وظیفه باتری، تامین انرژی و نیروی لازم برای روشن شدن، جرقه زدن استارت موتور و سیستم روشنایی خودرو است؛ در واقع کارکرد صحیح باطری ماشین (تحت عنوان منبع الکتریکی) در روشن شدن آن بسیار مهم و تاثیرگذار است.
باتری خودرو چیست؟
باتری دستگاهی است که انرژی شیمایی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. وظیفه باتری در خودرو این است که در لحظه ی روشن کردن پیشرانه و هنگامی که پیشرانه خاموش یا دور آن پایین است، نیازهای برقی خودرو مانند استارت زدن، استفاده از رادیو، لامپ ها، شیشه بالابر و سایر قطعات برقی را برآورده سازد.
انواع باتری خودرو
رایج ترین انواع باطری ماشین در ایران به دو دسته اتمی (غیر سیلد) و اسیدی (سیلد) دسته بندی می شوند؛ هر یک از انواع باتری ها دارای ویژگی ها، مزایا و معایبی هستند که در ادامه توضیح می دهیم:
باتری اتمی (Free Maintenace) یا غیرسیلد
باطری های غیر سیلد از صفحات دارای سرب آنتیموان و کلسیم تشکیل شده اند که هیبریدی یا دو آلیاژی نیز هستند. توجه داشته باشید که این نوع باتری ها به کمی نگهداری نیاز دارند و همچنین برای استفاده در آب و هوای گرم توصیه می شوند.امکان اضافه کردن آب در صورت نیاز، غیر قابل اندازه گیری غلظت آن با هیدرومتر و طول عمر بیشتر به خصوص در هوای گرم از مهم ترین ویژگی ها، مزایا و معایب باطری اتمی هستند.
ساختار باطری غیر سیلد
در فرآیند ساخت باتری های اتمی، ابتدا تعدادی صفحه شارژ می شوند؛ سپس صفحات روی هم قرار گرفته و در قالب خاص باطری های غیر سیلد عرضه می شوند.در سطح بیرونی این نوع از باتری خودرو، سه چراغ کوچک جهت نمایش وضعیت آن به رنگ سفید، قهوه ای و سبز قرار گرفته است:
- رنگ سبز: باتری غیر سیلد، سالم و به صورت کامل شارژ شده است.
- رنگ سفید: باطری ماشین معیوب است و به درستی کار نمی کند.
- رنگ قهوه ای: باتری سالم، اما بدون شارژ است.
مزایای استفاده از باتری اتمی
اولین و بزرگترین مزیت این باتری ها این است که نیازی به بررسی آن ها نیست. همه کاری که باید انجام دهید این است که از باتری خود استفاده کنید.مزیت دوم این است که عمر مفید باتری اتمی طولانی تر از عمر باتری های اسیدی است که نیاز به سرویس دارند. به این دلیل است که باتری اتمی غیر قابل تخلیه است و در نتیجه، آب از آن خارج نمی شود.
یکی دیگر از مواردی که باعث ایجاد تفاوت بین باتری اتمی و باتری اسیدی قابل شارژ این است که زمانی که چند روز از خودرو استفاده نشود، به مدت طولانی شارژ نگه می دارند. طبق آمارها مشخص شده است که، باتری های بدون نیاز به سرویس و شارژ در عرض یک ماه تنها 2٪ شارژ از دست می دهند، در حالی که باتری های دیگر، در صورت عدم استفاده، شارژ خود را از دست می دهند. به همین دلیل صاحب خودرویی که از باتری بدون نیاز به سرویس ( باتری اتمی ) استفاده می کند، می تواند مدت زمان بیشتری از آن استفاده کند.
از آنجا که ممنوعیتی در باز کردن باتری های بدون نیاز به تعمیر و سرویس ( باتری اتمی ) نیست، شما همیشه می توانید باتری اتمی خود را در صورت لزوم، برای تعمیر به خدمات باتری سازی ببرید. در صورت وجود گارانتی، این کار به صورت رایگان انجام می شود. اگر باتری شما مشکل جدی داشته باشد می توانید به سادگی باتری خود را به فروشگاهی که آن را خریداری کرده اید برده و باتری جدیدی (همان مدل) به صورت رایگان دریافت کنید.در صورت شکسته شدن باتری، در مراکز خدماتی اگر امکان تعمیر باتری باشد انجام میدهند .
