قدمت شماره گذاری پلاک خودرو به سال ۱۳۰۵ بر می گردد یعنی زمانی که اولین خودرو وارد ایران شد. در آن زمان قوانین برای نحوه شماره گذاری پلاک خودروهای وجود داشت که بر اساس آن هر خودرو دارای ۵ پلاک بود که شامل: آدرس صاحبین خودرو، آدرس کارخانه، شماره پلاک جلوی ماشین، شماره پلاک عقب ماشین و پلاک مالیات می شد. این روال ادامه داشت تا زمانی که در سال ۱۳۰۸ تعداد خودروهای موجود زیاد تر شدند در این هنگام شماره گذاری پلاک خودرو ها را بر اساس اسم شهر تعیین می کردند. با افزایش ماشین ها در سال ۱۳۷۸ زمانی که پلاک های لیزری روی کار آمدند دستور یکپارچه سازی پلاک خودروها را صادر نمودند، اما نتوانستند این کار را انجام دهند. در سال ۱۳۸۰ طرح ملی شدن پلاک ها را به تصویب رساندند و در پی این قانون تمامی خودروهای موجود باید از پلاک ملی استفاده می کردند. اما اختلافاتی بین نیروی انتظامی و دیوان عدالت اداری به وجود آمد که باعث سردرگمی مردم شده بود. در نهایت تمامی ماشین ها از پلاکی یکپارچه برای ملی شدن پلاک ها استفاده نمودند. این مدل پلاک ها جهت پلاک خوانی سازگاری بیشتری دارند.
از دیروز تا امروز با پلاک خودرو
خودرو هم مثل هر پدیده تازه ای، خیلی زود مورد استقبال قرار گرفت تا جایی که تعداد خودروهای شخصی در ایران تا سال ۱۳۰۸ به ۱۵۲۲ عدد رسید. حالا دیگر قوانین گذشته کاربرد زیادی نداشتند و مشکلاتی به وجود می آمد. بنابراین پلاک ها با هم تلفیق شدند و شکل ظاهری آن هم تغییر پیدا کرد. حالا روی هر پلاک، نام شهر و ۴ عدد حک می شد.در گذر زمان بارها شیوه ثبت مشخصات خودرو روی پلاک ها تغییر کرد. اول ۴ عدد به ۵ عدد تبدیل شد. اما وقتی باز هم تعداد ماشین های شخصی بیشتر و بیشتر شد دیگر روش قدیمی کارآمد نبود. بنابراین تصمیم بر این شد که یکی از حروف الفبای فارسی هم به آنچه قبلا ثبت می شد، اضافه شود.
پلاک خودروها در دهه ۷۰
باز هم تعداد ماشین های شخصی بیشتر و بیشتر شد و در نهایت در دهه ۷۰، شماره گذاری خودروها بار دیگر تغییر شکل دادند و مانند پلاک های اروپایی لیزری شدند. سال ۱۳۷۸ مسئولان وقت تصمیم گرفتند تا شماره گذاری همه خودروها ظاهری مشابه به خودشان بگیرند. بنابراین طرح سراسری یکسان سازی پلاک ها آغاز شد.
پلاک خودروها در دهه ۸۰
دهه ۸۰ نوبت به پلاک های ملی رسید و چیدمان قرارگیری اجزا کاملا تغییر پیدا کرد. اما روند تعویض پلاک چنان نامشخص و درهم بود که میان نیروی انتظامی و دیوان عدالت اداری اخلاف نظر پدید آمد و در این میان بر سردرگمی مردم هم اضافه شد.این مشکلات ادامه پیدا کرد تا در سال ۸۷ تا اینکه رئیس مرکز شماره گذاری راهنمایی و رانندگی اعلام کرد که حدود یک میلیون پلاک قدیمی ماشین وجود دارد که هنوز به پلاک کشوری تبدیل نشده اند و ۵۰۰ هزار زوج پلاک مربوط به سال های دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ است که در حال حاضر وجود خارجی ندارند و از بین رفته اند.یکی از مهم ترین علت های تغییر شماره گذاری ها شخصی شدن آن ها بود. بنابراین اگر شخصی اقدام به فروش خودرو می کرد، پلاک قبلی خودرو به مالک جدید منتقل نمی شد.به گفته مراجع ذی ربط طرح جدید پلاک می تواند حدود ۶۱ میلیون خودرو را تحت پوشش قرار دهد.
انواع شماره گذاری خودروها
امروزه در سطح شهر، شاهد خودروهایی هستیم که پلاک های ملی دارند. در واقع این پلاک ها، برای خودروهای شخصی عادی که در سطح شهر تردد دارند تعبیه شده است. تمامی خودروهایی که مورد استفاده قرار می گیرند چه خودروهای شخصی، چه خودروهای وارداتی، دولتی و … همگی باید دارای پلاک ملی باشند پلاکی که به راحتی توسط دوربین پلاک خوان و نرم افزار پلاک خوان قابل ثبت باشند. در ادامه مطلب انواع شماره گذاری خودروها را بیان خواهیم نمود.
