رانندگی در شرایط مختلف و بعضاً خاص ، همواره برای رانندگان چالش برانگیز بوده است. شرایطی مانند آب و هوا ، شرایط سطح جاده ، شرایط شیب مسیر و... که این چالش باعث شده تا خودروسازان به کمک رانندگان بشتابند و با استفاده از تکنولوژی های مختلف رانندگی را برای آنها لذت بخش تر و راحت تر کنند. این تکنولوژی ها شامل سیستم های سرگرمی ، رفاهی، سیستم های کنترلی و... باشد که معمولا سیستم های کنترلی بر روی خودروهای اتوماتیک قرار می گیرند زیرا در خودروهای دنده دستی به علت وجود کلاچ ، راننده می تواند خودرو را در شرایط خاص نیز کنترل کند و نیرو یا گشتاور مورد نیاز را به طور دستی به چرخ ها منتقل کند. یکی این سیستم ها یا آپشن ها ، همین شیب سنج است.
آشنایی با سیستم شیب سنج خودرو
در چند دهه اخیر تکنولوژی به سرعت در حال پیشرفت بوده به ویژه در صنعت خودرو این موضوع چنان مشهود است که خودروهای تولیدی اخیر نسبت به گذشته با آپشن ها و امکانات بسیار متنوع تری ارائه می شوند. برخی از این آپشن ها به امکانات رفاهی مربوط بوده و برخی به تجهیزات ایمنی خودرو. در این بین یکی از سیستم هایی که در سال های اخیر با محبوبیت بسیاری بویژه در خودروهای شاسی بلند روبرو شده است سیستم شیب سنج یا سیستم کنترل حرکت ماشین در سراشیبی(DCA) و سربالایی(HAC) می باشد.
در چند سال اخیر اکثر خودروهای گیربکس اتومات به این سیستم مجهز شده اند که به راننده کمک می کند در وضعیت های خاص جاده ای بتواند رانندگی بی دردسری را تجربه کند. قابل ذکر است با توجه به این که در خودروهای با گیربکس دستی به دلیل حضور صفحه کلاچ راننده بیشتر می توانند ماشین را نسبت به نمونه های اتومات تحت کنترل داشته باشد بنابراین از سیستم شیب سنج در خودروهای گیربکس دستی کمتر استفاده می شود.ولی در خودروهای گیربکس اتوماتیک نیاز به این سیستم کمکی بیشتر بوده و در صورت نبود آن ممکن است هر فردی نتواند از پس وضعیت های خاص جاده ای برآید. سیستم شیب سنج ماشین توسط اطلاعاتی که از حسگرهای مختلف به دست می آورد مجموعه تعلیق، ترمزها و گیربکس ماشین را تحت تاثیر گذاشته و در جاده های کوهستانی یا حتی فضای شهری به راننده کمک می کند.
به طور کلی رانندگی در شرایط خاص و مختلف جاده ای، همواره برای رانندگان با چالش همراه بوده است. شرایطی نظیر سطح جاده، شیب مسیر و … که این عوامل موجب شده خودروسازان برای کمک به رانندگان توسط بکارگیری فناوری های مختلف در خودروها رانندگی را راحت تر و لذت بخش تر نمایند.
این فناوری ها سیستم های سرگرمی، رفاهی، کنترلی و … را شامل می شوند که معمولا سیستم های کنترلی که یک نمونه آن سیستم شیب سنج است در خودروهای اتومات تعبیه می شوند چرا که پیشتر نیز اشاره شد در خودرو دنده دستی به خاطر وجود کلاچ، راننده قادر به کنترل ماشین در شرایط خاص جاده ای است و نیرو یا گشتاور مورد نیاز به شکل دستی به چرخ ها منتقل می شود.
