آشنایی با انواع کودهای آلی 

هر ماده ای با منشا طبیعی یا مصنوعی است که برای تأمین یک یا چند ماده مغذی برای رشد گیاهان به خاک اضافه می شود. با رشد روزافزون جمعیت جهانی ، مهم است كه هر ساله به اندازه كافی محصول تولید شود تا غذا ، پوشاک و سایر محصولات كشاورزی برای مردم در سراسر جهان تهیه شود. محصولاتی مانند ذرت ، گندم و پنبه مواد مغذی را از خاکی که در آن رشد می کنند دریافت می کنند و مواد مغذی خاک را به روش ها و نرخ های مختلف تخلیه می کنند.

برخی محصولات تنها پس از چند فصل کاشت می توانند مواد مغذی خاک را بطور کامل مصرف کنند. برای حفظ باروی خاک می توان از انواع کودها استفاده کرد که نقش مهمی در تأمین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان برای رشد محصولات زراعی دارند.در حال حاضر دسته ای از کودها به نام کودهای ریز مغذی ساخته شده است که به تولید محصولات غنی شده با مواد مغذی حیاتی که برای سلامت انسان مهم هستند، کمک می کند. به عنوان مثال ، ریز مغذی های مانند روی برای تغذیه انسان به ویژه کودکان از اهمیت بالایی برخوردار هستند. ولی تحقیقات نشان داده که بسیاری از غلات جهان در خاک بدون روی کافی کشت داده می شوند. ارائه کودهای حاوی ریز مغذی های ضروری به محصولاتی مانند غلات از این نظر می تواند به سلامت انسان کمک کند.

تاریخچه استفاده از کود

مدیریت باروری خاک هزاران سال است که مورد توجه کشاورزان است. مصریان ، رومی ها ، بابلی ها و آلمانی ها اولین کسانی بودند که از مواد معدنی و یا کود برای تقویت بهره وری مزارع خود استفاده می کردند.علم نوین تغذیه گیاهان در قرن نوزدهم و توسط شیمیدان آلمانی جاستوس فون لیبیگ آغاز شد. سپس جان بنت لوزز ، كارآفرین انگلیسی ، در سال ۱۸۳۷ شروع به آزمایش اثرات كودهای مختلف روی گیاهان در گلدانهای در حال رشد كرد و یك یا دو سال بعد این آزمایشات به محصولات زراعی در این زمینه گسترش یافت.یکی از پیامدهای فوری کار او این بود که در سال ۱۸۴۲ او کود مصنوعی را با تیمار فسفات ها با اسید سولفوریک تولید کرد. بنابراین اولین کسی بود که صنعت کودهای مصنوعی را بنیان گذاری کرد.

مکانیسم اثر کود در تغذیه گیاهان

کودها رشد گیاهان را تقویت می کنند و این هدف از دو طریق برآورده می شود، افزودن کودها مواد مغذی مورد نیاز رشد گیاهان را تأمین می کند و همچنین باعث افزایش کارآیی خاک با اصلاح احتباس آب و هوادهی آن می شود. البته بسیاری از کودها ، بر جنبه تغذیه ای تأکید دارد و نسبت های متفاوتی از ریزمغذی ها را تامین می کنند که در ادامه شرح داده شده است.

سه ریز مغذی اصلی مورد نیاز گیاه شامل:

• نیتروژن (N): رشد برگ
• فسفر (P): توسعه ریشه ، گل ، دانه ، میوه؛
• پتاسیم (K): رشد شدید ساقه ، حرکت آب در گیاهان ، ترویج گلدهی و باردهی.
• سه ریز مغذی ثانویه: کلسیم (Ca) ، منیزیم (Mg) و گوگرد (S).

ریزمغذی های دیگر که گاهی استفاده می شوند شامل: مس (مس) ، آهن (Fe) ، منگنز (منگنز) ، مولیبدن (مو) ، روی (روی) ، بور (B). اهمیت گاه به گاه سیلیکون (Si) ، کبالت (Co) و وانادیوم (V) هستند.

