مسجد لالا مصطفی پاشا بزرگ ترین بنای قرون وسطایی در فاگوستا به شمار می رود. این بنا در سال ۱۳۲۸، به عنوان کلیسای جامع کاتولیک شروع به کار کرد و بعد از اشغال فاماگوستا در سال ۱۵۷۱ توسط امپراتوری عثمانی ها، به مسجد تبدیل شد. نام مسجد به وزیر اعظم دربار عثمانی تعلق دارد، کسی که در خدمت شاه مراد سوم، به ونیزی های قبرس حمله کرد. نام کلیسای جامع فاماگوستا، در برخی آثار ادبی آمده است.
ساختمان این مسجد که بین سال های 1298 تا 1310 در فاماگوستا و در دوره لوزینیان ساخته شده است، یکی از زیباترین بناهای گوتیک منطقه مدیترانه می باشد. اینجا مکانی است که ابتدا پادشاهان لوزینیان به عنوان پادشاه قبرس در کلیسای جامع سنت سوفیا حکمرانی خود را شروع کردند و به دنبال آن به عنوان پادشاه اورشلیم در کلیسای جامع سنت نیکلاس در فاماگوستا تاجگذاری کردند. این ساختمان تا سال 1571 که کلیسای جامع توسط ترکان عثمانی به مسجد تبدیل شد، در دست مسیحیان بود.
معماری قسمت غربی ساختمان تحت تأثیر معماری کلیسای جامع ریمز قرار گرفته است و یک پنجره بی نظیر با آثاری به سبک گوتیک دارد. گالری ونیزی قرن شانزدهم در حیاط مسجد نیز امروزه به عنوان مخزنی برای وضو استفاده می شود. یک نشان ونیزی در بالای پنجره های مدور در ورودی مسجد دیده می شود و محراب مسجد به سبک شرقی است و مانند اکثر کلیساهای قبرس از سه قسمت تشکیل شده است.
قبرس جزیره ای باشکوست جایی که در کنار جاذبه های طبیعی چشمتنان به معماری های جذابی می افتد؛ از معماری عثمانی گرفته تا معماری گوتیک. بدون شک یکی از جذاب ترین بناهای شهر همین مسجد است مسجدی که در گذشته به کلیسای جامع سنت نیکولاس معروف بود. ساخت این کلیسا در حوالی سال ۱۳۰۰ میلادی شروع شد اما باید این نکته را در نظر گرفت که کامل شدن کلیساهای جامع قرون وسطی حدودا ۱۰۰ سال زمان می برد پس زمان درست شدن این کلیسا حوالی سال ۱۴۰۰ بوده است. از طرفی به نظر می آید که در گذشته در محل ساخت این بنا، کلیسای دیگری وجود داشته و این کلیسا بر روی ویرانه های کلیسای دیگری ساخته شده است.
مطمئنا اگر بدانید این مسجد در گذشته میزبان مراسم های مهمی بوده اهمیتش برایتان بیشتر می شود و دوست دارید در سفر به قبرس هر طور شده از آن بازدید کنید. امپراتور های زیادی در گذشته در این کلیسا تاجگذاری و سلطنت خود را شروع کرده اند پس با بنایی باشکوه طرف هستید که از طراحی و معماری خیره کننده ای برخوردار است. پادشاهان Lusignan که در گذشته در کلیسای سنت سوفیای نیکوزیا تاجگذاری می کردند بعد از ساخت این کلیسا به این محل نقل مکان کردند.
اگر با دقت بیشتری به این بنای تاریخی نگاه کنید هنوز هم آثار زخم هایی که نیروهای عثمانی به بدنه ی این بنا وارد کردند مشخص است. در مسجد دو برج هست که قسمت بالایی آن ها به غیر از آسیب هایی که از زلزله دیده آثار زخم های ۶۰۰ ساله را با خود به همراه دارد. بعد از سقوط فاموگوستا در سال ۱۵۷۱، سرنوشت این کلیسا هم متحول شد؛ نیروی های عثمانی به این محل ریختند و تغییراتی زیادی را در آن به وجود آوردند به طوری که یک مناره به برج شمالی اضافه و به این ترتیب کلیسا تبدیل به مسجد شد.
در قسمت غربی مسجد سه ورودی هست که در بالای همه ی آن ها یک پایه به چشم می خورد که به نظر می آید جایگاه مخصوص مجسمه های کلیسا بودند اما امروز هیچ اثری از آن ها باقی نمانده است. در بالای در اصلی یک پنجره ی گرد بزرگ هست که به تزئینات خیره کننده ای مزین شده است چون در آن زمان طراحی بیشتر کلیسا ها به همین شکل بوده تا زیبایی نمای بنا دو چندان شود.
در گذشته در و دیوارهای داخلی کلیسا پر از نقاشی های دیواری بود اما بعد از اینکه مسلمان ها این محل را در سال ۱۵۷۱ فتح کردند روی همه ی آن نقاشی ها را با گچ پوشاندند تا دیگر اثری از آن ها دیده نشود و امروز هیچ کس نمی داند که چه گنجینه ای در زیر آن گچ ها پنهان شده است. وزیر عثمانی، لا لا مصطفی، محراب و مجسمه ها را از بین برد تا دیگر ظاهر اینجا مثل کلیسا نباشد. از تغییرات دیگری که در این محل به وجود آمد جایگزین کردن همه ی شیشه های رنگی با شیشه های ساده بود چون همه شیشه هایی که برای پنجره ها به کار رفته بود رنگی بودند. لالا مصطفی پاشا، صدر اعظم امپراتوری عثمانی بود و در تعدادی از جنگ ها نیروهای عثمانی را هدایت می کرد.
تعدادی از پادشاهان قبرس در این کلیسا دفن شده بودند اما با ورود مسلمانان همه ی سنگ قبرها از بین رفت. مثل همه ی مسجدها، در کف زمین فرش پهن شد برای همین بعید نیست که تعدادی از آن سنگ قبرها همچنان دست نخورده باقی مانده باشد. امروز داخل این مسجد کاملا طراحی ساده ای دارد، نه اثری از مجسمه هست و نه اثری از نقاشی های دیواری. در محوطه این مسجد یک درخت انجیر به چشم می خورد که به قدیمی ترین درخت قبرس معروف است و به نظر می آید در همان زمان ساخت کلیسا کاشته شده است. شهر فاماگوستا در فاصله ی حدود ۷۰ کیلومتری نیکوزیا، پایتخت قبرس قرار دارد و بازدید از این مسجد هم کاملا رایگان است.
مسجد جاما در دهلی، یکی از زیباترین مساجد هند!
