آشنایی با آداب دینی مسلمانان قرقیزستان در ماه رمضان 

قرقیزستان کشوری سرسبز با طبیعت زیبای کوهستانی و تمدنی غنی در آسیای مرکزی است. این کشور با کشورهای چین، تاجیکستان، قزاقستان و ازبکستان همسایه است و زبان آن از شاخه های زبان ترکی است. بیش از ۸۰ درصد مردم کشور قرقیزستان، مسلمان و بیشتر از اهل تسنن و حنفی مذهب هستند و در رمضان روزه می گیرند.

در سال های ۷۱۴-۷۱۲ با رهبری «قتیبه ابن مسلم» گسترش دین اسلام در جنوب قرقیزستان آغاز شد. براساس برخی منابع، دین اسلام در قرقیزستان از سال ۷۵۱ یعنی بیشتر از ۱۳ قرن پیش ورود کرد؛ اما در این سیزده قرن نمی توان گفت که همه مردم با دین اسلام کاملا آشنا شدند چون اعتقاداتی مانند توتم پرستی(پرستش حیوان، نبات یا جماد که نجات دهنده قبیله یا یک گروه باشد)، فتیشیسم (شیء پرستی، شی ء باوری) که کاملا با دین اسلام مخالف بود، رایج بود.

منابع تاریخی و دینی، بناهای تاریخی، کاوش های باستان شناسی در زیارتگاه های سفید بولان و شاه فاضل، رباط عبدالله خان، مسجد محمد جریر، آرامگاه شهداء، آرامگاه خواجه عالمدار واقع در جنوب قرقیزستان، مناره بورانا در استان چوی و مناره ازگند می توانند دلایل تاریخی رواج اسلام در این کشور باشند. همچنین دانشمندان قرقیزی مانند محمود کاشغری، یوسف بلاساغونی، سراج الدین الاوشی، امام سرخسی در جای جای آثار خود به دین اسلام اشاره کرده بودند.

رواج آیین های اسلامی

با افزایش گرایشات اسلامی در قرقیزستان، آداب و رسوم دینی جدید گسترش یافت که برخی از آنها مانند خواندن قرآن در مراسم عزاداری، ماه رمضان، عید فطر، عید قربان و قربانی کردن حیوانات مرسوم شد. مردم قرقیز به ویژه جوانان علاقمند به تعالیم اسلامی هستند و سال به سال روحیات و گرایش های اسلامی چه در ظاهر (افزایش تعداد بانوان محجبه و آقایان ریش دار و با لباس های روحانی بیشتر به سبک پاکستانی در کشور) و چه در تعداد نمازگزاران در مساجد و روزه داران قرقیز رشد می کند. قرقیزستان پس از استقلال، آزادی بیشتری در آشنایی با تعالیم اسلامی و کسب معارف آن به دست آورد.

آداب ماه رمضان

قرآن خواندن در مراسم ها و قربانی کردن و غیره رسوم متداول این مردمان هستند. ماه رمضان در قرقیزستان ماه دوستی، همدلی و کمک به همنوعان محسوب می شود. حضور گسترده نمازگزاران در مساجد، بخشیدن و کنار گذاشتن کینه ها، آشتی و پشت سر گذاشتن کدورت ها ا زویژگی های این ماه در نزد مسلمانان قرقیز هستند.

زمان بندی آغاز و پایان ماه رمضان توسط نهادی با نام اداره امور مسلمانان در این کشور اعلام می شود و مفتی ها اعلام کننده آن هستند.

در یک نظرسنجی از مرکز پیو در سال ۲۰۱۲ مشخص شد نشان داد که تنها ۵۳٪ از مسلمانان قرقیزستان می گویند که در ماه رمضان روزه می گیرند. در حالی که اینگونه به نظر نمی رسد و اکثر مسلمانان قرقیزستان به شدت به الزامات روزه گرفتن در ایام رمضان پایبند هستند. اگر کسانی هم باشند که روزه نگیرند اما در آداب و رسوم این ماه شرکت می کنند و گاهی نیز تنها برخی از روزها را روزه می گیرند. با این حال همدلی میان مردم به گونه ای است که هیچ گاه تنشی بین کسانی که روزه می گیرند و کسانی که روزه نمی گیرند وجود ندارد و احترام متقابل دیده می شود.

در بعضی از مناطق قرقیزستان، درجه حرارت هوا به طور منظم در حدود ۱۰۰ درجه فارنهایت(حدود ۳۸ درجه) است و باعث می شود در ماه رمضان در ماه های تابستان یک چالش سخت باشد و روزه داری برخی از مسلمانان در این منطقه شگفت انگیز است.

