آشنایی با حرم مطهر امام خمینی (ره)

از تاریخچه تا معماری باشکوه حرم

امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی وقتی وارد ایران شد گفت که ” طلبه ای بیش نیستم “، اما به او لقب امام داده شد. او بر ساده زیستی اصرار داشت و می گفت ” یک موی کوخ نشینان ” را به ” همه کاخ نشینان ” ترجیح می دهد.در زمان ارتحال تا اربعین امام خمینی (س)، حرم اولیه با مرکزیت ضریح مطهر شکل گرفت و پوشش آن با استفاده از امکانات موجود در کشور و سازه های فضایی در مدت کمی مسقف شد.گنبد اصلی نیز با استفاده از 8 ستون و ارتفاع 8 متر ظهور پیدا کرد. همچنین 4 گلدسته در شمال، جنوب، شرق و غرب ساخته شد. طول هر کدام از این گلدسته ها به 91 متر می رسد.حرم مطهر از جاذبه های مذهبی تهران،دارای ابعاد 126 × 126 متر است که به نه مربع 42×42 متر، تقسیم شده است. و چهار ورودی عظیم ضریح مطهر را که در مرکزیت مربع وسط قرار دارد، در بر گرفته است. سبک معماری اسلامی با استفاده از مصالح و هندسه خاص و مدرن از آن نمادی ساخته که هر زائری را مجذوب خود می کند.نمای داخلی حرم که صرفاً بر چهار ستون استوار است، جلوه و عظمت خاصی را به بیننده القا می کند. این طرح تنها دو سال پس از ارتحال حضرت امام (س) نظر مسئولان را به خود جلب کرد و از سال 1370 بخش های اولیه طرح اصلی به اجرا درآمد. در همین راستا یک سال بعد صحن های شرق و غرب به مساحت 120 هزار متر مربع زیربنا طراحی و کلنگ اجرای آن زده شد. این دو صحن را که به صحن های شهدا و آقا مصطفی مشهور هستند، دو حیاط بزرگ تکمیل می کنند. کاربری این صحن پاسخگویی به تمام نیازهایی است که حرم در بخش های مختلف می تواند داشته باشد. برای نمونه می توان از بخش فرهنگی نام برد که موزه حضرت امام (س)، انقلاب و شهدا در این بخش تعریف شده است.

همچنین بخش تجاری ـ با توجه به دور بودن مجموعه از شهر ـ شکل گرفت تا پاسخگوی زائرین باشد و در بخش اقامتی و هتلینگ نیز در دو قسمت شمال غرب و شمال شرق مراکزی ایجاد شد تا زائرین به صورت انفرادی، خانوادگی و دسته جات بتوانند در آن مستقر شوند. وجود بیمارستان مجهز و فوق تخصصی در قسمت جنوب غرب که در حال اتمام است نیز قابل توجه است. باید اشاره کرد که شکل معماری طرح از ابتدا ایده یادگار امام مرحوم حاج سید احمد خمینی (ره) بود. ایشان بر این باور بودند که اگر بشود معماری و شکل کلی حرم، نماد انقلاب عاشورایی حضرت سید الشهدا و یارانشان باشد و نماد خیمه و معماری شیعی خیلی بهتر است و این سبک و سیاق را طراحان به عنوان دستورالعمل سرلوحه قرار دادند. گنبد اصلی در حرم مطهر بالای ضریح قرار گرفته و 4 گنبد فیروزه ای که در ورودی صحنین قرار دارد که عملاً صحن اصلی را در برگرفته اند؛ برای همین مجموعاً 5 گنبد می بینیم که از 5 تن آل عبا نشان دارد.

حرم امام خمینی (ره) مساحتی در حدود ۶۰۰ هزار متر مربع را به خود اختصاص داده و وزن اسکلت های فولادی گنبد آن به 340 تن می رسد. تناسب عددی جالبی در ساخت این بنا به چشم می خورد؛ 5 گنبد آرامگاه به نشانه 5 تن هستند و ارتفاع 68 متری گنبد طلایی با سال فوت امام (۱۳۶۸ خورشیدی) برابر است. ارتفاع 91 متری چهار مناره اطراف آرامگاه طول عمر امام خمینی (ره) را یادآور می شود و ارتفاع 42 متری ستون های داخلی آرامگاه، سال شروع نهضت آیت الله خمینی (ره) و انقلاب اسلامی را نشان می دهد.