کود آلی

کود آلی کودی است که بر پایه کمپوست و دیگر افزودنی ها و بنتونیت تولید می شود و این کود با افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف در خاک ، به رشد بستر گیاه کمک نموده و موجب افزایش عملکرد محصول می گردد. در کود آلی می توان هر ماده آلی که به وسیله میکروب ها قابل تجزیه باشد به کار برد. اما انواع کودهای آلی مختلف از نظر کیفیت و دوام در خاک و قیمت بسیار متفاوت اند. ارزش اصلی کودهای آلی به علت تغییرات فیزیکی است که در خاک ایجاد می کنند. کودهای آلی عبارتست از : کود حیوانی ، کود گیاهی و یا کود سبز و کود کمپوست .

انواع کودهای آلی و تأثیرات آن

حاصل خیزی خاک و افزایش مواد مغذی آن جهت بهبود رشد گیاهان و ایجاد محصولاتی پربارتر همواره از دغدغه های بسیاری از کشاورزان و باغدران بوده است. با توجه به تأثیر مستقیم کود آلی بر تغذیه خاک و افزایش عملکرد گیاه، شناخت انواع این کود، بررسی تأثیرات آن ها و مزایایی که به همراه دارد می تواند زمینه ی خریدی بهتر و رضایت بخش را ایجاد نماید.

کود آلی که بر پایه ی کمپوست و یا دیگر افزودنی های ارزشمند تشکیل شده اند، می توانند از لحاظ مدت زمان دوام در خاک، کیفیت و قیمت متفاوت باشند. کشاورز و باغدار می بایست با شناخت نوع گیاه و کیفیت خاک به انتخاب کودآلی مناسب به پردازد و البته در این تصمیم گیری از کارشناسان کشاورزی کمک بگیرد تا بهترین کود را جهت پرورش گیاه خود انتخاب نماید. در صورتی که کشاورز نتواند تصمیم درستی در این باره بگیرد به علت عدم تقویت و مناسب سازی خاک جهت رشد گیاه با کاهش محصول روبه رو خواهد شد.

به طور کلی کودها به سه دسته ی شیمیایی، زیستی و آلی تقسیم می شوند. نوع آلی و زیستی ارگانیک بوده و درساخت آن ها از هیچ گونه مواد افزودنی استفاده نمی شود. مواد سازنده کود آلی شامل فضولات حیوانات، باقی مانده مواد گیاهی و خوراکی است که مواد کربنی و یا دیگر مواد مورد نیاز گیاه را برای رشدی بهتر فراهم می آورد. کاربرد کودهای شیمیایی بر خلاف تصور به مرور باعث ضعیف شدن خاک می-شود. در این میان افزودن کود های آلی به خاک باعث بهبود ساختمان، تهویه و جمعیت میکروبی خاک خواهد شد. مصرف هر گونه کود باید براساس نوع خاک و گیاه و با نظارت متخصصان صورت گیرد.

معرفی انواع کود آلی

همان طور که در ابتدای اشاره نمودیم؛ کودهای آلی بر اساس مواد سازنده ی خود به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. این کود ها بر اساس میزان کیفیت و تأثیراتی که بر خاک دارند، متفاوت خواهند بود.

کودحیوانی

شامل فضولات حیواناتی چون اسب، گاو، گوسفند و مرغ است. این کود ها دارای عناصر غذایی مفید برای گیاهان هستند. این کود با اصلاح ساختمان خاک می تواند باعث افزایش نفوذپذیری آب در خاک، قدرت نگهداری آب و هوادهی خاک شود. همچنین فعالیت بیولوژیکی خاک را بهبود می بخشد. کشاورز باید پس از شناخت میزان املاح موجود در هر کدام از فضولات، نوع متناسب آن را برای مزرعه یا باغ خود استفاده نماید.

