دره شمخال در 25 کیلومتری شهر مرزی باجگیران در کناره شمال شرقی ایران و نزدیک کشور ترکمنستان و 80 کیلومتری قوچان قرار دارد. مهمترین علت آب و هوای مناسب این دره، وجود آب زیاد است که از پیوستن رودخانههای شارک قرچه، دربادام، شمخال و اضافه شدن چشمههای گوناگون در مسیر است. دره شمخال نام خود را از روستایی کوهپایهای به همین نام گرفته از شمالشرقی به کوه آسمله و از جنوبشرقی به رودخانه دایمی کال شمخال محدود است. چشمههای ابتدای دره در ادامه تبدیل به رودخانهای پرآب میشوند که شالیزارهای درونگر را سیراب میکند. طول دره شمخال در حدود 18 کیلومتر است و ارتفاع دیواره آن تا 200 متر برآورد شده است. در قسمتهای زیادی از این دره زیبا درختان گردوی جنگلی بسیاری با قدمتهایی بیشتر از 200 سال وجود دارند که به این دره زیبا جلوه خاصی بخشیدهاند. دره شمخال با دیوارههای بلند و عرض کم، طبیعتی کمنظیر و خاص دارد. طول این دره در حدود 18 کیلومتر و ارتفاع آن تا 200 متر برآورد شده است. در فاصله 10 کیلومتری از ابتدای دره، فضای جذاب و دیدنی با نام «حمام آب» وجود دارد که پذیرای تعداد زیادی از گردشگران در فصل تابستان است.
دره شمخال یک دره مستقیم نیست و در مسیر خود پیچ وخمهای بسیار دیدنی و جذابی دارد و هر پیچ و خم آن، تصویری جدید و چشماندازی ویژه را به نمایش میگذارد. هرچه به جلوتر بروید به دلیل وجود چشمهسارهای زیبای مسیر و آبشارهای جاری از اطراف صخره پرآبتر و جذابتر میشود، در عین حال به زلالیت و شفافیت آن نیز افزوده میشود. دره شمخال همانند ماری است که باید همه آن را گشت و تمامی زیباییهایش را لمس کرد. در این دره درختان گردو نیز وجود دارد که بوی عطر آنها با وزش نسیم با رطوبت موجود در دیوارههای سنگی دره، پیوند خورده و فضایی خوش عطر و امیدبخش را ایجاد میکنند. دره شمخال دیوارههایی عظیم و مستحکم دارد که مانند دژی رودخانه را در دل خود جای دادهاند.
دره شمخال علاوه بر داشتن درختان گردو، درختان متنوع دیگری نیز دارد. پوشش گیاهی این دره درختانی شامل انجیر، زردآلو، چنار، بید، سپیدار، تمشک، موسیر، آنوخ (کاکوتی)، چریش، هفشان، گون، ریخوک، زرشک، گژی(زالزالک) و سدها گیاه وحشی و دارویی دیگر است. دره شمخال یکی از خاصترین و رازآلودترین مناطق ایران است که تا لحظه آخر چشمها را به تمام زیباییهای خود، خیره میکند. برای رفتن به این دره باید از راه قوچان بروید. مقدار مسافت از قوچان تا رسیدن به دره شمخال در حدود 80 کیلومتر است.
بهترین فصل برای بازدید از دره، فصول بهار و تابستان هستند. دره شمخال یک مسیر طولانی و پرپیچ و خم دارد. طبیعی است که طی کردن تمامی مسیر و بازدید دقیق از تمامی بخشهای دره در چند ساعت امکانپذیر نیست.
