آشنایی با شهادت ثالثه

شهادت ثالثه یعنی چه؟

یکی از اختلافات بین شیعه و اهل سنت کیفیت اذان و اقامه است. از آنجا که اعمال در دین اسلام بدون دلیل و برهان فاقد ارزش و اعتبار و بدعت و حرام است، و هر یک از فریقین، دیگری را به بدعت در اذان متهم می کنند، از این رو این موضوع باید به طور دقیق و مدلل بررسی و حقیقت آن بازگو شود.

کیفیت تشریع اذان و زمان آن از مسائلی است که درباره آن دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. اختلاف دیدگاه ها به دلیل روایاتی است که در جوامع حدیثی فریقین آمده است.

﴿وَإِذَا نَادَیْتُمْ إِلَی الصَّلاَةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَعْقِلُونَ﴾ (مائده:58)

آنها هنگامی که اذان می گویید و مردم را به نماز می خوانید، آن را به مسخره و بازی می گیرند، این به خاطر آن است که آنها جمعی هستند که درک نمی کنند. اهمیت اذان از این آیه کاملاً روشن است.
شهادت ثالثه، یعنی سومین گواهی دادن؛ که بعد از شهادتین(دو گواهی دادن:شهادت دادن به توحید و نبوت)، شهادت دادن به امامت و ولایت علی بن ابی طالب است.
شهادتین، یا گواهی دادن به این که «خدایی جز خدای یکتا نیست» و «محمد رسول خداست» در مواضع مختلفی مطرح است:

1. هنگام اسلام آوردن، و گفتن شهادتین برای این کار
2. در تشهد نمازهای واجب و مستحب
3. در اذان و اقامه، پیش از نمازهای واجب
همه مسلمانان، از جمله شیعیان، معتقدند که گفتن «اشهد ان لا اله الا الله» و «اشهد انّ محمداً رسول الله» برای ورود به اسلام کفایت می کند، و نیز همین دو عبارت جزء اذان و اقامه و نیز تشهد نماز هستند.

پیشینه شهادت ثالثه به چه زمانی باز میگردد؟

مشهور است که شهادت ثالثه از زمان صفویه به طور رسمی وارد اذان شیعیان شده است. اما شواهدی وجود دارد که پیش از آن نیز به صورت پراکنده در برخی مناطق گفته می شده است. به عنوان نمونه ابن بطوطه در قرن ۸ قمری از گفتن «اشهد ان علیاً ولی الله» در اذان شیعیان قطیف سخن به میان آورده است. همچنین موضع گیری شیخ صدوق درباره روایاتی مبنی بر جواز شهادت ثالثه، نشان گر وجود گروه هایی است که در آن زمان در اذان شهادت ثالثه را می گفتند.عبدالمحسن سراوی، پیشینه «اَشْهَدُ اَنَّ علیاً وَلی ّالله» را به دوره امویان می رساند و آن را واکنشی از سوی شیعیان در برابر کسانی می پندارد که بر منابر و مأذنه ها حضرت علی(ع) را لعن می کردند.گفته شده است که عبدالله مراغی مصری در کتاب «السلافة فی أمر الخلافة» روایاتی نقل کرده است که در زمان پیامبر اکرم(ص) سلمان و ابوذر در اذان شهادت ثالثه را می گفته اند البته از سوی برخی در اصل وجود این کتاب تردید شده است.

روایات بر جواز شهادت ثالثه

تفاوت اذان اهل سنت و تشیع در چیست؟

درباره ی شهادت ثالثه یا همان «اشهد أن علیا ولی الله» دو نظر وجود دارد:

1. بعضی آن را جزء مستحب می دانند، مانند قنوت که جزئی از نماز و مستحب است.

2. عده ای نیز آن را مستحب می دانند؛ اما بدون قصد جزئیت، یعنی مستحبی است که جزو اجزای اذان نیست، مانند صلوات در هنگام نام بردن یا شنیدن نام گرامی رسول اسلام صلی الله علیه و آله که صلوات فرستادن را مستحب می دانند، حتی در اذان.

شیعیان در اذان، پس از شهادت بر رسالت حضرت محمد (ص)، بر ولایت امیرمؤمنان علی بن ابی طالب (ع) گواهی می دهند. در این مورد توضیح چند نکته ضروری است:

تمامی شیعیان بر این نکته اتفاق نظر دارند که شهادت ثالثه جزء اذان نبوده و لذا هنگامی که فصول اذان را می شمارند، آن را هجده فصل بیشتر نمی دانند که عبارتند از: چهار تکبیر، دو بار شهادت بر وحدانیت خدا، دو بار شهادت بر رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله، دو بار «حیّ علی الصلاة»، دو بار «حی علی الفلاح»، دو بار «حیّ علی خیر العمل»، دو تکبیر و دو بار تهلیل.

اگر فردی شهادت سوم را به عنوان جزئی از اذان بگوید، کار حرامی مرتکب شده و گناه کرده است.

شهادت سوم در اذان، بدون قصد جزئیت جایز و یا مستحب است و این استحباب، دو مبنا دارد:

امام علی (ع) به حکم قرآن و حدیث رسول گرامی صلی الله علیه و آله، ولی خداست. (سوره ی مائده آیه ی ۵۵-۵۶)

امام صادق (ع) فرمودند : هرگاه به رسالت پیامبرصلی الله علیه و آله شهادت دادید، بر ولایت علی علیه السلام نیز گواهی دهید.

آشنایی با زکات فطریه و کفاره روزه رمضان