آشنایی با آداب ظاهری نماز

واجبات ظاهری نماز چیست؟

آداب جمع ادب و به معنای رفتارها و گفتارهای شایسته است، شرایط و آداب نماز را به طور کلی می توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد: صفات و ویژگی های نمازگزار قبل از ورود به نماز، و آداب و شرائطی که می بایست یک نمازگزار واقعی آنها را درحال نماز رعایت کند. اعتدال در قرائت، تقوا و ترک گناه، انفاق و اعطاء زکات و صدقه، اطاعت از رسول و خاندانش و ... از جمله آداب نماز است.

پاکی و طهارت

وضو گرفتن و پاک بودن بدن نمازگزار اصل است. همچنین لباس نمازگزار باید پاک باشد. (کسی که نمی داند نماز با بدن و لباس نجس، باطل است اگر با بدن یا لباس نجس نماز بخواند نمازش باطل می باشد. اگر نداند که بدن یا لباسش نجس است و بعد از نماز بفهمد نجس بوده است، نماز او صحیح است، ولی اگر قبلاً نجاست آن را می دانسته و فراموش کرده و با آن نماز خوانده، نمازش باطل است.)

مکان نمازگزار

برای مکان نمازگزار چند شرط بیان شده است از جمله اینکه مباح باشد(غصبی نباشد)، بی حرکت باشد، نجس نباشد، جای پیشانی از جای زانوها بیش از چهار انگشت بالاتر یا پایین تر نباشد.

لباس نمازگزار

نمازگزار اگر مرد باشد باید عورتین خود را بپوشاند و اگر زن باشد، باید تمام بدن بپوشاند، ولی گردی صورت و دست ها و پاها تا مچ لازم نیست.نماز باید روبروی خانه کعبه(قبله) خوانده شود. کسی که از کعبه دور است، اگر طوری بایستد که بگویند رو به قبله نماز می خواند، کافی است.نمازهای مستحب همگی دو رکعت دو رکعت خوانده می شوند مگر رکعت آخر نماز شب (نماز وِتر).

واجبات نماز

واجبات نماز ۱۱ چیز است: ۱-نیت، ۲-قیام (ایستادن)، ۳-تکبیرة الاحرام، ۴-رکوع، ۵-سجده، ۶-قرائت حمد و سوره، ۷-ذکر (مثل ذکر رکوع یا سجده)، ۸-تشهد، ۹-سلام، ۱۰-ترتیب، ۱۱-موالات (یعنی پی در پی بودن اجزای نماز).پنج مورد اول ارکان نماز هستند که اگر آنها از روی عمد یا به اشتباه کم یا زیاد شوند، نماز باطل می شود؛ ولی در غیر رکن، تنها زیاد و کم کردن عمدی آنها باعث باطل شدن نماز می گردد.

نیت

با آرامش رو به قبله ایستاده و برای نماز نیت می کنیم.

تکبیرات افتتاحیه و رفع ید

(رفع ید: بلند کردن دستها در نماز و برگرداندن و تقلیب نمودن آن) گفتن تکبیرة الاحرام، یعنی دست ها را تا مقابل گوش بالا برده و می گوییم: ” اَللهُ أکبَر”

قرائت

در رکعت اول و دوم نمازهای واجب یومیه: حمد و بنابر احتیاط واجب یک سوره ی کامل. در رکعت سوم و چهارم نمازهای واجب یومیه: حمد تنها یا یک مرتبه تسبیحات اربعه و بنابر احتیاط مستحب سه مرتبه.

رکوع

بعد از سوره به رکوع رفته و ذکر رکوع خوانده می شود.

سجده

بعد از رکوع، ایستاده و سپس به سجده می رویم و ذکر سجده را می گوییم.

تشهد

در رکعت آخر، بعد از دو سجده نهایی، در حالت نشسته تشهد خوانده می شود.

سلام

در نمازهای دورکعتی مانند نماز صبح، پس از تشهد، سلام نماز خوانده شده و نماز پایان می یابد.

اگر نماز سه رکعتی (مثل نماز مغرب) یا چهار رکعتی (مثل نماز ظهر) باشد، بعد از تشهد در رکعت دوم برخاسته و به جای حمد و سوره، تسبیحات اربعه سه مرتبه خوانده می شود: سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لاإلهَ اِلّا اللّهُ وَ اللّهُ أكْبَر (ترجمه: خداوند متعال پاک و منزه است و حمد و ستایش مخصوص اوست. معبودی جز او نبوده و بر همه چیز برتری دارد.)

بعد از آن به رکوع و سجده می رویم، اگر نماز سه رکعتی بود بعد از دو سجدۀ رکعت سوم، تشهد و سلام گفته می شود ولی اگر نماز چهار رکعتی بود، بعد از سجده دوباره ایستاده و بعد از تسبیحات اربعه، رکوع، دو سجده و تشهد و در آخر سلام گفته می شود.

نمازگزار واقعی

قبل از بیان این صفات باید دانسته شود که برای نماز غیر از این صورت ظاهری، حقیقت و باطنی است که دارای آدابی مخصوص به خود است و چنان چه ظاهر آن را آدابی است که مراعات آنها ضروری است بطوری که اگر آنها را رعایت نکند موجب بطلان و نقصان نماز صوری است؛ (مانند رعایت نکردن آداب و احکام شرعی و فقهی نماز هم چون طهارت ظاهری بدن و لباس و مکان از نجاسات ظاهری و صحت وضو و افعال و اذکار نماز) همین طور برای نماز آدابی است به نام آداب قلبیه و باطنیه که با مراعات ننمودن آنها نماز معنوی باطل و ناقص می شود.

بدین جهت مراعات و محافظت بر تمام آداب ظاهری و باطنی نماز امری است ضروری، چرا که نمازی که مقبول حق واقع شود همین نماز است. امام صادق (علیه السّلام) می فرماید: کسی که نماز واجب خود را در اول وقت ادا کند و حدود آنها را حفظ نماید، فرشته آنرا سپید و پاکیزه به آسمان می برد و نماز به نمازگزار می گوید خدا تو را نگاه دارد همان گونه که مرا نگاه داشتی... و کسی که نمازهایش را بی سبب به تأخیر بیندازد و حدود آنها را حفظ نکند، فرشته نماز او را سیاه و تاریک به آسمان برد در حالی که نماز با صدای بلند به نمازگزار گوید مرا ضایع کردی خدای تو را ضایع کند آن چنان که مرا ضایع کردی و خدا تو را رعایت نکند آنچنان که تو مرا رعایت نکردی»

آشنایی با احکام و نظرات فقها درباره انتخابات