چیغ بافی
این محصول که در نقاط مختلف کشور با عناوین چیق، چیغ یا چیخ از آن یاد می شود و شهرنشین ها بیش تر از آن با عنوان «پاراوان» یاد می کنند، محصولی ساده و بدوی است، که با مواد اولیه ای بسیار ارزان قیمت ساخته می شود، منتها صبر و هنر زنان و آرایه های اصیلی که بر آن نقش می بندد، ارزش افزوده بسیار زیادی به آن می بخشد.
چیغ که عبارت از بافت حصیری به پهنای تقریبی ۱۵۰ سانتیمتر است و روی آن نقش های متفاوتی به وسیله نخ های رنگارنگ پشمی ایجاد می شود یکی از تولیدات مناطق عشایر نشین کشورمان استکه برای حفاظت اطراف سیاه چادرها از آن استفاده می شود.
چیغ از نی که به صورت خود رو در محل زندگی عشایر می روید و موی بز بافته می شود و از ورود گرما، سرما، باد، باران و خاک به درون چادر پیشگیری می کند.
از آنجا که نی ها توخالی هستند عایق حرارتی محسوب می شوند. هنگام باران نیز به دلیل بالا رفتن رطوبت هوا نی ها منبسط می شوند و به هم می چسبند، به این ترتیب در برابر ورود آب به داخل مقاومت می کنند.
در چیغ بافی برای تزئین چیغ از پشم و کامواهای رنگی استفاده می کنند. نقش های به کار رفته روی چیغ هندسی و ذهنی است.
هنوز پس از سال ها که از زندگى شهرى مى گذرد چیغ در میان کوچ نشینان جایگاه ویژه اى دارد و به عنوان یکى از هنرها و صنایع دستى اغلب زنان کوچ نشین محسوب مى شود.
تاریخچه چیغ بافی
چیغ مثل اغلب دیگر رشته های صنایع دستی در طول سده ها و سال های متمادی شکل گرفته و به تکامل رسیده , و با صراحت نمی توان تاریخی دقیق برای ابداع و پیدایی آن تعیین کرد، اما چون از نظر ساختار در گروه, حصیربافی قرار می گیرد.
هنر حصیربافی
می توان تصور کرد شعبه ای از هنر حصیربافی است که برحسب ضرورت های مناطق تولید و به پشتوانه ذوق تولید کنندگان، به تدریج از حصیربافی فاصله گرفته است.
بافت چیغ، که هم اکنون بیش تر عشایر منطقه غرب کشور و خصوصا کرمانشاه به آن اشتغال دارند، هنری خانگی, و صرفا زنانه است که زنان خانه دار، به طور فصلی و در ساعات فراغت از سایر امور خانه داری به آن می پردازند.
طرز تهیه چیغ
چیغ که عبارت از بافت حصیری به پهنای تقریبی ۱۵۰ سانتیمتر است و روی آن نقش های متفاوتی به وسیله نخ های رنگارنگ پشمی ایجاد میشود مهم ترین ماده اولیه چیغ بافی، نوعی نی مردابی است که حالتی تو خالی دارد و پس از تهیه از اطراف رود خانه ها یا مرداب ها، آن را با ابزار دست سازی شبیه کارد، می ترکانند و از طول به چهار قسمت تقسیم می کنند. به طوری که پهنای هر قسمت نزدیک به یک سانتی متر می شود. بعد از نخ پشمی ریسیده و رنگرزی شده ای که گاه نیز آمیخته با موی بز است، برای بافت بهره می گیرند.
چیغ از نی که به صورت خود رو در محل زندگی عشایر می روید و موی بز بافته می شود و از ورود گرما، سرما، باد، باران و خاک به درون چادر پیشگیری می کند.
طرح های چیغ
این طرح ها که به تمامی اصیل و سنتی است گوناگون و زیبا بوده و نقش هایی نظیر شیر، آهو، گوزن و … را شامل می شود.
سپس نخ های پشمی و رنگین را بر روی قسمت هایی از هر نی که به طور معمول ۵/۱ سانتی متر عرض دارد، می پیچند و پس از انجام این مرحله، کاری را که بی شباهت به بافت حصیر پنجره نیست، شروع می کنند و حدود ۳۲ عدد نی را به هم می بافند
ابزار چیغ بافی
ابزار چیق بافی از چند وسیله ی ساده و ابتدایی نظیر داس، انواع کارد، سوهان، درفش، قیچی و سوزن فراتر نمی رود و آنچه بیشتر به محصولات تولیدی زنان ارزش و اهمیت می بخشد، مهارت و ذوق بافندگان است.
جایگاه چیغ بافی
شرایط مختلف جغرافیایی استان کرمانشاه از سالیان دور ایجاب کرده است که وسایل و ابزارهایی منطبق با نیاز هایی که داشته اند به دست خود بسازند و همین موضوع سبب شده است که گنجینه ای بزرگ به عنوان هنرهای بومی و صنایع دستی در استان کرمانشاه در گوشه و کنار به چشم بیاید.
گنجینه ای که امروز یک صنعت است و مبلغ قابل توجهی از صادرات کرمانشاه را به خود اختصاص داده است.
کاربردهای هنر چیغ بافی
از چیغ برای حفاظت اطراف سیاه چادرها استفاده می شود و گاهی نیز برای تقسیم داخل چادرهای عشایری به چند بخش جدا از هم کاربرد دارد . نقوش در جیغ ، به سبب ماهیت بافت آن بصورت هندسی است.
همچنین امروزه از آن به عنوان پارتیشن در آپارتمان های مسکونی استفاده می شود .
با صنایع دستی تبریز آشنا شوید