معایب استفاده از باتری اتمی
باتری های بدون نیاز به تعمیر ( باتری اتمی ) ، نسبت به باتری های دیگر (باتری اسیدی ) قیمت بالاتری دارند.اگر تصمیم دارید باتری اتمی برای خودروی خود استفاده کنید، بهتر است تمام جوانب را در نظر بگیرید. نکته این است که باتری اتمی مانند هر باتری دیگری باید از منبعی تامین شوند که ولتاژ مستقیم را بدون تغییر در جریان برق فراهم کند. ولتاژ شارژ شده باید تا 13.9-14.4 V باشد. علاوه بر این، شارژ دهی بالا در این باتری ها امکان پذیر نیست.با توجه به این واقعیت که باتری های خودرو در هنگام سرمای هوا به خوبی شارژ نمی شوند، توصیه می شود که در طول زمستان باتری را بپوشانید.
باتری اسیدی (Free Maintenace) یا سیلد
باطری های سیلد از صفحه سرب و کلسیم ساخته شده و در عین حال نیاز به هیچ مراقبتی ندارند. این نوع از باتری ها، مقاومت زیادی در برابر دشارژ شدن داشته و همچنین زمان کمی برای عمل شارژ نیاز دارند.باطری اسیدی نسبت به نوع اتمی، زمان طولانی تری عمر می کنند. با این حال بسیار مراقب باشید که به صورت کامل شارژ خالی نکنند؛ زیرا در صورت دشارژ شدن، متریال آن معیوب شده و خاصیت خود را از دست می دهند.هزینه کم، عمر طولانی، شارژ سریع، مقاومت بالا در برابر شارژ زیاد، عدم نیاز به مراقبت و درصد کم خرابی ترمینال ها از مهم ترین ویژگی های باتری های سیلد نسبت به نوع غیر سیلد است.
مزایای باتری های اسیدی
- قیمت باتری هایی که نیاز به تعمیر و نگهداری کمی دارند کمتر از باتری های دیگر است.
- امکان بررسی وضعیت صفحات و همچنین رنگ باتری اسیدی وجود دارد. همچنین می توانید سطح چگالی الکترولیت را در باتری اسیدی بررسی کرده و در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام دهید. از معایب باتری اسیدی برای افرادی که حوصله و زمان لازم برای نگهداری ، سرویس باتری اسیدی را ندارند همین بررسی مقدار سطح چگالی الکترولیت در باتری اسیدی است .
- اگر از طرز کار باتری ماشین اطلاعات کافی داشته باشید، با مراقبت از آن به طرز صحیح، شانس این را دارید که باتری شما عمر طولانی داشته باشد.
معایب باتری های اسیدی
- باتری سرب اسیدی غیر قابل تجزیه نیستند و در نتیجه، آب از داخل باتری اسیدی تبخیر می شود، به همین خاطر شما باید به طور منظم سطح الکترولیت را بررسی کنید.
- توصیه می شود که باتری اسیدی کاملا تخلیه شود زیرا ممکن است باعث کاهش عمر مفید باتری اسیدی شود.
- شارژ باتری سرب اسیدی در مقایسه با باتری اتمی ( بدون نیاز به سرویس ) هنگامی که استفاده نمی شود، سریع تر تمام می شود.
البته، همیشه این صاحب خودرو است که تصمیم می گیرد چه نوع باتری خریداری کند. ما معتقدیم که اگر در فکر خرید باتری برای خودروی جدید خود هستید بهتر است باتری بدون نیاز به سرویس خریداری کنید. با این حال، اگر شما مالک ماشین دهه 90 یا اوایل 2000 هستید، بهتر است باتری خریداری کنید که کمی نیاز به تعمیر و نگهداری (باتری اسیدی ) دارد.
راه هایی برای بهتر نگه داشتن باتری خودرو در زمستان
- بررسی کامل باتری خودرو و دیاگ زدن هر شش ماه یک بار
- از شارژ بودن باتری مطمئن شوید
- اگر سه سال از عمر باتری می گذرد قبل از شروع فصل زمستان آن را امتحان کنید تا عملکرد درستی داشته باشد
- کابل باتری و اتصال دهنده ها را بررسی کنید
- ترمینال های باتری را با برس سیمی تمیز کنید
- خودرو را در پارکینگ مسقف پارک کنید
- اگر باتری خودرو ضعیف است، سلول های آن را با آب مقطر پر کنید
- استارت زدن نادرست به باتری خودرو آسیب می زند.
