آبشار اُرتوکَند، تفریحگاه زیبای اُرتوکَند (خنک رود) یکی از مناطق بکر و ییلاقی شهرستان کلات نادر است. این تفریحگاه به دلیل آبشارهای زیبا، کوه های سربه فلک کشیده و غار آبی بسیار زیبایش، مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی می باشد.
تفریحگاه اُرتوکَند با طول جغرافیایی ¢ ۵۱ ° ۵۹ و عرض ¢ ۴۸ ° ۳۶ ارتفاع ۱۴۸۰ متر از سطح دریا در ۵۹ کیلومتری جنوب کلات قرار دارد. این روستا با موقعیتی میان کوهی، معتدل و خشک در مسیر دره سررود می باشد. رود اورتکند (سررود) که از کوه هزار مسجد سرچشمه می گیرد، از میان آبادی می گذرد. کوههای تکه خانه در ۵ کیلومتری جنوب غرب و سرشاو در ۴ کیلومتری شمال شرق آبادی است.
این مجموعه در کیلومتر ۱۱۰ مسیر مشهد به کلات نادری و در روستای سررود(کلات نادری) می باشد که از جاده اصلی ۱۸ کیلومتر فاصله دارد. این آبشار در حوالی بخش زاوین است و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱٬۴۰۰ متر و متوسط بارندگی سالیانه ۲۴۷ میلی متر است.نام این روستا در حقیقت اورتاکند بوده که این لغت واژه ای ترکی به معنی روستای وسطی است و این روستا به علت قرار گرفتن در میان روستاهای سرود و باغکند بدین نام خوانده شده است.
با توجه به زیبایی و شلوغی و راه شوسه توصیه میشود در صبح زود حرکت خود را آغاز کنید . بهتر است در ساعات آغازین صبح به اردوگاه بروید وگر نه ممکن است با کمبود جا و مشکلاتی از این قبیل دست و پنجه نرم کنید.
دهانه ورودی تونل و غار آبی ارتکند
با گذر از سمت چپ دره ی خانه زو و عبور از کنار خانه های عشایری به انتهای دره که باریک تر شده است می رسیم.پس از پیمودن مسافتی کوتاه، تونلی غار مانند می بینیم که آب رودخانه از یک طرف آن وارد و از سمت دیگر آن خارج می شود. در درون این غار کوچک آبی شفاف و خنک درون حوضچه هایی جمع می شود که می توان در درون آن ها که بی خطر است رفت و لذت برد. آب و هوای داخل غار بسیار خنک و دلپذیر است. آب با عبور از این تونل غار مانند که طولی حدود ۱۵ متر را دارا می باشد ، از ارتفاعی حدود ۱۰متر به پایین می ریزد و چشم انداز زیبایی را به نمایش می گزارد.
نردبان های آبشار ارتکند
در کنار غار آبی، دو ردیف نردبان نصب شده است که برای ورود مجدد به رودخانه باید از آن ها بالا رفت، در انتهای نردبانها به آبشار اول می رسید.در حالی که در امتدا رودخانه به سمت بالای آن حرکت می کنید با گذر از آبشار اول، آب زلال تر شده و دره تنگ تر می شود و سبزه های بلند و درختان بسیار، حالتی شبیه به جنگل را به نمایش گذاشته است.
در انتهای دره ای باریک، آبشار دوم آن که بلندتر است و در حدود ۳۵ متر می باشد را شاهد هستیم .در کنار این آبشار با استفاده از مسیر رول کوبی شده و یا تنوره کنار آن می توان خود را به بالای آبشار رسانید که البته این کار، بسی دشوار است و کار هر کسی نیست!
آبشار های ارتکند
اگر تا پیش از این به آبشار ارتکند نیامده بودید اولین دیدار برای شما بسیار هیجان انگیز می شود. اول غاری کوچک را خواهید دید که آب رودخانه در طول آن جاری شده و در مسیر تقریبا ۱۵ متری از داخل غار می گذرد.همین آب از آن طرف غار بدل به آبشار شده و از کوه پایین می ریزد و همان طور که گفتیم چیزی حدود ده متر با زمین فاصله دارد. این منطقه ییلاقی به علت وجود آبشار ها و رودخانه و طبیعتی مملو از درخت محل مناسبی برای بر پا کردن بساط چادر است.