درحالی که در بیشتر کشورهای مسلمان نشین در ایام رمضان خوردن و آشامیدن در اماکن عمومی غیرقانونی می باشد، در قرقیزستان چنین نیست، هرچند در برخی مناطق به ویژه در جنوب قرقیزستان، خوردن و آشامیدن در ملاءعام بی احترامی محسوب می شود.اکثر کافه ها و رستوران ها در ایام رمضان تعطیل می شوند.

سالخوردگان روزه اولی

بنا به اعلام رایزنی فرهنگی ایران در قزاقستان، از میان مردم قزاقستان در سال های اخیر تازه واردان مسن تر به رمضان نیز دیده می شوند. آنها افراد ۶۰ ساله ای هستند که برای نخستین بار روزه می گیرند. شاید برای کسانی که در ایران و کشورهای مسلمان خاورمیانه زندگی می کنند روزه گرفتن برای اولین بار در پیری خنده دار باشد، اما باید قبول کرد که قزاقستان و کشورهای مسلمان آسیای میانه ۷۰ سال در استعمار کمونیست بودند و اجرای شریعت اسلام و ادای نماز در آن ایام جرم بود و حتی حکم مرگ داشت. میلیون ها نفر در این کشورها به خاطر داشتن عقاید اسلامی قتل عام شدند و هزاران مسجد تخریب شد.

شب قدر «نورسلطان»

شب قدر در میان مسلمانان قزاقستان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است. قزاق ها شب قدر را که در قزاقستان شب ۲۷ ماه مبارک رمضان است بسیار گرامی می دارند. در این زمان برای رضایت و آرامش کسانی که از دنیا رفته اند خیرات می کنند.

در شب قدر قرآن خوانده می شود و عده ای هم در شهر نورسلطان(آستانه سابق، پایتخت قزاقستان) منازل را برای پذیرایی از مهمانان خدا آماده می کنند تا در شب قدر میزبان جمعی از خویشان خود باشند.

آماده/شنبه//رمضان قزاقستان؛ از افطاری های مردمی تا شب قدر متفاوت «نورسلطان»

پخت بارسوق و سرکشی به هفت خانه

در روز عید فطر مردم قرقیزستان عید را به یکدیگر تبریک می گویند، لباس نو می پوشند، نان سنتی «بارسوق» می پزند که خمیر آن را به شکل گرد یا متوازی الاضلاع آماده کرده، در روغن سرخ می کنند. ترکیبات بارسوق شامل آرد، مایه خمیر ، شیر، روغن، نمک و شکر می شود. غیر از بارسوق بیشتر خانواده ها غذای «بش بارماق» یا پلو درست می کنند. بش بارماق یکی از مهم ترین غذا های سنتی قرقیزستان است.

در زبان قرقیزی به معنای «پنج انگشت» است، برای تهیه این غذا ابتدا تکه های گوشت گوسفند یا اسب یا گاو را در دیگ قرار داده تا با حرارت کم در آب بپزد پس از پختن گوشت با تخم مرغ، آب ، نمک و آرد، خمیر «بش بارماق» را آماده می کنند. سپس خمیر را پهن می کنند و آن را به شکل رشته در می آورند.

همزمان پیاز های خرد شده را با نمک، فلفل و سبزی آماده می کنند. علاوه بر بارسوق و بش بارمباق در سفره قیرقیزها انواع شیرینی ها، سالاد، نوشابه، انواع مربا، عسل نیز هست. در قرقیزستان مرسوم است که به هفت خانه حتما سر بزنند و عید را تبریک بگویند. دادن فطریه قبل از اقامه نماز انجام می شود که مبلغ آن را شورای علمای قرقیزستان تعیین می کند.

عید فطر

عید فطر با نماز عید در میدان مرکزی شهر آغاز می شود که در این مراسم ابتدا مفتی اعظم و سپس تعدادی از مقامات دولتی، نمایندگان مجلس و سفرای کشورهای مسلمان سخنرانی می کنند. نمازگزاران پس از نماز عید به خانه های خود بر گشته بر سر سفره عید قرآن می خوانند و پذیرایی می شوند. در میان مردم قرقیزستان رسم است در روز عید به هفت خانه سر بزنند و عید را تبریک گفته برای شادی روح اموات آن خانه ها قرآن بخوانند. روز عید فطر در قرقیزستان تعطیل رسمی است اما مراسم و دید و بازدیدها تا سه روز ادامه دارد.