دلایل از کار افتادن باتری خودرو در زمستان
- دمای پایین
- کم بودن شارژ باتری
- ضعیف بودن باتری
- سولفاته شدن اتصالات
راهکارهایی برای افزایش عمر باتری
- اتصالات باتری را تمیز کنید
- کمتر استارت بزنید
- باتری را در معرض گرما و سرمای شدید قرار ندهید
- خاموش کردن لوازم برقی، هنگامی که به آن نیاز ندارید
- بررسی امنیت باتری
- جلوگیری از خاموش بودن زیاد خودرو
- بررسی موتور
نحوه باتری به باتری کردن خودرو
- از یک خودرو کمک بگیرید
- خودرو کمکی را در کنار خودرو خود پارک کنید
- کاپوت خودرو را بالا بزنید
- هر باتری یک قطب منفی و یک قطب مثبت دارد. کابل مشکی را به قطب منفی و کابل قرمز را به قطب مثبت وصل کنید.
- ابتدا باید کابل مثبت را به باتری خالی شده و سپس به باتری کمک وصل شود
- کابل مشکی نیز باید مانند کابل قرمز به باتری ها متصل شود
- خودرو سالم را استارت زده و بعد از چند دقیقه خودرو شارژ شده را استارت بزنید
- بعد از چند دقیقه ابتدا کابل مشکی و سپس کابل قرمز را جدا کنید
- چند دقیقه با خودرو رانندگی کنید تا باتری به طور کامل شارژ شود
برترین برندهای باتری ماشین در ایران
یکی از رایج ترین سوال ها در خصوص ابزار شارژ برق خودرو، این است که بهترین مارک و برند باطری ماشین چیست؟ به همین دلیل در این بخش، ما به دو نمونه محبوب ایرانی که اتفاقا در رقابت تنگاتنگی با هم هستند، اشاره کرده و خصوصیات آن ها را برای شما بیان می کنیم.
1. صبا باتری
کارخانه صبا باتری، انواع برندهای مختلف باطری خودرو را تولید و روانه بازار می کند که مهم ترین آن ها نوع اتمی واریان صبا، آرمو و ورسک هستند.باتری های 55، 66 و 74 آمپر صبا از جمله محصولاتی هستند که آمار فروش بالایی دارند؛ اما عنوان پرفروش ترین و قیمت مناسب ترین باطری موجود در بازار ایران، به باتری واریان صبا تعلق دارد که یک سال گارانتی هم دارد.
2. سپاهان باتری
محصولات سپاهان باتری در تنوع بالا با کیفیت های زیاد و آمپراژهای متفاوت عرضه می شوند. اوربیتال، سویو، بارکاس، پاورایکس، برجیس، سیوولکس، یاشا و اورانوس انواع محصولات این شرکت هستند که ۵۰ تا ۲۱۰ آمپراژ را پشتیبانی کرده و استانداردهای GIS و DIN را پوشش می دهند.توانایی استارت سریع در هوای سرد، درصد کم دشارژ خود به خودی، عایق الکتریکی با طول عمر و راندمان زیاد، خوردگی کم اتصالات و استفاده از فیلتر ضد انفجار از مهم ترین ویژگی های محصولات باطری سپاهان است.
دلایل رایج خرابی باتری ماشین
گاهی انواع باطری خودرو، پیش از رسیدن تاریخ انقضا معیوب شده و دیگر قابل استفاده نیستند. علل مختلفی برای عملکرد نادرست منبع الکتریکی ماشین وجود دارد که در این بخش، سه مورد اصلی آن را برای شما شرح می دهیم:
ریزش مواد صفحات
اصلی ترین دلیل خرابی باتری خودرو، ریزش مواد صفحات آن بر اثر تعدد دفعات شارژ و دشارژ است.دشارژ بیش از حد باطری، منجر به انبساط زیاد شده و گرمای حاصل از آن، باعث تولید رسوب می شود که در نتیجه فرآیند تخریب، سرعت پیدا می کند؛ همچنین شارژ بیش از حد آن، منجر به انقباض زیاد و خرابی سریع تر صفحات می شود.
سولفاته شدن باتری
سولفاته شدن باتری نیز دلیل دیگری بر خرابی آن است؛ زمانی که این وسیله بیش از نصف سال در حالت دشارژ قرار گرفته و انبار شود، چگالی صفحات بالا رفته و قابلیت شارژ به مرور زمان در آن از بین می رود.
دمای بالای هوا
هوای گرم، نامناسب ترین دما برای باطری است؛ باید بدانید که رانندگی در همچین هوایی، متوسط طول عمر باتری را تا حدود ۵۰ درصد کاهش می دهد. (حتی اگر با کیفیت ترین محصول را خریداری کرده باشید)
نکات مهم در افزایش طول عمر باطری خودرو
- اسید یا آب کثیف به باتری اضافه نکنید.
