آشنایی با بین الطلوعین و اعمال آن

بین الطلوعین چه زمانی است؟

اصطلاح "بین الطلوعین" که به معنای "میان دو طلوع" است، بر بازه زمانی بین طلوع صبح صادق یا اذان صبح تا طلوع آفتاب و قضا شدن نماز صبح اطلاق می شود. اهمیت بین الطلوعین تا جایی است که در روایات اسلامی، خوابیدن در این ساعت را مکروه دانسته اند. این نوشته به دنبال آن است تا با تعریف این اصطلاح و بیان اهمیت آن، اسرار و فضلیت هایش را تبیین کند.

اعمال بین الطلوعین کدام اند؟

قرآن کریم با عبارت «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْس » تسبیح خدا در این زمان را توصیه کرده و روایات فراوانی نیز در زمینه عبادت در «بین الطلوعین» وجود دارد که در برخی از آنها اذکار و عبادات ویژه ای هم پیشنهاد شده است:

روایت اول از پیامبر

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم): «هر کس از طلوع صبح تا طلوع آفتاب در مصلّای خویش بنشیند و به تعقیب نماز مشغول باشد، خداوند او را از آتش دوزخ محفوظ دارد».

روایت دوم از پیامبر

رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم): هر کس هنگام صبح، هفت بار این آیات را بخواند، در آن روز از بلاها محفوظ باشد: «فَاللهُ خَیْرٌ حافِظاً وَ هُوَ ارْحَمُ الرَّاحِمینَ، انَّ وَلِیِّی اللهُ الَّذی نَزَّلَ الْکِتابَ وَ هُوَ یَتَوَلَّی الصَّالِحینَ، فَانْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِی اللهُ لا الهَ الَّا هُوَ، عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیم» پس (در هر حال) خداوند بهترین حافظ و مهربان ترین مهربانان است، ولیّ و سرپرست من خدایی است که این کتاب را نازل کرده و او همه صالحان را سرپرستی می کند، پس اگر آنها (از حق) روی بگردانند(نگران مباش) بگو: خداوند مرا کفایت می کند، هیچ معبودی جز او نیست بر او توکل کردم و او صاحب عرش بزرگ است.

روایت سوم از پیامبر

هر کسی صبح کند و چهار نعمت خدا را یاد نکند، می ترسم که این نعمت های خدا از او زایل گردد؛ آن چهار نعمت و سپاس بر آن، چنین است: «الْحَمْدُ للهِ الَّذی عَرَّفنی نَفْسَهُ، وَ لَمْ یَتْرُکْنی عَمْیانَ الْقَلْبِ، الْحَمْدُ للهِ الَّذی جَعَلَنی مِنْ امَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، الْحَمْدُ للهِ الَّذی جَعَل رِزْقی فی یَدَیْهِ وَ لَمْ یَجْعَلْ رِزْقی فی ایْدی النَّاسِ، الْحَمْدُ للهِ الَّذی سَتَر ذُنُوبی وَ عُیُوبی ، وَ لَمْ یَفْضَحْنی بَیْنَ النَّاس؛ سپاس مخصوص خداوندی است که خود را به من شناساند، و مرا کوردل به حال خود رها نکرد، سپاس مخصوص خداوندی است که مرا از پیروان محمّد (که درود خدا بر او و خاندان پاکش باد) قرار داد، سپاس مخصوص خداوندی است که روزیم را در اختیار خویش قرار داد و آن را به دست مردم نسپرد، سپاس مخصوص خداوندی است که گناهان و عیب هایم را پوشاند و در میان مردم رسوایم نساخت.»

روایاتی از امام علی

امیر مؤمنان علی (علیه السّلام): «هر کس هرکدام از سوره های توحید و قدر و آیة الکرسی را یازده بار پیش از طلوع آفتاب بخواند، از خسارت های مالی محفوظ می ماند».
امیرمؤمنان علی (علیه السّلام): «ذکر خدا، بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب، حتّی از مسافرت تجارتی نیز، در جلب روزی مؤثّرتر است».

روایاتی از امام باقر

امام باقر (علیه السّلام): «خواب صبح، شوم و نامیمون است؛ روزی را دور می سازد، رنگ صورت را زرد و متغیّر می کند.خداوند متعال، روزی را بین الطّلوعین تقسیم می کند، از خواب در این زمان بپرهیزید و بدانید که منّ و سلوی (دو غذای لذیذی که برای بنی اسرائیل نازل می شد) در این ساعت بر بنی اسرائیل فرود می آمد».
امام باقر (علیه السّلام): «هر کس بعد از نماز صبح هفتاد مرتبه استغفار کند، خداوند او را بیامرزد».
امام باقر (علیه السّلام): «هر کس سوره "قدر" را پس از طلوع فجر هفت بار بخواند، هفتاد صف از فرشتگان بر او درود می فرستند و هفتاد مرتبه برای او طلب رحمت می کنند».
و در پایان، هر آنچه به عنوان تعقیبات نماز صبح در روایات ذکر شده را می توان از اعمال بین الطلوعین دانست.

زمان دقیق بین الطلوعین

شما با کسب اطلاع از ساعت دقیق اذان صبح و طلوع آفتاب در منطقه خود، به راحتی می توانید زمان بین الطلوعین را در شهر خود مشخص کنید. به طور مثال اگر در موقعیت شما، اذان صبح ساعت ۵:۲۷ دقیقه و طلوع آفتاب در ساعت ۶:۵۱ دقیقه باشد، پس فاصله زمانی بین ۵:۲۷ تا ۶:۵۱ زمان بین الطلوعین است.

ویژگی ها و اسرار بین الطللوعین

با توجه به احادیث و روایات موجود در دین اسلام، ویژگی ها و اسرار زیر را می توان به ساعات بین الطلوعین نسبت داد:

• تقسیم روزی بندگان توسط فرشتگان در این ساعت انجام می شود.
• عذاب قبر مردگان در این ساعت متوقف می شود.
• خوابیدن در این ساعت کراهت داشته و بسیار نهی شده است.
• استجابت دعا در این ساعت احتمال بیشتری دارد.
• استغفار کردن و رهایی از عذاب اخروی، در این ساعت توصیه شده است.
• سعادت و خوشبختی دنیوی و اخروی نصیب کسانی است که در این ساعات بیدارند.
• رشد اقتصادی و رهایی از خسارت های مالی نیز از آثار بیداری و دعا کردن در بین الطلوعین است.
• وقوف در مشعر به هنگام بین الطلوعین روز عید قربان نیز از ارکان حج شمرده شده است.
• خرید و فروش و معامله در این ساعت کراهت دارد.
• نزدیکی با همسر و جماع نیز در این ساعت مکروه است.

آشنایی با آداب ظاهری نماز