ضرب المثل همین بخشیدن ها مرا به این روز انداخته
داستان ضرب المثل همین بخشیدن ها مرا به این روز انداخته در مورد افرادی به کار می رود که در انجام امور مختلف حد اعتدال را رعایت نمی کنند.
اعتدال داشتن در هر امری ضروریست. بسیاری از افراد به دلیل افراط و تفریط خود و دیگران را به شدت دچار درد سر می کنند. ضرب المثل امروز ما نیز به این موضوع اشاره دارد و به نکوهش بی اعتدالی پرداخته است.
زمینه پیدایش ضرب المثل چه بود؟
چون امیر تیمور ، فارس را بگرفت و امیر منصور را بکشت ، خواجه حافظ شیرازی را طلب کرد. چون حاضر شد ، تیمور آثار فقر را در چهره او نمایان دید و گفت : ای حافظ من به ضرب شمشیر تمام روی زمین را خراب کردم تا سمرقند و بخارا را آباد کنم. تو آن را به یک خال هندو می بخشی و می گویی : «اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را * به خال هِندویش ، بخشم سمرقند و بخارا را.» حافظ پاسخ داد : همین بخشیدن ها مرا به این روز انداخته است.
کاربرد ضرب المثل:
در مورد افرادی به کار می رود که در انجام امور مختلف حد اعتدال را رعایت نمی کنند.
داستان ضرب المثل:
چون امیر تیمور، فارس را بگرفت و امیر منصور را بکشت، خواجه حافظ شیرازی را طلب کرد. چون حاضر شد، تیمور آثار فقر را در چهره او نمایان دید و گفت: ای حافظ من به ضرب شمشیر تمام روی زمین را خراب کردم تا سمرقند و بخارا را آباد کنم.
تو آن را به یک خال هندو می بخشی و می گویی: «اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را * به خال هِندویش، بخشم سمرقند و بخارا را.» حافظ پاسخ داد: همین بخشیدن ها مرا به این روز انداخته است.
پیامهای ضرب المثل:
- بخشش در حدّی پسندیده است که باعث نیازمندی بخشنده نشود.
- افراط و تفریط در هر چیزی حتی بخشش نیز ناپسند است. پس این ضرب المثل زبان حال کسی است که بر اثر افراط در بخشش و گشاده دستی به فقر و هلاکت مبتلا شده است.
ضرب المثل های هم مضمون:
ـ بخشش نیکو آنکه تو را درویش نگرداند.
ـ کسی بادْدستی ز رادی نگفت.
اشعار هم مضمون ضرب المثل:
کَرَم به جای فرومایگان چو بتوانی مروّت است ، نه چندان که خود فرو مانی (سعدی)
توضیح ریشه های قرآنی حدیثی:
امام حسن عسگری(علیه السلام) : «اِنَّ لِلسَّخاءِ مِقداراً فَاِنْ زادَ عَلَیهِ فَهُوَ سَرَفٌ؛ بخشندگی ، اندازه ای دارد که اگر از آن فراتر رود ، اسراف است».
لغات مهم
- باددستی : ولخرجی.
- خال هندو : خال سیاه.
- رادی : جوانمردی ، بخشندگی.
- فرومایگان : انسان های پست.
- مروّت : جوانمردی.
- فرو مانی : درمانده شوی ، بیچاره شوی.
درباره ابعاد اعتدال و اسراف بیشتر بدانید:
– اعتدال در سخن گفتن؛ هم پرحرفی ناپسند است هم دم فرو بستن و یا با کسی سخن نگفتن.
– اعتدال در امور اجتماعی؛ هم ترس و بزدلی نکوهیده است و هم تهور و بی باکی و نداشتن ملاحظه و تدبر.
– اعتدال در امر دنیا و آخرت؛ ترک دنیا و ریاضت و بی اعتنایی به حقوق خانواده ناپسند است و مشغول شدن به دنیا و غفلت از آخرت.
– اعتدال در رفتار با دیگران؛ هم محبت افراطی به دیگران نامطلوب است و هم بی مهری و سردی در برخورد با افراد.
غرق شدن در مادیات و روی آوردن به تجملات که به حق می توان آن را نوعی بیماری مربوط به قرن اخیر نامید، از نمونه های بارز اسراف و از عوامل عمده آن به شمار می آید.بسیاری از افراد اگر به اندازه نیاز خود مصرف کنند، جایی برای کمبود و فقر در جامعه باقی نمی ماند با کمی دقت در این مورد،متوجه می شویم بسیاری از چیزهایی را که مصرف می کنیم و یا تمایل به داشتن آنها را داریم، غیر ضروری هستند و نبود آنها هیچ مشکلی را در زندگی ایجاد نمی کند، بدون اسراف هم می توان زندگی سالم و درستی داشت، به شرط آنکه ساده زیستن را بر هر چیزی ترجیح دهیم.
آشنایی با ضرب المثل به هزار و یک دلیل
