهم توسط تحلیلگران به تفاوت قیمت ارزش ذاتی و ارزش روز بازار آن بستگی دارد.
ضریب بتا
ضریب بتا(β) معیاری است که براساس داده های تاریخی معاملات سهام بدست آمده و معرف میزان ریسک سیستماتیکی است که سرمایه گذار با تصاحب آن سهم نسبت به کل بازار متحمل می شود. بتای یک سرمایه گذاری نشان دهنده میزان نوسان آن سرمایه گذاری نسبت به بازار است. اگر بتا کوچک تر از یک باشد، آن سرمایه گذاری نسبت به بازار نوسان کمتر و اگر بتا بیشتر از یک باشد آن سرمایه گذاری نسبت به بازار نوسان بیشتری دارد. بتای بازار که شامل همه دارایی های قابل سرمایه گذاری است، برابر با یک است.
آربیتراژ
آربیتراژ (Arbitrage) به معنی سود بردن از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازار است، از دیدگاه علمی، آربیتراژ احتمال سود بدون ریسک پس از کسر هزینه های انجام معامله است. به بیان دیگر آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز مس در بورس لندن و بورس شانگهای چین می تواند باعث آربیتراژ معامله گران مس بین این دو بازار شود.
سود آربیتراژی زمانی ایجاد می شود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه می شود، اما قیمت های یکسانی ندارد.
آربیتراژ این امکان را به وجود می آورد که در بلندمدت قیمت ها به میزان زیادی از ارزش منصفانه فاصله نگیرند. با فاصله گرفتن قیمت ها در یک بازار از قیمت منصفانه، آربیتراژگران فعال شده و با خرید این کالا از بازارهای دیگر قیمت را به قیمت منصفانه نزدیک می کنند. در انجام آربیتراژ توصیه می شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به صورت هم زمان انجام بگیرد تا از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری شود.
سهام شناور آزاد
سهام شناور آزاد (Free Float) بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می رود، در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی شده و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.
سود هر سهم و سود پرداختی سهام
سود هر سهم یا EPS عبارت است از مقدار سود خالص شرکت به ازای هر سهم. سود سهام پرداختی به ازای هر سهم یا DPS عبارت است از بخشی از سود هر سهم که در مجمع بین سهامداران تقسیم می شود و نشانگر مقدار سود نقدی توزیع شده توسط شرکت است.
نماد
نماد عبارت است از کد یا نام اختصاری شرکت ها که برای سهولت شناسایی و دسته بندی آن ها در بورس مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال شرکت ملی مس ایران با نماد «فملی» یا پالایشگاه نفت بندرعباس با نماد «شبندر» در بازار بورس و تالارهای معاملاتی معرفی می شوند. بد نیست بدانید معمولا حرف اول در یک «نماد» نشان دهنده صنعت مربوطه و بخش دوم خلاصه ای از نام شرکت است.
به عنوان مثال تمام شرکت های بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانک ها، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت می کنند نمادشان با حرف «و» شروع می شود.
بازار خارج از بورس(OTC)
بازار خارج از بورس(Over The Counter) یک بازار غیرمتمرکز و بدون مکان فیزیکی است که معامله به طور مستقیم بین دو نفر انجام می شود و قیمت معامله لزوماً به صورت عمومی منتشر نمی شود. در این بازار قیمت ها براساس مذاکره تعیین می شوند و معاملات از طریق شبکه های کامپیوتری، تلفن و ایمیل صورت می گیرد. محصولات معامله شده در بورس باید استاندارد باشند، درحالی که این محدودیت در بازار خارج از بورس وجود ندارد و طبق قرارداد دو طرف، ویژگی های مورد معامله مشخص می شود.
گزارش سالانه
گزارش سالانه یکی از مفاهیم بورس و گزارشی است که شرکت ها برای ارائه به سهام داران و مطلع کردن آنها از چندوچون فعالیت های شرکت تهیه می کنند. این گزارش از جریان نقدینگی گرفته تا راهبرد مدیریت شرکت، اطلاعات بسیار زیادی به سهام داران ارائه می دهد. با مطالعهٔ گزارش سالانه می توانیم درباره وضعیت مالی و قدرت پرداخت بدهی شرکت قضاوت کنیم.
کاهش میانگین خرید
فرض کنیم قیمت سهام یک شرکت روند نزولی در پیش گرفته است و درحال کاهش است. در این شرایط، در اصل، سرمایه گذار باید از خرید دست نگه دارد. اما برخی سرمایه گذاران که باور دارند دیدگاه های عمومی درباره آن سهام اشتباه است و قیمتش دوباره بالا خواهد رفت، به جای دست نگه داشتن یا فروختن آن سهام، مقدار بیشتری از آن را می خرند و با این کار، میانگین خریدشان را کاهش می دهند. این راهبرد کمی مخاطره آمیز است زیرا احتمال دارد شما دربارهٔ آن شرکت اشتباه کرده باشید و قیمت همچنان کاهش یابد.