امروزه این حرم، علاوه بر مکانی برای زیارت، به جاذبه ای تماشایی تبدیل شده است و گردشگران خارجی را نیز به سوی خود می کشاند. وجود امکانات رفاهی خوب همچون مجتمع اقامتی، محل برپایی چادر، سرویس بهداشتی و حمام، فضای سبز، وسایل بازی کودکان و ... باعث شده است تا این مکان، فضای خوبی برای اتراق مسافران نیز باشد. بد نیست بدانید پیکر آیت الله هاشمی رفسنجانی هم در این مکان به خاک سپرده شده است.

بخش هایی از آرامگاه امام خمینی

• خط یک متروی تهران تا آرامگاه ادامه یافته است.
• موزهٔ مقبره به مساحت ۱۵ هزار متر مربع حاوی آثار مربوط به سید روح الله خمینی در حال ساخت است.
• دانشگاه های آزاد اسلامی و دانشگاه شاهد در اطراف آرامگاه احداث گردیده اند.
• بیمارستان مقبره، در حال احداث است و تا سال ۱۳۸۷ بخش های عمده آن راه اندازی شده است.
• پارکینگ
• زائرسرا
• هتل ۵ ستاره
• فروشگاه های زنجیره ای
• شهربازی تهران
• شهرک سلامت
• شهر آفتاب

زیارت نامه سید روح الله خمینی به زبان عربی در آرامگاه نصب شده است و در برخی چاپ های مفاتیح الجنان نیز اضافه شده است. برخی چنین عملی را بدعت به حساب می آورند ولی برخی دیگر معتقدند چون متن این زیارت نامه به معصومین منتسب نشده بدعت به شمار نمی آید.

انتقاد از هزینه های آرامگاه خمینی

در سال ۱۳۶۹ روزنامه نیویورک تایمز نوشت که برخی مقامات از برنامه ریزی ساخت آرامگاه با هزینه ۲ میلیارد دلار جهت احداث آرامگاه و مراکز فرهنگی و زیارتی کنار مقبره از جمله شهر آفتاب خبر داده اند.

در سال ۱۳۹۴ روزنامه جمهوری اسلامی در مقاله ای به قلم مسیح مهاجری مدیر روزنامه از هزینه های انجام شده برای ساخت حرم انتقاد و به نامه سید روح الله خمینی برای ساخت ساده مصلی تهران اشاره شده بود که گفته است: «ضمناً سادگی مصلی باید یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد و شدیداً از زرق و برق ساختمان های مساجد اسلام آمریکائی جلوگیری شود. خداوند تمامی دست اندرکاران برپاکننده مساجد الله را تأیید فرماید.».

در این مقاله انتقادی با عنوان «فاصله حرم تا فرهنگ امام خمینی» آمده بود: «در مسیر رفت، به هتل، تالارها، پاساژها، فروشگاه ها، گلدسته ها، گنبدهای کوچک و بزرگ و سایر ساخت و سازهای پرزرق و برق که در مجموعه ای با عنوان حرم امام خمینی ساخته شده اند خیره شده بودم و بدون آن که ذره ای تردید کنم آن ها را وصله های ناچسبی برای حرم امام خمینی یافته بودم، اما هنگامی که آن تونل و آن فضای وسیع و پرهزینه زیرزمین را دیدم، غربتی وصف ناشدنی برای امام خمینی احساس کردم که تا آن روز، احساس نکرده بودم. در مسیر بازگشت، تا زمانی که به خانه رسیدم، نتوانستم خود را از سؤالی که با آن درگیر شده بودم رها کنم. فردای آن روز، آنچه دیده بودم را با یکی از دوستان مطرح کردم. او گفت طبقه بالای حرم را اگر دیده بودی چه می کردی؟ برای آن جا هزینه هایی کرده اند که نگو و نپرس!»

در مناظره بهمن ماه سال ۱۳۹۵ در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، سفیر اسبق ایران در ایتالیا، بودجه سالانه حرم را ۸۰ میلیارد تومان اعلام کرد.

آشنایی با خانه مهربان عودلاجان