کود سبز

برای تقویت بیشتر خاک گاهی اوقات کشاورزان به کشت گیاهی مجزا از محصول اصلی اقدام می کنند. گیاهان خانواده لگوم مانند شبدر، یونجه و حبوبات به عنوان کود سبز پیش از مرحله زایشی به خاک برگردانده می شوند. این گیاهان با تثبیت نیتروژن در خاک باعث افزایش حاصل خیری خواهند شد. کود سبز علاوه بر بهبود وضعیت تغذیه ای خاک از فرسایش نیز جلوگیری می کند.

کمپوست

کمپوست کردن روشی جهت بازیافت بعضی از زباله های شهری (مواد خوراکی) و یا ضایعات کشاورزی (کود های دامی و بقایای کشت) است. کمپوست کردن بقایای آلی باعث تسهیل جذب مواد غذایی از جمله نیتروژن و از بین رفتن میکروارگانیسم های مضر می شود. کمپوست در قالب نوعی کود آلی می تواند به باغ و مزرعه جهت کاهش فرسایش خاک و بهبود جذب آب خاک توسط گیاه افزوده شود.

موارد مصرف کود آلی

کود آلی برخلاف کود شیمیایی برای خاک مضر نبوده و استفاده بیش از اندازه آن ها به گیاه نیز آسیبی نمی رساند.کود آلی برای رشد سبزی ها، افزایش گل دهی و سرسبزی چمن ها به کار می آید. همچنین جهت تقویت دانه های تازه کاشته شده، گیاهان جوان و حتی بالغ مصرف آن بسیار مناسب و به جا است.

مقدار و طریقه مصرف کود آلی در محصولات

لازم به ذکر است که مصرف تمامی کود های کشاورزی باید با در نظر گرفتن نیاز های کشت و کمبودهای خاک زیر نظ کارشناسان کشاورزی صورت گیرد،اما ما با در نظر گرفتن میانگین نیازهای کشتهای مختلف و کمبود ها در خاکهای مختلف،مقدار مصرف را در زیر توضیح خواهیم داد.

مقدار و طریقه مصرف کود آلی در باغات

برای درختان ۱_۵ سال به ازای هر سال عمر درخت ۱ کیلوگرم در سال،از ۵ تا۱۰ سال ۵ کیلوگرم و از ۱۰ سال به بالا ۵_۷ کیلوگرم از کود آلی غنی شده را در چال کود درخت در عمق لازم قرار داد و روی آن را با خاک یا کود حیوانی بپوشانید.

مقدار و طریقه مصرف کود آلی در زمین زراعی

در زمین های زراعی که یک بار در سال کشت می شوند ۱ نوبت و برای زمین هایی که دوبار در سال گشت می شوند ۲ نوبت در سال مصرف کود آلی غنی شده لازم است.مقدار مصرف این کود ۲۵۰ کیلو گرم برای هر نوبت در هر هکتار تجویز می شود.

کود آلی گرانوله چیست ؟

کود کامل آلی گرانوله دارای ۱۵ درصد گوگرد (SO ) به همراه ماده مکمل آلی ترکیبی بسیار قوی و مفید برای درختان می باشد.از آنجاییکه غلظت گوگرد در داخل گیاه بیشتر از فسفر است متاسفانه در کشور کمتر به استفاده از این کود در جهت پایین آوردن PH خاکهای قلیایی توجه شده است .لذا توصیه شده که برای تسریع در فرآیند اکسیداسیون گوگرد در خاک از باکتری تیوباسیلوس (بیو سولفور) و یا کود گوگرد آلی گرانوله همراه با کود حیوانی استفاده شود.

تفاوت کود آلی و شیمیایی در چیست؟

کود های آلی عمدتا منشا طبیعی داشته و پس از مراحل پوسیدگی و تجزیه قابل استفاده میباشند که دارای درصد مواد غذایی بالایی نیستند ولی باعث بهبود ساختار خاک و افزایش تخلخل و کاهش وزن ظاهری خاک میشوند که در جذب آب موثر است ولی کودهای شیمیایی عمدتا منشا سنتتیک و مصنوعی داشته که شامل درصد بالایی از عناصر و مواد غذایی هستند اما در بهبود ساختار خاک نقشی ندارند.