سهام بلوچیپ
بورس
به لحاظ فنی، بورس نام دیگری برای بازار سهام است و البته تاحدودی ابهام دارد. در اصل، بورس به معنای خانه ای بوده است که در آن ثروتمندان برای مبادلهٔ سهام دور هم جمع می شدند. امروزه بورس به معنای بازاری رسمی، منسجم و خودانتظام است که از قوانین مشخصی پیروی می کند. بورس اوراق بهادار بازاری است که در آن معامله گر یا کارگزار طبق مقررات مشخص شده، اوراق بهادار را خریدوفروش می کنند.
کارگزار
یک شخص حقوقی است که به ازای مبلغی به عنوان حق العمل (کمیسیون)، به نمایندگی از معامله گر و با حساب او، کار خرید وفروش سهام یا اوراق بهادار را انجام می دهد.
نرخ پیشنهادی
نرخ پیشنهادی یکی از مفاهیم بورس و مبلغی است که یک معامله گر تمایل دارد برای هر سهم مفروض بپردازد. درمقابل، نرخ پیشنهادی فروشنده را داریم که به مبلغی گفته می شود که فروشنده برای همان سهم مفروض مطالبه می کند. اختلاف این دو قیمت را مابه التفاوت می نامند.
بسته شدن بازار
زمان بسته شدن بازار به زمانی می گویند که کار خریدوفروش در صرافی ها به پایان می رسد. بورس تهران در ساعت ۱۲:۳۰ ظهر بسته می شود.
همچنین دو بازار سهام معروف در دنیا بازار نزدک (Nasdaq) و بازار بورس نیویورک (NYSE) هستند که رأس ساعت ۴ عصر بسته می شوند. پس از تعطیل شدن بازار، امکان انجام معامله تا ساعت ۸ بعدازظهر هم وجود دارد.
معامله روزانه
به هر خرید یا فروشی که در یک روز تا قبل از تعطیل شدن بازارها انجام شود، معاملهٔ روزانه می گویند. معمولا بهتر است معاملهٔ روزانه راهبرد اصلی معاملاتی شما باشد و در کنار آن سبد سهام طولانی مدت هم داشته باشید. معامله گرانی که در معاملهٔ روزانه شرکت می کنند، به معامله گران روزانه یا معامله گران فعال معروف هستند.
صرافی
جایی است که امکان انجام معامله و خریدوفروش دارایی های مختلف از جمله سهام و اوراق بهادار را برای مشتریان فراهم می کند. برای نمونه می توان به بورس اوراق بهادار تهران در ایران و بازار بورس نیویورک (NYSE) و نزدک در آمریکا اشاره کرد.
اجرا
هنگامی که کار خرید یا فروش سهام یا اوراق بهادار را تکمیل می کنید، یک تراکنش را اجرا کرده اید؛ مثلا اگر سفارشی را برای فروش ۱۰۰ سهم ثبت کنید، این بدان معناست که همهٔ آن ۱۰۰ سهم فروخته شده است.
کسر تعدیلی
کسر تعدیلی یکی از مفاهیم بورس است که به زبان ساده اختلاف بسیار کوچکی بین نرخ پیشنهادی معامله گر و نرخ پیشنهادی کارگزار برای سهام مفروض است. این اصطلاح همچنین می تواند به شرایطی اشاره کند که در آن قیمت یک سهم به اندازهٔ درصد مشخصی برای معاملات مارجین (مورد ۲۲ در همین مقاله) یا اهداف دیگر کاهش می یابد.
قیمت بالا
قیمت بالا به مرحلهٔ مهمی در بازار اشاره دارد که در آن یک سهم یا شاخص به نقطهٔ قیمتی بالاتر از قیمت قبلی اش می رسد. با ثبت هر قیمت بالا می توان دریافت که آیا یک سهم یا شاخص قبلا هرگز به قیمتی که حالا دارد، رسیده بود یا نه. البته گاهی این قیمت بالا را محدود به زمان در نظر می گیریم: مثلا قیمت بالا در بازهٔ ۳۰روزه.
اهرم
اهرم ابزاری است که با استفاده از آن می توانید با سرمایه ای اندک معاملات بزرگی را انجام دهید. برای استفاده از اهرم، از کارگزارتان مبلغی را قرض می کنید و با آن معاملاتی را انجام می دهید که با سرمایهٔ خودتان نمی توانید انجام دهید. اهرم برای معاملاتی مناسب است که احتمال کسب سود از آن بسیار زیاد است. درست است که با استفاده از اهرم می توانید سود را چندبرابر کنید، اما اگر اشتباه کنید، بسیار خطرناک خواهد بود؛ زیرا ممکن است سرمایه تان هم صفر شود.