معمولا در خودروهای دو دیفرانسیل شاسی بلند سیستم شیب سنج بکار می رود که شامل دو سیستم HAC یا کنترل ماشین در سربالایی (Hill assist control) و DAC یا سیستم کنترل خودرو در سرپایینی ( Downhill assist control) است که در ادامه هر یک شرح داده می شود. معمولا سیستم HAC در اکثر خودروهای اتومات روز دنیا حضور دارد و در بعضی خودروها بدون DAC و به تنهایی مورد استفاده قرار می گیرد. در ضمن به عنوان یک فناوری خاص برای جذب مشتری هم عنوان نمی شود.
از سوی دیگر سیستم DAC به تنهایی استفاده منطقی ندارد و بدین صورت است که اگر در خودرویی DAC حضور دارد حتما سیستم HAC نیز همراه آن می باشد. به طور معمول هنگامی که یک خودرو هر دو سیستم کمکی و کنترلی HAC,DAC را داشته باشد اصطلاحا گفته می شود که ماشین دارای سیستم شیب سنج می باشد.
کنترل حرکت در سربالایی (HAC)
اگر در مسیری سربالایی قرار داشته باشیم و بخواهیم خودرو را از حالت سکون به حرکت درآوریم، ابتدا باید دنده را در حالت D (Drive) قرار دهیم، سپس ترمز پارک یا ترمزدستی را قطع کنیم. در این حالت اگر شیب سطحی که خودرو در آن قرار دارد بیش تر از حدی باشد که دور موتور حدود ۱۰۰۰rpm (دور موتور در حالت آیدل Idle) نتواند آن را تحمل کند، گشتاور داده شده به چرخ ها کم تر از نیروی گرانش واردشده به خودرو می شود و خودور به عقب حرکت می کند (Roll-Back) و ممکن است در صورت عدم عکس العمل به موقع راننده، با خودرویی که پشت سر آن قرار دارد برخورد کند. ECU با استفاده از سنسورهایی وضعیت خودرو را می سنجد و HAC با کنترل فشار روغن ترمز (درگیر کردن ترمزها)، هنگامی که راننده پدال ترمز را رها می کند، حرکت رو به عقب خودرو را کنترل می کند و به راننده مهلت می دهد تا بدون عجله پدال گاز را فشار دهد.
این سیستم سبب می شود حرکت خودرو در شیب ها بسیار راحت تر، نرم تر و با آرامش بیش تری صورت گیرد. اکثر رانندگان هنگام شروع رانندگی در شیب های تند، با خودروهایی که سیستم HAC ندارند، دچار دستپاچگی می شوند و درست عمل نمی کنند، زیرا بلافاصله پس از رها کردن پدال ترمز، خودرو به عقب حرکت می کند. شاید این سیستم در سطح شهر به کار نرود، اما برای زمان هایی که در مسیرهای لغزنده و شیب دار حرکت می کنیم کاملاً کاربرد دارد و بسیار ارزشمند است.
کنترل حرکت در سرپایینی (DAC)
این سیستم هنگامی به کمک ما می آید که بخواهیم از سرازیری های تند عبور کنیم. سیستم DAC نیز با استفاده از همان سنسورهایی که به سیستم HAC اطلاعات می داد، وضعیت خودرو را به کمک ECU تشخیص می دهد و با استفاده از سیستم های کنترل کشش و ترمز ABS سرعت خودرو را کنترل می کند و در حدود ۵ کیلومتر بر ساعت حفظ می کند. این سیستم با تنظیم مقدار نیروی ترمزی واردشده به چرخ ها، از طریق ABS ، و کنترل کشش (Traction Control) می تواند تنظیم سرعت را انجام دهد. DAC، با عملکرد بهینه خود، سرنشینان را از خطرهایی که آن ها را هنگام عبور از مسیرهای باشیب تند و لغزنده تهدید می کرد در امان نگه می دارد و با این وجود دیگر از خطاهای فردی راننده هنگام رانندگی در این مسیر ها، که اکثراً کنترل نامناسب پدال گاز و ترمز است، خبری نیست.
آشنایی با عملکرد کیت مکش هوا در خودرو
