آشنایی با مسجد تاریخی سردار ارومیه

مسجد سردار یکی از بناهای تاریخی استان آذربایجان غربی است که در شهر ارومیه قرار دارد. این مسجد تاریخی که از عهد قاجار به یادگار مانده است که در خیابان امام خمینی این شهر قرار گرفته است. مسجد سردار توسط فردی با نام عبدالصمد خان پدر آقا محمد ساخته شده است که جد بزرگ عظیم السلطنه ملقب به سردار ساخته شده است. از تاریخی دقیق ساخت این مسجد اطلاعی در دست نیست اما سردار در سال 1330 هجری قمری این بنا را ترمیم کرده است. ساعتی بر سر در ورودی این مسجد قرار دارد که در سال 1331 هجری قمری نصب شده است و سبب شده تا خیلی ها این مسجد را با نام مسجد ساعتلو بشناسند.

بر سر در مسجد کاشی کاری های هفت رنگی دیده می شود که رنگ زرد که نمایانگر هنر عهد قاجار است در آن به وفور به چشم می خورد. مسجد تماما آجری بوده و ملاط به کار رفته در ساخت آن گچ و خاک است. مسجد به طور کلی از دو شبستان بزرگ و کوچک تشکیل شده است که شبستان بزرگتر محل تجمعات اصلی در مسجد است. این شبستان به داشتن 12 ستون سنگی زیبا شهره است که تراش خورده و هشت ضلعی اند. سر ستون ها در محل اتصال به سقف دارای مقرنس کاری های زیبایی است. سقف دارای طاق های گنبدی پی در پی است که به تازگی فسید کاری شده است. دور تا دور شبستان بزرگ در قسمت پایینی دیوارها با کاشی کاری های زیبای هفت رنگی آراسته شده است.

کاشی هایی که منقش به نقوش گل و بوته است و نمای چشم نوازی را به وجود آورده است. پنجره هایی در دو ضلع شبستان تعبیه شده است که در ابتدا چوبی بوده اند اما در سال های اخیر با پنجره های آهنی معاوضه شده است. این پنجره ها در گذشته روشنایی مورد نیاز مسجد را تامین می کرده اند. دربی کوچک در انتهای شبستان بزرگ قرار دارد که به شبستان کوچک منتهی می شود. در این قسمت بالکنی چوبی قرار دارد که منفش به نقوش چشم نواز و زیبایی است. شبستان کوچک که دارای ابعادی کوچکتر است فاقد تزئینات بوده و بسیار ساده است و تنها یک محراب آجری ساده در آن تعبیه شده است و اغلب مورد استفاده بانوان قرار می گیرد.

معرفی مسجد سردار

مسجد سردار توسط عبدالصمد خان، جد اعظم عظیم السلطنه سردار در دوره قاجار ساخته شده است. سردار در سال ۱۳۳۰ هجری قمری آن را مرمت و در سال ۱۳۳۱ هجری قمری نیز ساعت بزرگی بالای سردر آن نصب کرد. به همین خاطر این بنا به مسجد ساعت یا ساعتلو نیز معروف است.

معماری مسجد ساعت یا مسجد سردار ارومیه

این بنا نیز مانند تمام بناهای تارخی به جا مانده از دوره ی قاجار معماری بی نظیری دارد، مسجد سردار درواقع از دو بخش تشکیل شده که ما آن را برای شما شرح می دهیم. شبستان بزرگ مسجد جامع بخش مهم و اصلی آن به شمار می آید، این شبستان دارای 22 متر طول و 18 متر عرض است و به شکل مستطیلی ساخته شده، البته مسئله ای جالبی که وجود دارد این است که حالت مستطیلی در گوشه جنوب شرقی از بین می رود.در این مسجد 12 ستون هشت ضلعی ساخته شده از سنگ وجود دارد، که زیبای آن را دو چندان کرده است. سر ستون های این بنا به قدری زیبا تعبیه شده که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند، بخش دیگر آن نیز یک شبستان کوچک تر با متراژ 120 متر در انتهای شبستان اصلی است. بر خلاف آن در این قسمت هیچ ستونی وجود ندارد وبسیار ساده است، اما در ضلع جنوبی آن محراب آجری زیبایی وجود دارد که جلوه ای بی نظیر به آن بخشیده است.
تمام دیوار ها و طاق های سقف با آجر های 20 *22 با دقت و ظرافت ساخته شده است، تنها ستون های شبستان اصلی سنگی می باشد. در قسمت غربی شبستان اصلی یک تراس کوچک چوبی وجود دارد که در گذشته زنان آنجا می نشستند، به همین دلیل نیز منقش به نقاشی های زیبایی می باشد.

