آشنایی با خانه موتمن الاطبا

خانه موتمن الاطبا یکی از آثار زیبا و به یادماندنی عصر قاجار است که به پزشک شخصی ناصرالدین شاه تعلق داشت. خانه موتمن الاطبا در زمان خود یکی از بهترین و مجلل ترین منازل کشور بود که سه طبقه داشت. این خانه لوکیشن چندین فیلم و سریال ایرانی از جمله سریال شهرزاد و نیز فیلم خانه پدری بوده است.

این بنا با مساحتی حدود ۸۰۰ مترمربع در سه طبقه ، با ستون ها و ایوان ها و بافت منحصر به فرد خود ، نمایانگر معماری و خانه های سنتی دوران قاجار است.می گویند زیبایی این خانه به قدری بوده که ناصرالدین شاه پس از اینکه مطلع شد در شهر خانه ای سه طبقه ساخته شده است ، شخصاً برای بازدید راهی این خانه می شود و نام کوچه را به موتمن تغییر می دهد.

هنگام ورود ، حوض چشم نوازی در مرکز حیاط به چشم می خورد. گچ بری های حیرت انگیز در کنار درب های چوبی فیروزه ای رنگ از اولین هنرنمایی هایی است که شما را محسور می کند .امروزه در این خانه ، استودیو عکاسی قجری دایر شده است تا گردشگران در صورت تمایل با تن کردن لباس های قجری عکس بگیرند و خود را در زمان گذشته و تاریخ پر از رمز و نگار حس کنند.

تاریخچه موتمن الاطبا

مرحوم زین العابدین خان موتمن فرزند داوود خان، نوه موتمن الاطبا در سال ۱۲۹۳ در همین خانه در محله پامنار متولد می شود. او تحصیلات خود را در کالج آمریکایی ها (دبیرستان البرز فعلی) در رشته ادبیات ادامه می دهد. این خانه پس از مرگ موتمن الاطبا به تنها فرزند او یعنی حسینقلی خان می رسد؛ اما طی سال ها این میراث دست به دست می شود تا به دست آخرین نواده یعنی زین العابدین خان موتمن برسد.

معماری خانه موتمن الاطبا

در طبقه اول و دوم این بنا تزئینات گچبری نسبتا ساده ای دیده می شود که در کنار آن ها قاب در و پنجره هایی به رنگ آبی فیروزه ای با شیشه های رنگی دیده می شود. در حیاط این خانه دو حوض فیروزه ای با چهار باغچه وجود دارد و دورتادور حیاط را اتاق هایی در بر گرفته اند.درهایی این اتاق ها دارای طاق هلالی هستند. هم اکنون سقف اتاق های حیاط عایق شده اند. این خانه نیز مانند تمامی خانه های مهم عصر قاجار دارای دو بخش اندرونی و بیرونی می باشد.

یکی از طبقات این خانه که تابستان نشین آن به حساب می آید در زیرزمین واقع شده و دارای پنجره هایی از جنس سرامیک و به حالت مشبک است. شبکه های این پنجره های غیرقابل بازشدن، به صورت چلیپا می باشند و نور و هوا از روزن آن ها عبور می کرده است. البته شیشه هایی از داخل درون آن ها تعبیه شده که برخی از آن ها رنگی هستند و نشانگر علاقه دیرین ایرانیان به نورهای رنگینی می باشد که از خورشید، ساطع می شوند

و پس از عبور از آن شیشه ها به رنگ های مختلف در می آیند. ستون های طبقه هم کف، آجری اند و بافت ساده ای دارند. اما در عوض سقف زیرزمین بافت آجری بسیار زیبا و چشمگیری دارد. یک گچبری ویژه به صورت کتیبه ای بدون نوشته بالای یکی از سردرهای خانه موتمن الاطبا رخ می نمایاند.

موتمن الاطبا که بود؟

میرزا زین العابدین خان دنبلی ضرابی که ناصرالدین شاه لقب موتمن الاطبا را به وی داده بود و اکنون خانه اش با نام خانه موتمن الاطبا شناخته می شد، پزشک مخصوص پادشاه و نخستین فارغ التحصیل مدرسه دارالفنون با رتبه ممتاز و از پزشکان سرشناس و نام آور ایران به شمار می رود. او که مهارت بسیار بالایی در زمینه دانش طب و پزشکی داشت، در امر عمل جراحی به درجه ای از زبردستی رسیده بود که همه او را می شناختند. از او مقالات و کتاب های زیادی برجای مانده است. او علاوه بر پزشکی دستی بر ادبیات داشت و به فردوسی و شاهنامه اش علاقه خاصی نشان می داد.

محسن روستائی در کتاب تاریخ طب و طبابت درایران نوشته است که مطب موتمن الاطبا به عنوان یکی از مطب های چهارگانه پزشکی به حساب می آمده است. مطب وی را به عنوان یکی از مکاتب اربعه نیز می شناسند. این مکاتب نتیجه تعلیمات مدرسه دارالفنون بودند و پدیده مهمی در زمینه پزشکی عصر قجر بودند. در آن زمان اکثر افرادی که ادعای درمانگری داشتند حاضر به تحصیل در مدرسه و آموختن علم پزشکی نبودند و طبابت را به صورت سنتی انجام می دادند و در زمان موتمن الاطبا تنها چهار پزشک تحصیل کرده وجود داشت. او در سال 1287 خورشیدی دارفانی را وداع گفت در حالی که تنها یک فرزند از خود به نام حسینقلی خان برجای نهاده بود.

آشنایی با خانه آندره گدار، از بناهای بسیار زیبای ایران