آشنایی با احادیثی درباره مقام معلمان 

احادیث معصومین درباره معلمی

بزرگ ترین معلم جهان بشریت حضرت رسول خاتم صلی الله علیه و آله به این ویژگی خود افتخار می کرد. آن بزرگوار زمانی که با دو گروه در مسجد مواجه شد که گروه اول عبادت می کردند و گروه دوم به آموزش علم مشغول بودند، گروه دوم را که در محضر استادی علم می آموختند، افضل دانست و فرمود: «اِنَّمَا بُعِثْتُ مَعَلِّما همانا که من به عنوان معلم مبعوث شده ام.»

آن حضرت چنان برای معلمان و مقام ارجمند آنان ارزش قائل بود که در دعاهایش می فرمود: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُعَلِّمِینَ وَاَطِلْ اَعْمارَهُمْ وَبارِکْ لَهُمْ فی کَسْبِهِمْ؛ خداوندا! معلمان را بیامرز و عمر طولانی به آنان عطا فرما و کسب و کارشان را مبارک گردان!»

1- حدیث مورد معلم از پیامبر اکرم «ص»:

پیامبر صلی الله علیه و آله : مَن تَعَلَّمتَ مِنهُ حَرفا صِرتَ لَهُ عَبدا ؛

پیامبر صلی الله علیه و آله :از هر کس که حرفى آموختى ؛ بنده او شده اى .

2- حدیث و روایت در مورد معلم از پیامبر اکرم «ص»:

پیامبر صلی الله علیه و آله : أجوَدُکُم مِن بَعدِي رَجُلٌ عَلِمَ عِلما فنَشَرَ عِلمَهُ ؛

پیامبر صلی الله علیه و آله :بخشنده ترین شما پس از من ؛ کسى است که دانشى بیاموزد ؛ ان گاه دانش خودرا بپراکند .

3- حدیث در مورد معلم از امام سجاد«ع»:

اگر معلم وظیفه معلمی را بداند و به ان عمل كند، خداوند نعمت دانش را بر او بیشتر خواهد كرد.

4- حدیث و روایت در مورد معلم از پیامبر «ص»

پیامبر صلی الله علیه و آله : إنَّما بُعِثتُ مُعَلِّما ؛

پیامبر صلی الله علیه و آله :من معلّم برانگیخته شدم .

5- حدیث و روایت در مورد معلم از پیامبر اکرم «ص»

پیامبر صلی الله علیه و آله : اللّهُمَّ اغْفِر لِلمُعَلِّمینَ و أطِل أعمارَهُم و بارِک لَهُم فی کَسبِهِم ؛

پیامبر صلی الله علیه و آله :خدایا ! آموزگاران را بیامرز ؛ عمرشان را دراز و کسبشان رابا برکت کن .

6- حدیث در مورد معلم از امام باقر علیه السلام:

امام باقر علیه السلام: زَکاهُ العِلمِ أن تُعَلِّمَهُ عِبادَاللّه ِ ؛

امام باقر علیه السلام: زکات دانش، آموختن ان به بندگان خدا است.

7- حدیث و روایت در مورد معلم از پیامبر اکرم «ص»

پیامبر صلی الله علیه و آله : مَن طَلَبَ العِلمَ کانَ کفّارَهً لِما مَضى ؛

پیامبر صلی الله علیه و آله :کسى که در پى تحصیل علم رود ؛ این عمل کفّاره گناهان گذشته او است .

8- حدیث در مورد معلم از امام على علیه السلام:

امام على علیه السلام : قُمْ عَن مَجلِسِکَ ِلأبیکَ و مُعَلِّمِکَ و إن کُنتَ أمیرا ؛

امام على علیه السلام :به احترام پدر و معلّمت از جاى برخیز ؛ اگرچه فرمان روا باشى .

امام امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند:«العالم الذی لا یمل من تعلم العلم :دانشمند کسی است که از فراگیری دانش به ستوه نمی آید.»

امام امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند:

«العلوم اربعة: الفقه للادیان والطب للابدان والنحو للسان والنجوم لمعرفة الازمان : دانشها چهارگونه اند: فقه برای [شناخت] دینها; پزشکی برای [بهبود] بدنها; نحو (دستور زبان) برای سخن گفتن و نجوم برای شناخت زمانها .»

9- حدیث در مورد معلم از امام سجّاد علیه السلام:

امام سجّاد علیه السلام : حَقُّ سائِسِکَ بِالعِلمِ ؛ التَّعظیمُ لَهُ و التَّوقیرُ لِمَجلِسِهِ و حُسنُ الاِستِماعِ إلَیهِ ؛

امام سجّاد علیه السلام :حق استاد تو این است که بزرگش دارى و محضرش را ارجمند شمارى و با دقّت به سخنانش گوش بسپارى.

10- حدیث در مورد معلم از امام صادق علیه السلام:

امام صادق علیه السلام : تَواضَعُوا لِمَن طَلَبتُم مِنهُ العِلمَ ؛

امام صادق علیه السلام: در پیشگاه کسى که از او دانش مى آموزید، متواضع باشید.

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

«ان هذا العلم علیه قفل ومفتاحه المسالة : بر این دانش قفلی است که کلید آن، پرسش است .»

11- حدیث درمورد معلم از پیامبر صلی الله علیه وآله:

«من تعلم فی شبابه کان بمنزلة الرسم فی الحجر: هر کس در جوانی دانش بیاموزد، [از نظر پایداری] چون نقش روی سنگ است .»

پیامبر عزیز خداصلی الله علیه وآله می فرمایند:

«مجالسة العلمآء عبادة : همنشینی با دانشوران عبادت است .»

منزلت و مقام معلم در روایات

از منظر روایات اهل بیت علیهم السلام برای مقام معلمی ارزش بسیاری قرار داده شده است؛ چرا که او روح و جان افراد را پرورش داده، به سوی رشد و ترقی و تعالی می برد.

حضرت سید الشهداء علیه السلام در یکی از رهنمودهای حیاتبخش خویش فرمود: «مَنْ دَعا عَبْدا مِنْ ظَلالَةٍ اِلی مَعْرِفَةِ حَقٍّ فَاَجابَهُ کانَ لَهُ الاَْجْرُ کَعِتْقِ نَسَمَةٍ؛ هر کس انسانی را از گمراهی به سوی شناخت حق و حقیقت راهنمایی کند و او نیز پاسخ مثبت دهد، به اندازه آزادی یک بنده پاداش خواهد داشت.»

امام حسین علیه السلام در این زمینه به مردی که در محضرش بود، چنین فرمود: «کدام یک از دو کار را بیشتر دوست داری: مرد ستمگری می خواهد فرد ناتوانی را به قتل برساند و تو او را یاری می کنی و از دست ظالم نجات می دهی و یا اینکه فرد دگراندیشی که اعتقادات فاسد دارد و می خواهد یکی از شیعیان ما را که توانایی دفاع فکری و عقیدتی از باورهای خود ندارد، گمراه کند و تو دری از علم و معرفت به روی او می گشایی و آن مستضعف فکری را یاری می کنی و در مقابل هجوم فرهنگی و عقیدتی تجهیزش می نمایی و او با دلایل محکم و منطقی بر دشمن عقیدتی خود پیروز می شود؟»

آن گاه در ادامه فرمود: «این ناتوان فکری را یاری کردن افضل است؛ چرا که خداوند متعال فرموده: «وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَآ أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا»؛ «هر کس فردی را زنده کند، مثل این است که تمام مردم را زنده کرده است.» یعنی اینکه از کفر به سوی ایمان راهنمایی و ارشادش نماید.»