شماره گذاری ماشین های مزایده ای
خودروهایی که برای مزایده قرار داده می شوند اگر شماره گذاری نشده باشند باید مدارک فروش کارخانه تولید آن برای خودروهای داخلی و مدارک گمرکی برای خودروهای وارداتی ارائه شود. خودروهایی که برای مزایده مورد استفاده قرار می گیرند نباید فرسوده شده باشند و سنی را برای فرسودگی آنها در نظر گرفته شده است که شامل موارد زیر می شد:
- ماشین های سواری شخصی: ۲۰ سال
- کامیون، کشنه و کامیونت:۲۵ سال
- اتوبوس و مینی بوس:۱۵ سال
- موتورسیکلت: ۱۰ سال
- اتوبوس شهری: ۱۰ سال
- سواری تاکسی: ۱۰ سال
- وانت و سواری های پلاک شخصی:۲۰ سال
برای شماره گذاری خودروها مدارکی باید ارائه شود که شامل: بیمه شخص ثالث، کاردکس تنظیم شده به وسیله مزایده، پرداخت هزینه دریافت پلاک و مدارک احراز هویت و سکونت می شود.
شماره گذاری ماشین های وارداتی
خودروهایی که از خارج از کشور وارد ایران می شوند باید دارای شماره پلاک باشند از طرفی هم نکاتی وجود دارد که هنگام وارد نمودن ماشین های وارداتی باید رعایت شود. وارد نمودن ماشین های سواری که از تاریخ تولید آن ها ۱ سال گذشته باشد ممنوع می باشد، وارد نمودن کامیون، اتوبوس و شاسی های متحرک که ۲ سال از تاریخ تولید آن ها گذشته باشد ممنوع است. زمانی که خودروها را شماره گذاری می کنید باید مالک یا وکیل قانونی به همراه ماشین در مراکز شماره گذاری حضور داشته باشند. اگر ماشین را به وسیله شرکت های مجاز وارد کرده باشند باید کاردکس خودرو را ارائه دهند. مدارک ترخیص از گمرک، پرداخت عوارض، مالیات و دارایی، پرداخت هزینه دریافت پلاک خودرو و مدارک احراز هویت باید در مراکز شماره گذاری پلاک ارائه شوند.
شماره گذاری ماشین های کلاسیک
کسانی که دارای ماشین های کلاسیک هستند باید به مراکز اتومبیل رانی و کانون جهانگرد مراجعه نمایند تا کلاسیک بودن خودروی آنها ثبت شود. برای ماشین های کلاسیکی که وارداتی هستند نیازی به ارائه سند کارخانه نیست تنها ثبت مشخصات ماشین در سامانه احراز هویت کافی می باشد. اگر سند خودرو را در دست نداشته باشید باید مفقود شدن آن را اعلام نمایید و تعهد دهید در صورتی که سند را پیدا کنید آن را برگردانید. ماشین های تاریخی شامل خودروهای نفیس که ۵۰ سال از تاریخ تولید آن ها گذشته است، خودروهای ویژه که به شخصیت های معروف تعلق دارد. خودروهای قدیمی که ۲۵ سال از تولید آن ها گذشته است.
در رابطه با خودروهای کلاسیک مواردی وجود دارد که شایان ذکر می باشد. رفت و آمد با ماشین های کلاسیک ممنوع می باشد و در صورت تخلف با دوربین های پلاک خوان خودرو شناسایی شده و جریمه می شوند مگر اینکه مجوز پلیس را در دست داشته باشید.استفاده از ماشین های کلاسیک به عنوان ماشین عروس و … ممنوع می باشد. برای شماره گذاری ماشین های کلاسیک مدارکی مورد نیاز است که شامل: سند فروش کارخانه، سند مالکیت خودرو، استعلام خلافی، بیمه شخص ثالث، برگه معاینه فنی معتبر، مدارک تایید شده به وسیله کانون جهانگردی و مدارک احراز هویت می شود.
شماره گذاری خودروی معلولان
افراد معلول یا جانبازی که از خودرو استفاده می کنند باید ماشین های خود را به پلاک ویژه معلولین مجهز کنند برای این کار باید مشخصات فرد معلول توسط پلیس فاوا در سامانه شماره گذاری ثبت گردد. جانبازان بالای ۵۰ درصد باید به بنیاد امور ایثارگران مراجعه نمایند. معلولان ذهنی نمی تواند پلاک دریافت نمایند بنابراین برای دریافت پلاک باید پدر و مادر وی توسط بهزیستی معرفی شود. معلولان و جانبازان تنها می توانند از خودروهای سواری استفاده کنند.
برای شماره گذاری پلاک ماشین معلول ها به مدارکی نیاز است که شامل: معرفی نامه سازمان امور ایثارگران یا بهزیستی، تکمیل فرم تعهد به وسیله فرد معلول، کارت معتبر جانبازان، کارت معلولیت، سند مالکیت که به نام فرد متقاضی باشد. برگه تسویه حساب هزینه های دولتی برای ماشین های وارداتی، پروانه گمرکی برای ماشین های وارداتی، پرداخت هزینه تعویض پلاک خودرو و مدارک احراز هویت و آدرس محل سکونت می شود.
آشنایی با تاریخچه گواهینامه رانندگی
