ضرب المثل طاقچه بالا گذاشتن
استفاده از ضرب المثل کمک می کند به جای این که منظورمان را در چند جمله بیان کنیم، خیلی کوتاه و مؤثر، مفهوم مد نظرمان را به طرف مقابل انتقال دهیم. منشأ اصلی خیلی از ضرب المثل ها مشخص نیست؛ به عبارت بهتر، اولین کسی که یک عبارت مثلی را به کار برده، به همان اندازه ناشناس است که شاعران و نویسندگان ادبیات فولکلور و عامیانه.کوتاه، ضربه زننده و مؤثر؛ این ها سه ویژگی جملات و عباراتی به نام ضرب المثل است. زبان و ادبیات فارسی، بخشی از شیرینی و روانی اش را مدیون همین ضرب المثل هاست که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. استفاده از ضرب المثل کمک می کند به جای این که منظورمان را در چند جمله بیان کنیم، خیلی کوتاه و مؤثر، مفهوم مد نظرمان را به طرف مقابل انتقال دهیم. حتما اصطلاح «فلانی طاقچه بالا می گذارد» را شنیده اید؛ شاید جالب باشد که بدانید این اصطلاح عامیانه از معماری ایرانی گرفته شده است. دورتا دور برخی از اتاق ها در عمارت ها و بناهای قدیمی طاقچه هایی وجود دارد که برخی از آنها پایین و دم دست و برخی روی طاقچه پایینی ساخته شده اند که دسترسی به آن قسمت برای کودکان و هر فردی آسان نباشد. بر عکس طاقچه ها که اشیا روزانه و مورد استفاده را روی آن قرار می دادند معمولا در طاقچه بالا، کالاها و اشیایی را می گذاشتند که نباید در دسترس قرار می گرفته است و زمانی که می گفتند طرف طاقچه بالا می گذارد.
ریشه تاریخی ضرب المثل طاقچه بالا گذاشتن
در قدیم برخی از معماری های خانه ها طوری بود که دو نوع طاقچه می ساختند؛ یکی طاقچه کوتاه تر که دست همه به آن میرسید و معمولا لوازم دم دستی خانه را روی آن قرار می دادند. و دیگری طاقچه ای بود که بالاتر از این طاقچه ها ساخته می شد و دست کسی به آن نمی رسید. تناسب و توازن در ساختار معماری ایرانیان اهمیت بسیاری داشته است که حتی معمار در نظام مهندسی آن زمان، این قانونمندی را در فضای زیرزمین نیز رها نکرده است، به همین دلیل از حجم دیواره ها کاسته و تبدیل به طاقچه می شده است. با ایجاد طاقچه ها هم از مصالح کمتری در ساخت و ساز استفاده می شد و هم با خالی کردن فضایی در بالای طاقچه، وزن سنگینی رو طاقچه پایین وارد نمی شده است. بنابراین در بالای سرطاقچه ها، فضای دیگری شکل می گرفته که به آن طاقچه بالا می گفتند. معمولا اشیاء ارزشمند و زینتی را در آن قرار می دادند.حال وقتی کسی خیلی خودش را دست بالا می گیرد به او می گویند طاقچه بالا می گذارد؛ یعنی خودش را انقدر ارزشمند و قیمتی می داند که دوست ندارد کسی به او نزدیک شود.
کاربرد و معنی ضرب المثل طاقچه بالا گذاشتن
دو معنی و مفهوم کلی برای این ضرب المثل میتوان بیان کرد:
- ناز کردن،به منظور استفاده بیشتر.
- ناز می کند تا طرف مقابل ناز او را بکشد.
این مثل کاربردهای زیادی دارد بین زن و شوهر، بین مشتری و فروشنده و … به کار می رود.
بین زن و شوهر به این صورت به کار می رود که زن قهر کند و طاقچه بالا میزاره و ناز میکنه که شوهرش با او آشتی کند.
بین مشتری و فروشنده به این صورت به کار می رود که فروشنده نمیخواهد جنسش را بفروشد و طاقچه بالا میزاره تا جنسش را گران تر بفروشد.
طاقچه بالا گذاشتن کنایه از چیست؟
- کنایه از این است که کسی خود را برتر از دیگران بداند و با رفتارش کاری کند که کسی به او نزدیک نشود.
- یعنی مغرور بودن.
- گاهی به کسی می گویند که خیلی ناز و افاده می کند و خودش را لوس می کند.
- خود را دست بالا گرفتن و به دیگران فخر فروختن؛ مال و ثروت خود را به رخ کسی کشیدن.