مزایای استفاده از کود آلی چیست؟

کود آلی معمولاً از مواد زائد گیاهی، حیوانی، کشاورزی و یا باقی مانده های زباله های شهری درست می شود، مانند کود کمپوست. کود های آلی یا کود ارگانیک ، همچنین می توانند محصولات بسیار فرآوری شده با پایه کود یا خود کود باشند که باعث حاصلخیزی خاک، رشد بهتر سبزیجات، گیاهان، صیفی جات می شود. در ادامه با مزایای کودهای آلی آشنا می شویم.

ساختار خاک

به دلیل وجود مواد آلی موجود در کود آلی، ساختار خاک بهبود یافته و در نتیجه توانایی خاک در نگه داشتن آب و مواد مغذی افزایش می یابد.

میکروب ها رشد می کنند

کود مصنوعی از مولکول های شیمیایی فاقد کربن تشکیل شده است. این مولکول ها گاهی اوقات ممکن است مخل باشند و برای میکروب ها قابل دسترسی نیستند. از طرف دیگر ، کود آلی سرشار از مواد آلی است که به رشد میکروب ها کمک می کند. کود آلی حاوی کربن به عنوان بخشی از ترکیبات شیمیایی آن است. و این کربن به همراه نیتروژن ، فسفر و پتاسیم است که میکروب ها را تغذیه می کند و آنها را قادر می سازد مواد مغذی را در یک فرآیند بیولوژیکی طبیعی برای گیاهان در دسترس قرار دهند.

پایدار و سازگار با محیط زیست

رواناب کودهای مصنوعی به مجاری آب ما به زندگی دریایی و کیفیت آب آسیب می رساند. کودهای آلی به همین راحتی (در صورت وجود) از بین نمی روند و با ساختار خاک در ارتباط هستند. طبق انجمن تجارت ارگانیک، کود آلی همچنین در مقایسه با کود مصنوعی ، تنوع زیستی گونه ها را 30٪ افزایش می دهد.

4- کودها و سموم دفع آفات را کاهش دهید

گرچه کود آلی می تواند هزینه بیشتری نسبت به مصنوعی داشته باشد ، اما می تواند نیاز به سموم دفع آفات و نیازهای کلی به ازت ، فسفر و پتاسیم را کاهش دهد. به دلیل این کاهش ها ، کود آلی می تواند از نظر هزینه خنثی و گاهی اوقات به صرفه تر باشد.

5-از تهدید آسیب گیاه جلوگیری می شود

برخی از کودهای مصنوعی می توانند باعث آسیب دیدن گیاه به برگ و ریشه شوند. این احتمال در مورد کودهای آلی کمتر است و در رشد به ریشه گیاه کمک می کند.

مضرات استفاده از کودهای آلی چیست؟

در کنار همه فواید و مزایایی که برای کود آلی بر شمردیم ، این کودها یه سری معایب و مضراتی هم دارند که در ادامه بیان میشود:

همه محصولات به طور برابر ایجاد نمی شوند

همه محصولات به یک اندازه ایجاد نمی شوند و بسیاری از محصولات ارگانیک نتایج متناقضی را ایجاد می کنند. با بررسی هرگونه مطالعات دانشگاهی یا مطالعات موردی ، اطمینان حاصل کنید که محصولی را انتخاب می کنید که در صنعت مورد بررسی قرار گرفته باشد.

سطح مواد مغذی پایین است

سطح مواد مغذی موجود در کود آلی اغلب کم است. علاوه بر این، مواد مغذی معمولاً در ساختار شیمیایی آلی پیچیده می شوند. این بدان معناست که استفاده از کود آلی ممکن است باعث ایجاد رنگی شود که با کود شیمیایی دیده می شود. استفاده از کود آلی یک روند است ، نه یک واقعه.

کمپوست DIY یک روش پیچیده است

در حالی که می توانید کمپوست خود را تولید کنید ، این یک فرآیند نابسامان و پیچیده است که اغلب منجر به یک محصول ناسازگار در نتیجه نهایی می شود.