فقط یادتان باشد که این منطقه به درد آن دسته از افرادی می خورد که مشکل زیادی با خیس شدن هنگام گذشتن از رودخانه و پیمودن مسیر باریک در این دره نداشته باشند و برای آن آماده هستند.بعد از گذر از این منطقه آبشار دوم ارتکند قرار دارد. رسیدن به این آبشار اما کار حرفه ای و دشواری است که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
بلندی آبشار ارتکند در آن قسمت به ۳۵ متر می رسد. درست برعکس آبشار قبلی که در انتهای یک غار قرار داشت این آبشار در انتهای دره واقع شده است.این دره با وجود زیبایی خیره کننده از طبیعتی خشن با شیب های تند دارد که تا قله ی قره داغ ادامه پیدا می کند.
اطراف آبشار ارتکند سه دیواره ی سنگی وجود دارد و به همین دلیل جز با دانستن اصول سنگ نوردی نمی توان به آن رفت. در صورتی که با این ورزش آشنایی دارید بعد از تحمل دشواری راه با چشم انداز و طبیعتی که کمتر جایی شبیه آن را دیده اید مواجه خواهید شد.
آب وهوای منطقه ارتکند
برای رفتن به این آبشار انتخاب زمان مناسب خیلی مهم است. به علت هوای خشک و سرد این منطقه، شش ماه دوم سال برای سفر به آنجا اصلا مناسب نیست.تقریبا از اواخر اردیبهشت آب وهوای این منطقه بهتر می شود. به علت این شرایط آب وهوایی اواخر خرداد تا اوایل شهریور بهترین زمان برای رفتن به آبشار ارتکند است.در این سفر از روستای های اطراف مثل قطعه نو که منطقه ارتکند به آن نام هم شناخته می شود می توان دیدن کرد. روستا های قره سو و سر رود از دیگر روستاهای دیدنی در کلات نادری و اطراف آبشار ارتکند محسوب می شوند.
جاذبه های اطراف آبشار ارتکند و کلات نادری
از ویژگی های منحصر به فرد منطقه ی آبشار ارتکند وجود دیگر جاذبه های متنوع طبیعی و تاریخی در اطراف آن است.برای مثال بعد از گذر از کلات نادری، آبشار قره سو در مسیر شما وجود دارد که در فاصله ده دقیقه ای از این کلات واقع شده است. اگر به آبشار قره سو می روید حتما یک جفت کفش و لباس اضافه همراه داشته باشید.
رسیدن به این آبشار مستلزم عبور از رودخانه است و مسلما کسی علاقه ندارد مسیری طولانی را با لباس های خیس طی کند.اگر به آبشار قره سو رفتید و خیس نشدید به کاخ کلات هم می توانید بروید و از این بنای قدیمی بازدید کنید.این بنا که بیشتر به نام کاخ خورشید شناخته می شود در دوران نادر شاه افشار و به دستور ایشان ساخته شد که از نونه های درخشان معماری ایرانی-اسلامی است.
اگر به دیدار از یادگار ها و آثار به جای مانده ی گذشتگان علاقه دارید به ورودی قدیمی شهر کلات کتیبه نادری نیز می توانید بروید. ساختن چنین بنای زیبایی با جزئیات پر شمار در معماری و ساختن آن روی کوه نکته ی جالب توجهی باقی مانده از گذشته است. این مکان نیز با فرمان نادر شاه افشار ساخته شد و تا امروز محکمی و صلابت خود را حقظ کرده است.
بنای دیگری که دیدار از آن را پیشنهاد می کنیم مسجد کبود گنبد از کاملترین نمونه های ساخت یک مسجد جامع در ایران است. برخی باستان شناسان سنگ اول ساخت این بنا را دوران سلجوقیان می دانند که نادر شاه نیز آنجا را گسترش داده و برای مثال ایوان های زیبا در دوران او ساخته شدند. در دوران فتحعلی شاه قاجار نیز پلنگ توش خان کلاتی حاکم این منطقه دست به مرمت اساسی در این مسجد زد و از همین رو این مسجد هنوز مثل قبل پا برجا مانده است.در انتها باید گفت که همراه با وجود انواع جاذبه های توریستی، سفر این منطقه در ماه های تیر و مرداد تجربه ای است که زحمت و دردسر زیادی ندارد. به خصوص زمانی که از سکوت و زیبایی این منطقه دیدن می کنید احتمالا منتظر تابستان بعد با وجود کوتاه بودن همیشگی این فصل و بازگشت دوباره به آبشار ارتکند خواهید بود.