- از محافظ گرما برای منبع برق ماشین استفاده کنید.
- میزان بار پارزیتیک، حداکثر تا 120 میلی آمپر مجاز است.
- در صورت شارژ کامل باطری، آن را در محل سرد نگهداری کنید.
- پیش از استارت، تمام وسایل الکتریکی و چراغ ها را خاموش کنید.
- بیش از شش ماه برای شارژ مجدد صبر نکنید.
- اگر میزان شارژ باتری از 80 درصد کمتر شد، آن را شارژ کنید.
- برای نگهداری خودرو در زمستان (هوای سرد)؛ باتری را شارژ کامل کرده و موتور ماشین را گرم نگهدارید.
- در تابستان (هوای گرم)؛ به صورت مرتب سطح الکترولیت و آب باطری خودرو را کنترل کنید تا در حد استاندارد باشند.
انواع باطری ماشین از نظر آمپر
باطری ها از لحاظ آمپر باهم تفاوت های دارند ، آمپر یکی از مهم ترین و تاثیر گذار ترین بخش های یک باتری است.خودرو شما برای اینکه بتواند درست کار کند نیازمند به یک باطری با درجه آمپر مناسب است.اگر از باطری هایی که آمپر مناسبی ندارند استفاده کنید به خودرو خود آسیب می زنید و بعد از چندصباحی ممکن است زیر بار هزینه زیادی بروید.اگر آمپر هارا دسته بندی کنیم می توانیم آن را به دودسته شرکتی یا همان فابریک و دسته دیگر پیشنهادی تقسیم بندی کنیم.شرکت ها هنگامی که خودرویی را می سازند آمپر های فابریک می اندازند که مناسب با خودرو شما است ، اما در برخی از خودرو ها داشتن آمپر هایی بالا و یا پایین تر حد استاندارد ، مشکلی ندارد و حتی بهتر از قبل نیز کار می کند.در جدول زیر برای شما انواع خودرو ها را به نمایش گذاشته ایم و همینطور آمپر شرکتی و پیشنهادی را برای شما شرح داده ایم :
| خودرو | آمپر مورد نیاز (شرکتی یا همان فابریک) | آمپر پیشنهادی |
|---|---|---|
| پراید | 50 آمپر | 50 یا 55 آمپر |
| پژو 405 | 66 آمپر | 66 یا 74 آمپر |
| تیبا | 50 آمپر | 55 آمپر |
| وانت بار مزدا | 60 | 60 – 70 |
| پژو 206 و 206 Sd | 50 | 55 |
| پژ. پارس | 66 | 66 – 74 |
| ماکسیما | 66 | 74 |
| ام وی ام (110) | 35 | 35 |
| رنو و pk | 50 | 50 – 55 |
راه های تشخصیص خرابی باتری خودرو
میانگین طول عمر باتری با کیفیت خودرو، یک سال و نیم تا ۲ سال است. از جمله اهداف استفاده از باتری در خودرو می توان به تأمین نیروی کافی برای جرقه زدن، روشنایی، استارت زدن، تثبیت انرژی و غیره اشاره کرد. طراحی خاص باتری های خودرو به منظور روشن کردن پیشرانه، ایجاد جریان استارت اولیه با آمپر بالا (high initial cranking amp) برای ۵ تا ۱۵ ثانیه است.
از جمله عواملی که موجب تسریع تخریب باتری خودرو می شود:
- شارژ عمیق، گرما و لرزش است که سبب تشکیل رسوب نیز می شود. البته سولفاته شدن باتری از مهم ترین عوامل تخریب باتری است.
- اگر باتری بیش از ۶ ماه انبار شود، سولفات سرب سبب سخت و چگال شدن صفحات می شود و سبب از کار افتادن باتری و کاهش توانایی شارژ شدن آن خواهد شد. شرایط نامناسب آب وهوایی و هوای گرم میانگین طول عمر باتری را کاهش می دهد و به نصف می رساند.
- استارت زدن بی جا (Slow Cranking) خصوصاً در هوای سرد از روش های تشخیص باتری خراب توسط دارندگان خودرو است.
البته مراقب باشید زیرا دشارژ عمیق باتری ها معمولاً در زمان های نامناسب، مثلا بعد از روشن کردن خودرو توسط اتصال باتری به باتری (start jump) اتفاق می افتد.
باتری را چگونه از خودرو خارج کنیم؟
