ضرب المثل تا تنور گرم است نان را بچسبان
شاید ما در گفتگوهای روزانه مان از ضرب المثل های استفاده کنیم که گاهی برخی از آن ها سبب خنده مان می شوند. ضرب المثل ها بر اساس داستان ها یا حکایت های گفته شده اند.ضرب المثل ها به نوعی گفته می شود که عموما داستان پند اموز و تاریخچه ی در خصوص برخی از آن ها وجود داشته است. مردم داستان های زیادی را از ضرب المثل ها به فراموشی سپرده اند و برخی از این مثال ها برای مردم ناشناخته بوده با وجود اینکه در سخن ها از آن ها استفاده می شود.شکل درست این اصطلاح «مَثَل» می باشد و در ابتدای آن ضرب اضافه است. به بیانی دیگر ضرب المثل به معنی مَثَل زدن است که در فارسی می توان آن را داستان زدن یاد کرد.
داستان ضرب المثل تا تنور گرم است نان را بچسبان
در قدیم در خانه نان می پختند ، گرم کردن تنور خانگی کار آسانی نبود، هم در کمبود سوخت ارزان نبود، هم به سبب سیستم تنورها سوختی که درون تنور می ریختند خیلی زود به انتها می رسید و تنور خاموش می شد ، به همین دلیل زمانبندی در زمان پخت نان بسیار مهم بود و برای این که نان خوب بپزد باید تا تنور داغ می شد، نان را به آن چساند.این ضرب المثل زمانی به کار می رود که بخواهند بگویند باید از فرصت نهایت استفاده را برد و نباید با تعلل آن را از دست داد.
مفهوم ضرب المثل تا تنور گرم است نان را بچسبان
می دانیم که هر کاری، وقتی دارد و انجام دادن هر عملی، در زمان مناسب آن، نتیجه بهتر و بیشتری را به بار خواهد نشاند و تأخیر در زمان انجام دادن آن، بهره مورد نظر را در پی نخواهد داشت. انسان باید در زندگی، آماده رسیدن فرصت ها باشد و تلاش کند تا هر عملی را در زمان مناسب با آن، انجام دهد. همانند هر حرفه ای که باید در شرایط و زمان مناسبش صورت گیرد.
برای نمونه، در نانوایی، تا وقتی که تنور، داغ است، باید نان را به تنور چسباند و هنگامی که تنور، سرد شد، دیگر بستن نان به آن، فایده ای ندارد و نانی، پخته نخواهد شد. یا درباره آهنگری گفته اند تا وقتی آهن، گرم است باید کوفت. یعنی تا زمانی که آهن، گرم است و آمادگی تغییر شکل دارد، باید بر آن کوفت و به شکل دلخواه درآورد و کوفتن آهن سرد، جز بر زحمت نمی افزاید.
چه نیکو فرموده است امام علی(ع) که: فرصت ها را دریاب، پیش از آن که سبب دریغ خوردن شود».
معنی ضرب المثل تا تنور گرم است نان را بچسبان
- تا فرصت هست و موقعیت مناسب وجود دارد باید از آن استفاده کرد.
- تا اسباب کار موجود است باید بدون فوت وقت، از آن بهره برد.
- تا وقت هست، برای رسيدن به مقصود بکوش و فرصت را غنيمت شمار.
- سریع از فرصت استفاده کردن.
- نباید وقت کشی کرد و از فرصت های پیش آمده نهایت استفاده را کرد.
این ضرب المثل را زمانی به کار می برند که فردی در موقعیت مناسبی قرار گرفته و شرایط استفاده بهینه از این موقعیت و فرصت را دارد؛ به همین خاطر، اطرافیان این مَثل را برای او به کار می برند و توصیه می کنند که وقت خویش را تلف نکند و از فرصت و موقعیت به وجود آمده، بهره کافی ببرد تا در کارش موفق شود.
شعر سعدی درباره استفاده به موقع از فرصت
نشاط جوانی ز پیران مجوی
که آب روان باز ناید به جوی
دریغا که فصل جوانی برفت
به لهو و لعب زندگانی برفت
دریغا چنان روح پرور زمان
که بگذشت بر ما چو برق یمان
چه خوش گفت با کودک آمرزگار
که کاری نکردیم و شد روزگار
فراغ دلت هست و نیروی تن
چو میدان فراخست گویی بزن
قضا روزگاری ز من در ربود
که هر روزی از وی شب قدر بود
من آن روز را قدر نشناختم
بدانستم اکنون که در باختم
دریغا که بگذشت عمر عزیز
بخواهد گذشت این دمی چند نیز
گذشت آنچه در ناصوابی گذشت
ور این نیز هم درنیابی گذشت
کنون وقت تخم است اگر پروری
گر امید داری که خرمن بری
غنیمت شمار این گرامی نفس
که بی مرغ قیمت ندارد قفس
مکن عمر ضایع به افسوس و حیف
که فرصت عزیز است و «الوقتُ سَیْف»
چو ما را به غفلت شده روزگار
تو باری دمی چند فرصت شمار
آشنایی با ضرب المثل طاقچه بالا گذاشتن