مسیر دسترسی به آبشار ارتکند
آبشار ارتکند در جاده کلات نادری و حدود چهل کیلومتر مانده به شهرستان کلات، در منطقه روستای قطعه نو کلات، واقع شده است. برای رسیدن به این آبشار زیبا، ابتدا بایستی از روستای سررود که در فاصله هفت کیلومتری از جاده اصلی قرار دارد، گذر کرد. این روستا دارای آب و هوای خشک بوده و کوه های تک خانه در ۸ کیلومتری غرب و سرشاو در ۳ کیلومتری شمال شرق این آبادی واقع شده اند. بعد از روستا، جاده ای فرعی و خاکی وجود دارد که بعد از دو ساعت راهپیمایی، می توان به این آبشار رسید .
در ابتدای این جاده، چند مجموعه از جمله پرورش ماهی و نیز شالیزارهای برنج معروف و خوش عطر کلات خودنمایی می کنند. همین طور که در امتداد رودخانه و به سمت شمال آن حرکت می کنیم آب، شفاف تر و دره باریک تر می شود و کم کم علف های بلند و درختان انبوه، حالتی نیمه جنگلی را در این منطقه بوجود می آورند.
آبشار اول در انتهای غاری ۱۰ متری واقع شده که در کنار صخره ای لزج و خیس قرار دارد. برای اینکه بتوان مسیر را ادامه داد و به آبشار بعدی رسید بایستی با اصول اولیه سنگ نوردی آشنا بود و با استفاده از ریشه قطور درختان کنار آن، از این قسمت بالا رفت. آبشار دوم که ارتفاع آن نسبت به آبشار اولیه بلندتر بوده و در حدود ۳۵ متر می باشد، در انتهای دره ای باریک واقع است. در کنار این آبشار، از طریق مسیر رول کوبی شده و یا تنوره کنار آن می توان به بالای آبشار و بکرترین منطقه آن رسید که البته انجام این کار توسط هرکسی امکان پذیر نیست.
مسیر دره اصلی با شیب تند و عمق زیاد، تا گذرگاه قله قره داغ بالا می رود و ارتفاع قله تا کف دره به ۱۰۰۰ متر می رسد. بعد از طی مسافتی کوتاه، تونلی غار مانند به چشم می خورد که آب رودخانه از یک طرف آن وارد و از سمت دیگر خارج می شود. در داخل این غار کوچک، آب زلال و سرد در داخل حوضچه هایی جمع می شود. در داخل این غار، علاوه بر آب زلال، هوای مطبوع و بسیار خنکی وجود دارد که رفتن و ماندن در زیر این آبشار، لذتی وصف ناپذیر را برای گردشگران رقم خواهد زد. طول این تونل حدود ۱۵ متر بوده و در انتهای آن، آب از ارتفاعی حدود ده متر، از میان کوه های سرسبز ارتکند به پایین می ریزد. این آبشار نسبتا مرتفع که از میان کوه های سرسبز ارتکند به پایین می غلتد، چشم اندازی بدیع و شگرف را به وجود آورده است. در کنار غار، نردبان هایی در دو ردیف ساخته شده است که پس از بالا رفتن از آنها، آبشار ارتکند در سمت راست دیده می شود که سه طرف آن را دیواره های سنگی احاطه کرده اند.
به جرات می توان گفت، این مجموعه یکی از بهترین و در عین حال تمیز ترین مجموعه های حفاظت شده در کل کشور می باشد. به این دلیل که در بدو ورود به شما یک پلاستیک بزرگ برای جمع آوری زباله داده شده و از شما مبلغی به عنوان حق ورودی دریافت می کنند. پس از آن اگر شما پلاستیک زباله های خودتان را برگردانید، مبلغ گرفته شده به شما برگشت داده خواهد شد. با اجرای این طرح، تقریبا هیچ زباله ای در محل موجود نیست و در مقایسه با سایر اماکن دیدنی خراسان، بسیار تمیز و مناسب است. در این مکان همچنین امکانات لازم برای اسکان مسافرین شامل چادر های برزنتی و آب شیرین و همچنین سرویس های بهداشتی برای عموم تدارک دیده شده است.
پیشنهاد می کنیم در سفر به مشهد، لذت استفاده از طبیعت ناب، در این بهشت گمشده را از دست ندهید .
آبشار شوی کجاست؟
