آشنایی با سوره لیل و فضیلت آن

سوره لیل و فضائل آن

چون در آغازِ این سوره به لیل (شب) سوگند یاد شده، آن را « لیل » نامیده اند. سوره لیل از دو گروه سخن می گوید: گروهی که پرهیزکارند و با بخشش مال، به دنبال خشنودی خدا هستند و گروهی که تنگ نظرند و وعده بهشت را دروغ می دانند.در روایات آمده است هر كس سوره لیل را بخواند، خداوند آنقدر به او می بخشد که راضی شود، و او را از سختی ها نجات می دهد و مسیر زندگی را برایش آسان می سازد. سوره لیل جزو سوره های مَکّی و در ترتیب نزول، نهمین سوره ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، نود و دومین سوره است و در جزء ۳۰ قرآن جای دارد. سوره لیل ۲۱ آیه، ۷۱ کلمه و ۳۱۶ حرف دارد. این سوره جزو سوره های مفصلات (دارای آیات کوتاه) و از سوره هایی است که با سوگند آغاز می شود.

متن و ترجمه سوره لیل

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَىٰ ﴿١﴾

به نام خدا که رحمتش بی اندازه است و مهربانی اش همیشگی سوگند به شب هنگامی که فرو پوشد (۱)

وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ﴿٢﴾

و به روز هنگامی که آشکار شود (۲)

وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَىٰ ﴿٣﴾

و به آنکه نر و ماده آفرید؛ (۳)

إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّىٰ ﴿٤﴾

همانا تلاشتان گوناگون و پراکنده است؛ (۴)

فَأَمَّا مَنْ أَعْطَىٰ وَاتَّقَىٰ ﴿٥﴾

اما کسی که [ثروتش را در راه خدا] انفاق کرد و پرهیزکاری پیشه ساخت (۵)

وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَىٰ ﴿٦﴾

و وعده نیکوتر را [که وعده خدا نسبت به پاداش انفاق و پرهیزکاری است] باور کرد؛ (۶)

فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرَىٰ ﴿٧﴾

پس به زودی او را برای راه آسانی [که انجام همه اعمال نیک به توفیق خداست] آماده می کنیم (۷)

وَأَمَّا مَنْ بَخِلَ وَاسْتَغْنَىٰ ﴿٨﴾

و اما کسی که [از انفاق ثروت] بخل ورزید و خود را بی نیاز نشان داد (۸)

وَكَذَّبَ بِالْحُسْنَىٰ ﴿٩﴾

و وعده نیکوتر را تکذیب کرد، (۹)

فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرَىٰ ﴿١٠﴾

پس او را برای راه سخت و دشواری [که سلب هرگونه توفیق از اوست] آماده می کنیم، (۱۰)

وَمَا يُغْنِي عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّىٰ ﴿١١﴾

و هنگامی که [به چاه هلاکت و گودال گور] سقوط کند ثروتش [چیزی از عذاب خدا] را از او دفع نمی کند. (۱۱)

إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَىٰ ﴿١٢﴾

بی تردید هدایت کردن بر عهده ماست. (۱۲)

وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَىٰ ﴿١٣﴾

و به یقین دنیا و آخرت در سیطره مالکیّت ماست. (۱۳)

فَأَنْذَرْتُكُمْ نَارًا تَلَظَّىٰ ﴿١٤﴾

پس شما را از آتشی که زبانه می کشد بیم می دهم. (۱۴)

لَا يَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى ﴿١٥﴾

[که] جز بدبخت ترین مردم در آن در نیایند. (۱۵)

الَّذِي كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ﴿١٦﴾

همان که [دین را] تکذیب کرد و از آن روی گردانید. (۱۶)

وَسَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى ﴿١٧﴾

و به زودی پرهیزکارترین [مردم] را از آن دور می دارند. (۱۷)

الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّىٰ ﴿١٨﴾

همان که مال خود را انفاق می کند تا [مال] رشد و نمو کند. (۱۸)

وَمَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَىٰ ﴿١٩﴾

و هیچ کس را نزد خدا حق نعمتی نیست تا این مالی که انفاق کرده به عنوان پاداش آن نعمت به حساب او گذارد. (۱۹)

إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَىٰ ﴿٢٠﴾

بلکه [انفاق کننده با تقوا مال خود را در راه خدا انفاق می کند] تا خشنودی پروردگار والایش را به دست آورد. (۲۰)

وَلَسَوْفَ يَرْضَىٰ ﴿٢١﴾

و [بی تردید] به زودی [در قیامت با دریافت لطف، رحمت حق و پاداش بی پایان او] خشنود خواهد شد. (۲۱)

شأن نزول سوره لیل

درباره شأن نزول سوره لیل در تفسیر نمونه آمده است: مردى شاخه ی يكى از درختان خرمایش بالاى خانه فرد فقيرى قرار گرفته بود. صاحب نخل هرگاه برای چیدن خرما بالا می رفت، گاه چند دانه از آنها در خانه همسایه فقير مى افتاد و كودكانش آنها را برمى داشتند. آن مرد از نخل پایین می آمد و خرما را از دست کودکان مى گرفت و اگر خرما را در دهان يكى از آنها مى ديد انگشتش را در داخل دهان او مى كرد تا خرما را بيرون آورد.مرد فقير نزد پيامبر(ص) شكايت کرد و پیامبر(ص) با صاحب نخل دیدار كرد و به او پیشنهاد داد در ازای مالکیت این نخل، نخلى در بهشت برای او تضمین می کند؛ اما آن شخص نپذیرفت. یکی از اصحاب پيامبر(ص) به نام «ابوالدّحداح»، آن نخل را به چهل نخل از مالک آن خرید و در اختیار پیامبر گذاشت تا رسول خدا(ص) آن را به آن خانواده فقیر ببخشد. در اينجا سوره والليل نازل شد.

خواص و فضیلت سوره لیل

1. رسول الله(ص) فرمودند: هر کسی (سوره لیل) را قرائت کند، خداوند به اندازه ای به او نعمت عطا می کند تا راضی شود ، و او را از سختی و تنگی عافیت بخشیده و کارها را بر او آسان می کند.(مجمع البیان،شیخ طبرسی، جلد10، صفحه372)
2. امام صادق(ع) فرمودند: هر کسی (سوره لیل) را در گوش کسی که غش کرده و کسی که بیماری صرع دارد بخواند ، در همان ساعت به هوش می آید.(تفسیرالبرهان، سید هاشم بحرانی، جلد5، صفحه675)
3. امام صادق(ع) فرمودند: هر کسی (سوره لیل) را در روز یا شب قرائت کند ، تمام اعضای بدنش بر اعمال نیک او شهادت می دهند و خداوند شهادت ایشان را پذیرفته و به بهشت رهنمون می شود.(ثواب الأعمال،شیخ صدوق، صفحه 123)
4. هر کسی هنگام خواب (سوره لیل) را پانزده مرتبه قرائت کند، در خوابش جز آنچه از خیر و خوبی دوست دارد در خواب نبیند و خواب بد نخواهد دید، و هر کسی در نماز عشاء (سوره لیل) را بخواند، مانند آن است که یک چهارم قرآن را خوانده و نمازش مورد قبول خداوند قرار می گیرد. (تفسیرالبرهان، سید هاشم بحرانی، جلد5، صفحه675)

آشنایی با سوره شمس و فضیلت آن