شبستان بزرگ

شبستان بزرگ مستطیلی شکل و به طول ۲۲ متر و عرض ۱۸ متر است که بخش اصلی و مهم مسجد را تشکیل می دهد. ۱۲ ستون سنگى هشت ضلعى در گوشه جنوب شرقى شبستان وجود دارد که از حالت مستطیلی خارج شده اند. سرستون های آن ها به سبک مقرنس تراش کاری شده و باعث زیبایی هرچه بیشتر مسجد شده است.

قسمت پایین دیوارهاى شبستان بزرگ مانند ازاره اکثر مساجد قدیمى تا ارتفاع یک متر کاشی کاری شده است که این کاشی ها سبز رنگ و در ابعاد ۲۰ در ۲۰ هستند. کاشى هاى هفت رنگ شامل نقش های گل و بوته با رنگ هاى زرد و صورتى، آبى، سبز و سفید می شوند که دورتادور مسجد به چشم می خورند؛ ولی بقیه قسمت های دیوار در چهار طرف تزیینی ندارد. طاق هاى سقف شبستان به رنگ سبز هستند و فضاهاى داخلى سقف به تازگی مجددا سفیدکاری شده اند.

دو ضلع شمالى و جنوبى بنا نور شبستان را تامین می کنند. تیغه باریکی، طاق را به دو بخش مساوی تقسیم کرده که در هر بخش پنجره ای نصب شده است. پنجره های شبستان قبلا از چوب ساخته شده بود و بالای آن ها نورگیرهاى کوچکی قرار داشت؛ اما بعدها پنجره های آهنی جایگزین آن ها شد که در نتیجه نورگیرها بسته شدند. طاق هاى ضلع جنوبى نیز دارای نورگیرهای کوچک دایره ای شکل هستند.

شبستان کوچک

شبستان کوچک در انتهاى شبستان بزرگ ساخته شده و با یک ورودى به داخل شبستان اصلى متصل شده است. این بخش به شبستان بزرگ شباهت دارد؛ ولی فاقد تزیین است. در ضلع جنوب شبستان، محراب آجرى ساده ای وجود دارد.

در انتهاى شبستان (قسمت غربى) که متصل به شبستان کوچک است، با تخته کوبى، حدود یک فرش انداز را به صورت بالکن چوبى جهت استفاده بانوان درآورد ه اند که بیشتر قسمت هاى آن مزین به نقاشى و نوشته است.در سال هاى اخير ضمن دستکارى ديگر قسمت هاى مسجد، روى ستون ها و سرستون ها را با رنگ روغن نقاشى کرده اند که خوشبختانه هيچ گونه آسيبى به آن ها وارد نشده است.

نکات بازدید از مسجد سردار

• مسجد سردار امروزه نیز محل برگزاری نماز است و در این ساعات می توانید از آن دیدن کنید.
• برای بازدید از مسجد باید پوشش مناسب داشته باشید.
• این مسجد ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر با مسجد جامع ارومیه فاصله دارد و از همین رو می توانید بازدیدی از آن نیز داشته باشید.

دسترسی ساده به مسجد سردار

مسجد سردار در شهر ارومیه خیابان امام قرار دارد، به عبارتی می توان گفت ابتدای راسته غلامخان واقع شده است.

مسجد سبزه میدان اسکو کجاست؟