ضرب المثل نعل وارونه می زنه
داستان ضرب المثل
روزی روزگاری، دزدی طماع که تمام عمرش با دزدیدن اموال مردم اموراتش را گذرانده بود تصمیم گرفت یک دزدی بزرگ انجام دهد و به خزانه حاکم دستبرد بزند.
او که سال ها در کار دزدی تجربه داشت، نقشه ای طراحی کرد و بدون هیچ کمکی به تنهایی یک شب به طرف قصر حاکم حرکت کرد.
او برای اینکه بتواند اموال دزدی شده را با خود بیاورد فقط دو اسب با خود برد.
قصر حاکم طوری ساخته شده بود که از زیرش جوی آب می گذشت به همین دلیل کسی نمی توانست از راهی به جز دروازه ی اصلی قصر وارد آنجا شود.
مگر اینکه از وسط آب عبور می کرد دزد هم همین کار را کرد. اسب ها را به تنه ی درختی کنار رودخانه بست و خودش از وسط آب رد شد و به قصر رسید.
دزد طبق برنامه ریزی که کرده بود وارد خزانه شد و کیسه خورجین اسب هایش را پر از طلا و جواهرات کرد و از قسمت کم عمق جوی با سرعت و به سلامت توانست عبور کند و به جایی که اسبش را بسته بود برگردد دزد وقتی که به اسب ها رسید با خونسردی کیسه های دزدیده شده را روی زمین گذاشت و تک تک نعل اسب ها را کند و آنها را برعکس کرد آن وقت دوباره نعل ها را به کف پای اسب ها کوبید کیسه ها را روی اسب ها گذاشت و از همان راهی که آمده بود به خانه برگشت.
فردا صبح وقتی خزانه دار وارد خزانه شد، فهمید دیشب دزدی وارد آنجا شده و هرچه آنجا بوده با خود برده با سروصدایی که خزانه دار با دیدن این صحنه ها به راه انداخت. نگهبانان قصر، حاکم و اطرافیانش به طرف خزانه دویدند. حاکم که خیلی عصبانی شده بود دستور داد تمام درهای ورود و خروج قصر را کنترل کنند.
حاکم مطمئن بود که دزد از راه دیگری به جز دروازه های قصر نمی تواند وارد شده باشد. مگر اینکه از وسط جوی آب عبور کرده باشد که در آن صورت هم او نمی توانست یک نفره چندین کیسه را با خود ببرد.
نگهبانان قصر هرچه گشتند هیچ اثری از دزد نیافتند درنهایت به حاکم گفتند تنها راهی که دزد می توانسته به قصر وارد شود و از آنجا فرار کند جوی آبی بوده که از زیر قصر می گذشته این بار حاکم دستور داد اطراف جوی قصر را وارسی کنند. نگهبانان بعد از بررسی اطراف قصر به حاکم گفتند: کنار یکی از درختهای کنار جوی آب ردپای چند اسب به چشم می خورد.
حاکم از شنیدن این خبر خیلی خوشحال شد. دستور داد یکی از کارکنان اصطبل دربار که در یافتن ردپای اسب ها سابقه داشت را به آنجا ببرند تا با بررسی ردپای اسب ها به محلی که آنها برگشتند برسند تا بتوانند به راحتی دزدی که حاکم او را ساده لوح می دانست دستگیر کند.
نگهبانان قصر به سراغ آن کارگر اصطبل رفتند و او را به محلی که اسب ها بسته شده بودند بردند تا مسیر برگشت دزد را پیدا کند.
کارگر اصطبل وقتی به محلّ رسید از اسبش پیاده شد و به دقت شروع به وارسی ردپای اسب ها روی زمین کرد بعد از کمی بالا و پایین رفتن گفت: من اولین باری است که چنین چیزی را می بینم. اینجا ردپای چهار اسب که وارد قصر شده اند و از قصر هم خارج نشده اند، وجود دارد.
من نمی دانم این چهار اسب چه جوری از این جوی آب رد شده اند و وارد قصر شده اند، و حالا این اسب ها کجای قصر هستند؟
حاکم با شنیدن این خبر دستور داد نگهبانان وجب به وجب قصر را بگردند تا نشانی از آن چهار اسب پیدا کنند ولی نگهبانان هرچه در قصر گشتند هیچ نشان و اثری از اسب ها نیافتند درواقع حاکم نتوانست هیچ نشانی از دزد پیدا کند.
مدت ها از این دزدی گذشت ولی هرچه حاکم و درباریان به دنبال دزد و نحوه دزدی که کرده بود گشتند هیچ پاسخی برای پرسش های خود پیدا نکردند، تا اینکه سال ها بعد خود دزد که پیر شده بود یک روز اعتراف کرد که دزدی آن روز خزانه پادشاه کار او بوده.
در مورد افرادی به کار می رود که خیلی ماهرانه کاری را انجام می دهند ولی می توانند خلاف آن کار را ثابت کنند.
مورد استفاده
۱- یعنی با فریب و نیرنگ، کسی را گمراه ساختن.
۲- به کسانی می گویند که همیشه دنبال نقشه کشیدن برای دور کردن ذهن ها از خطای خویش هستند.
۳- این ضرب المثل را برای افراد منافق، خطاکار و دشمنان به کار می برند زیرا کسی که کار خطایی انجام نداده باشد هرگز در پی گمراه کردن دیگران نمی رود.
۴- این ضرب المثل یک نوع جنگ نرم را نشان می دهد؛ زیرا در ظاهر، چیز فراهم است و افراد به دنبال راهی می روند که واضح و بی عیب است ( طبق رد پاهای اسب) اما غافلند که در پس این کار هیچ
مقصد درستی در پیش نیست و آخر هم مجبورند به راه خودشان برگردند ( زیرا نعل اسب برعکس بوده) اما همانطور که این افراد سرگرم راه رفتن اشتباه هستند، دشمن به هدف خود رسیده است. (دزد فرار کرده)
نعل وارونه در اشعار
تا نشان سم اسبت گم کنند
ترکمانانعل را وارونه زن
قاآنی
نعل وارونه ست جام می ز ساقی خواستن
ورنه خوناب جگر پیمانه ٔ مارا بس است.
صائب