قیمت پایین
نشان دهندهٔ قیمت پایین تر یک سهم یا شاخص نسبت به قیمت قبلی آن است.
مارجین
معاملات مارجین معاملاتی هستند که در شرایطی انجام می شوند که معامله به روش های معمول امکان پذیر نیست. در معاملهٔ مارجین می توانید مبلغی را از کارگزار قرض بگیرید (در اصل، شبیه وام گرفتن است) و با آن سهام یا اوراق بهادار را بخرید؛ سپس با فروش آن سهام یا اوراق بهادار به قیمت بالاتر، سود خودتان را برمی دارید و قرض تان را به کارگزار پس می دهید. اختلاف بین مبلغ قرض گرفته شده و قیمت اوراق بهادار خریداری شده مارجین نامیده می شود. دو نوع اصلی معاملات مارجین «فروش استقراضی» و «اهرم» هستند.
یادتان باشد برای معاملات مارجین باید جهت حرکت قیمت سهام (یعنی بالا یا پایین رفتن آن) را درست پیش بینی کنید. اگر اشتباه کنید، ممکن است مبلغ قابل توجهی ضرر کنید؛ به همین دلیل، معاملات مارجین می توانند خطرناک باشند.
میانگین حرکت
به میانگین قیمت سهام به ازای هر سهم در طول یک دورهٔ زمانی مشخص، میانگین حرکت یا میانگین متحرک می گویند. برخی از چهارچوب های زمانی رایج برای مطالعهٔ میانگین حرکت، میانگین حرکت ۵۰ و ۲۰۰روزه هستند.
ساعت بازشدن
به زمان آغاز فعالیت در بازار سهام گفته می شود. در آمریکا، بازار سهام نزدک و بازار بورس نیویورک در ساعت ۹:۳۰ صبح به وقت شرقی (منظور شرق آمریکا و بخش هایی از کاناداست) باز می شود. معاملاتی که قبل از شروع کار بازار انجام می شوند در ساعت ۴:۰۰ بامداد به وقت شرقی آغاز می شود؛ اما بیشتر معامله گران تا ساعت ۸ صبح به بازار توجه خاصی ندارند. اساسا بازشدن به ساعتی اشاره دارد که افراد می توانند معامله را در یک صرافی خاص شروع کنند.
در ایران ساعت شروع کار بورس تهران ساعت ۹:۳۰ صبح است. البته امکان ثبت سفارش از ساعت ۸:۳۰ امکان پذیر است ولی تا پیش از ساعت ۹:۳۰ صبح، اصولا معامله ای انجام نمی شود.
سفارش
نرخ پیشنهادی ای که سرمایه گذار برای خرید یا فروش مقدار معینی از سهام یا قراردادهای اختیار معامله به کارگزار ارائه می دهد. برای مثال، ثبت خرید یا فروش ۱۰۰ سهم از سهام یک شرکت که در سامانه انجام می دهید یک سفارش است.
اوراق صورتی
اصطلاح «اوراق صورتی» در آمریکا به سهام ارزان اشاره دارد که با قیمت های پایین تر از ۵ دلار معامله می شوند. ازآنجاکه این سهام دقیقا خارج از بورس انجام می شود، آنها را سهام خارج از بورس هم می نامند. این سهام را نمی توانید در نزدک یا بازار بورس نیویورک یا هیچ صرافی بزرگ دیگری پیدا کنید و معمولا به شرکت های کوچک تر تعلق دارند.
در ایران این اوراق به جای رنگ صورتی، با رنگ های زرد، قرمز و نارنجی مشخص می شوند.
سبد سهام
سبد سهام یکی از مفاهیم بورس است که به معنای مجموعه ای متشکل از همهٔ سرمایه گذاری هایی است که یک سرمایه گذار در بخش های مختلف می خرد. سبد سهام می تواند فقط از یک سهم تشکیل شده باشد یا اینکه تعداد زیادی سهام و اوراق بهادار مختلف در آن موجود باشد.
به عنوان مثال می توانید در سبد سهام تان، سهام شرکت های صنایع مختلفی را داشته باشید؛ به این ترتیب، اگر سهام یک شرکت یا یک صنعت سقوط کرد، حداقل از محل دیگری درآمد خواهید داشت.
مظنه
به اطلاعاتی که دربارهٔ آخرین قیمت معاملاتی سهام وجود دارد مظنه می گویند. برای اطلاع از مظنه باید از پلتفرم معاملاتی کارگزاری استفاده کنید.
رالی
به افزایش سریع در سطح عمومی قیمت بازار یا قیمت سهام، رالی یا بالارفتن قیمت می گویند. بسته به شرایط کلی بازار، ممکن است رالی صعودی یا رالی نزولی داشته باشیم. در بازار نزولی حتی اگر ۱۰ درصد روندهای صعودی مشاهده کنیم، به آن رالی می گوییم.
