مسجد مناره با قدمتی که به دوره قاجار بازمی گردد، در ارومیه، خیابان امام، جنب مسجد سردار واقع شده است. این مسجد به همت حاجی علی یارخان و حاجی یدالله خان امیر نظمی افشار، دو تن از خوانین دوره قاجار ساخته شد و به دلیل قرارگیری یک مناره در ضلع شمال شرقی آن به این نام شهرت یافته است. با ابعادی نسبتا کوچک، مسجد مناره فاقد صحن است و با توجه به الگوی مساجد در شمال غرب ایران، از نوع مساجد شبستانی با پوشش تیر چوبی محسوب می شود. بنای مسجد فاقد گنبد و پوشش سقف آن شیروانی است. دیگر بخش های مسجد شامل زیرزمین، نیم طبقه به عنوان بخش خانم ها، کفش کن و آبدارخانه می شود. از مهم ترین بخش های مسجد مناره که توجه اغلب مردم و گردشگران را به دلیل نام آن به خود جلب می کند، مناره آن است که هسته ای مرکزی از جنس درختی بلند با ارتفاع ۵۰/۲۲ متر دارد. این اثر در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۷۶، با شماره ثبت ۱۹۵۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و به عنوان یکی از بناهای تاریخی و مکان های دیدنی ارومیه شهرت دارد.
معرفی و تاریخچه مسجد مناره
به دلیل وجود مناره ای در قسمت شمال شرقی این بنا به نام مسجد مناره معروف شده است، کتیبه ای در محراب مسجد وجود دارد که تاریخچه این بنا بر روی آن هک شده، مورخان بر طبق همین کتیبه می گویند مسجد مناره در زمان قاجار و توسط علی یار خان که از بزرگان شهر بوده ساخته شده، یدالله خان امیرنظمی افشار یا همان حاجی نظم الملک در سال 1328 هجری قمری مسجد مناره را مرمت و بازسازی کرده است. سقاخانه ای در قسمت شرقی مسجد نزدیک درب ورودی به نام کربلایی حاج محمد؛ خادم مسجد به هنگام بازسازی بنا به مسجد اضافه گردیده است. دلیل اصلی معروفیت این بنا وجود تک مناره ای بر روی طاق مسجد می باشد.
معماری مسجد مناره ارومیه
بنای این مسجد تقریبا کوچک می باشد و صحنی ندارد. معماری مسجد مناره برخلاف معماری تمامی مساجد شمال غربی ایران که دارای شبستانی با سقف تیر چوبی هستند، گنبد ندارد و سقف آن نیز شیروانی مانند می باشد، البته لازم به ذکر است که پوشش چوبی شیروانی مسجد در سال 1335 عوض شده و به تیر آهنی تغییر یافته است.
یک نیم طبقه کوچک برای خانم ها در این بنا ساخته شده؛ دیگر بخش های مسجد نیز شامل یک زیر زمین، آبدارخانه و کفش کن می باشد. مسجد مناره کاشی کاری های بسیار زیبایی از دوره ی قاجار به یادگار دارد که چشم هر ببینده ای را به خود خیره می کند، مدرسه هدایت در نزدیک مسجد مناره قرار دارد، بر طبق تحقیقات انجام شده و همچنین متصل بودن دیوار جنوبی مسجد به مدرسه باستان شناسان معتقدند بعد از احداث مدرسه هدایت مسجد مناره ساخته شده است.
حاشیه سازی قسمت فوقانی مناره توسط کاشی های هفت رنگ
مناره مسجد دارای هسته مرکزی از جنس درختی بلند با ارتفاع 50/22 متر بر محور تنه درخت است و در حدفاصل بندهای مناره مسجد آجرهای لعاب دار مربع شکل کوچک به صورت مارپیچ به کار رفته و قسمت فوقانی مناره که با کاشی های هفت رنگ حاشیه سازی شده، حکایت از ذوق سازندگان بنا دارد که این ذوق در ساخت ستون های چوبی و تزیینات روی چوب و همچنین محراب این مسجد نیز دیده می شود.
قطر هسته چوبی واقع در مناره مسجد از پایین به سمت بالا باریک تر می شود و ارتفاع این تنه هم اندازه با ارتفاع مناره است که تک تک پله های چوبی مناره که بر تنه این درخت استوار گشته و بر محور آن چرخیده اند نقش تکیه گاه تنه مناره را ایفا نموده و فضای میان تنه درخت و جداره مناره را پوشانده و باعث اتصال تنه درخت و جداره مناره شده اند.
جداره بیرونی پنجره های طولی پوشش ساده دورنگه چوبی است که پنجره ها را در برابر عوامل جوی و محیطی محافظت می کند، همچنین جداره داخلی پنجره های دایره ای شکل که به فاصله نیم متر از جداره بیرون تعبیه شده اند پنجره های مستطیلی چوبی با ابعاد بزرگ تر هستند که ضمن جلوگیری از نفوذ سرما امکان پخش بیشتر نور را فراهم می کنند.
دسترسی ساده به مسجد مناره ی ارومیه
مسجد مناره در استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه، خیابان امام، خیابان عطایی، محله ی شیشه گر خانه، کوچه امیر نظمی قرار دارد، اگر به ارومیه سفر کردید به شما پیشنهاد می کنیم که بازدید از این مکان زیبا را فراموش نکنید. قطعا معماری زیبا و بی نظیر این بنا ارزش بازدید خواهد داشت.
آشنایی با مسجد تاریخی سردار ارومیه