سکتور یا بخش
گروهی از سهام موجود در یک صنعت مشابه، متعلق به یک سکتور یا بخش هستند؛ مثلا بخش یا سکتور فناوری شامل شرکت هایی مانند اپل و مایکروسافت است. برخی از معامله گران ترجیح می دهند در یک بخش خاص فعالیت کنند، زیرا آن صنعت را به خوبی می شناسند و بهتر می توانند نوسانات قیمت سهام را در آن پیش بینی کنند.
بازار سهام
فروش استقراضی
در فروش استقراضی، تعدادی سهام را از فردی دیگر (مثلا کارگزار) قرض می گیرید و قول می دهید که در انتهای کار آن را برگردانید. سپس بلافاصله آن سهام را می فروشید. البته باید مطمئن باشید که قیمت این سهام به زودی کاهش خواهد یافت. وقتی قیمت آن پایین آمد، دوباره آن سهام را می خرید، قرض تان را پس می دهید و مابه التفاوت را برای خودتان برمی دارید.
برای روشن شدن مطلب، این مثال را ببینید:
فرض کنیم قیمت سهام یک شرکت ۱۰۰ تومان است. شما یک سهم از کارگزار قرض می گیرید و بلافاصله آن را می فروشید. حالا ۱۰۰ تومان پول نقد دارید. اطمینان دارید در روزهای آینده قیمت سهام این شرکت افت خواهد کرد. فرض کنیم قیمت سهام به ۸۰ تومان رسید. حالا شما با ۱۰۰ تومانی که دارید، یک سهم ۸۰ تومانی می خرید، آن را به کارگزار برمی گردانید و ۲۰ تومان در جیب تان می ماند.
بهتر است از فروش استقراضی به شکل منظم استفاده کنید. معمولا این روش، در بازارهای پرنوسان و بی ثبات، کاربرد زیادی دارد.
اختلاف قیمت یا مابه التفاوت
مابه التفاوت به تفاوت بین نرخ پیشنهادی معامله گر برای خرید و نرخ پیشنهادی کارگزار (یا فروشنده) برای فروش یک سهام گفته می شود. برای نمونه، اگر معامله گر حاضر باشد برای خرید فلان سهام ۱۰۰ تومان پرداخت کند اما فروشنده برای آن ۱۲۰ تومان مطالبه می کند، مابه التفاوت ۲۰ تومان است.
نوسان
حرکات قیمتی یک سهم یا کل بازار سهام را نوسان می نامند. سهام پرنوسان سهامی است که به صورت روزانه به شدت بالا یا پایین می رود و بازهٔ معاملاتی هرروزه اش بسیار گسترده است. این امر درباره سهام هایی که معاملات کوچکی دارند یا حجم معاملاتی آنها پایین باشد، بسیار متداول است.
معمولا معامله گران طرف دار سهام پرنوسان هستند، زیرا در فرازوفرودهای بازار آن می توان سودهای بزرگی به دست آورد. البته میزان سود به نحوهٔ معامله در یک دورهٔ زمانی کوتاه بستگی دارد. نوسان شدید اغلب معامله را هیجان انگیز می کند؛ اما اگر بی تجربه باشید، مخاطرات زیادی در انتظارتان خواهد بود.
حجم
تعداد سهام معامله شده در طول دورهٔ زمانی خاص است که به طور معمول به صورت میانگینِ تعداد معاملات روزانه اندازه گیری می شود. حجم می تواند به معنای تعداد سهامی که خریده اید هم باشد؛ برای مثال، خرید ۲۰۰۰ سهم از یک شرکت، حجم خرید بالاتری نسبت به خرید ۲۰ سهم است.
بازده
این اصطلاح اغلب به مقداری از بازگشت سرمایه اشاره دارد که از محل پرداخت سود سهام دریافت می شود. بازده با تقسیم سود سالانه به قیمت پرداختی برای سهام به دست می آید. اگر سهام «الف» را به مبلغ ۴۰۰ تومان به ازای هر سهم خریده اید و بابت آن ۱۰ تومان سود سالیانه دریافت کرده اید، بازده شما ۲٫۵ درصد است.
۲٫۵٪ = ۱۰۰ × ۰٫۰۲۵ = ۴۰۰ ÷ ۱۰
در نهایت ...
دانستن اصطلاحات مخصوص بازار سهام و مفاهیم بورس به شما کمک می کند معامله گر بهتری باشید. برای درک کامل پیچیدگی های معامله سهام و اوراق بهادار به زمان نیاز است؛ اما وقتی انجامش دادید، دیگر به شکل روزمره از این اصطلاحات استفاده خواهید کرد.
