جزیره دِلوس، در مجمع الجزایر حلقوی شکل سیکلادس نزدیک جزیره میکونوس، در دریای اژه یکی از مهمترین پایگاه‌های اسطوره ای، تاریخی و باستان‌شناسی یونان است. کاوشهای باستانی این جزیره که به دست کالج فرانسوی آتن انجام شده‌است، گسترده‌ترین کار حفاری در مدیترانه بوده‌است.
آثار بدست آمده در موزه باستانی دلوس و موزه ملی آتن نگهداری می‌شوند. این جزیره را از هزاره خست پیش از میلاد، زادگاه خدایان یونانی، آپولو و آرتمیس می‌دانستند. دلوس، جایگاهمعبد دلفی بود که پیشگوهای آن شهرتی جهانشمول داشتند. کروزوس پادشاه لیدیه پیش از نبرد با کوروش بزرگ، از پیشگوی معبد دلفی درخواست کرد تا نتیجه جنگ را به او بازگویند. پاسخ آن بود که اگر چنین کنی، دولتی بزرگ را برخواهی انداخت. کروزوس به نبرد با ایرانیان پرداخته و شکست خورد. بنابر هرودوت، او پس از شکست پی برد که منظور پیشگوی دلفی، از دولت بزرگ، خود کروزوس بوده‌است.
همچنین دلوس و معبد آن، پایگاه اتحادیه دلوس، به رهبری آتن بر ضد اسپارت و شاهنشاهی ایران و جایگاه گنجینه‌های آن بود. هرچند در زمان پریکلس، آتنی‌ها به بهانه خطر از دست رفتن گنجینه، آن را به آتن بردند.
در جریان یورش سپاهیان داریوش بزرگ به یونان به رهبری داتیس مادی، با نزدیکی ناوگان ایران به جزیره، ساکنان و خادمان معبد را وحشت فراگرفت ولی داتیس دستور داد تا جارچیان پیام شاهنشاه را بخوانند که بنابر آن، داریوش اعلام کرد، احترام معبد و خدایان آن را نگه داشته و با ساکنان آن به نیکی رفتار خواهد کرد.به نوشته توکودیدس، ساکنان اصلی آن کاریایی بوده و این جزیره زیر کنترل پادشاه جزیره کرت بود؛ که بعداً به تصرف نژاد ایونی درآمد.
بنا به اساطیر یونان باستان، این جزیره با یک ضربه نیزه سه شاخ پوزئیدون از دریا سر برآورد. جزیره دلوس، جایی است که لتو را بر خاک خود پذیرفت و او در آنجا آپولون و آرتمیس را زاد.زئوس برای قدر دانی از دلوس، که به نوزادان ایزدی پناه داده بود، آن را در مرکز جزایر کیلکادس جای داد. از آن پس دلوس جایگاه آیین آپولون شد. به علاوه، در این جزیره بازی‌هایی به نام دلیا برگزار می‌شد که گفته‌اند پایه‌گذار آن تزه بوده‌است.در ادامه برخی از بهترین جاذبه های دلوس را به شما معرفی می کنیم:
تراس شیرها (با نام خیابان شیرها نیز شناخته می شود) که به دریاچه ی مقدس اشراف دارد، احتمالا یکی از جالب توجه ترین جاذبه های دلوس است. در این مکان ردیفی از شیرهای مرمری سفیدرنگ قرار گرفته اند. این شیرها در اصل 9 عدد بوده اند، اما امروز تنها 5 تای آنها باقی مانده اند ( در حقیقت این 5 عدد نیز بدلی بوده و نمونه های اصلی در موزه ی دلوس به نمایش در آمده اند. یکی از شیرهای مفقوده اکنون در ونیز ایتالیا قرار دارد و در قرن هفدهم جابجا شده است. این شیرها که در موقعیتی خیزبرداشته و مشغول نگهبانی از دریاچه هستند منسوب به قرن هفتم قبل از میلاد بوده و هدایای مردم جزیره ی ناکسوس به آپولو می باشند.
مسیر پیاده ی پهنی از جنوب شما را به محوطه ی مقدس می رساند. از این محوطه شما می توانید به سه معبد آپولو دسترسی پیدا کنید. در مرکز این محوطه معبد کراتون قرار دارد که به سبک یونیک ساخته شده و ستون هایی با پایه های گرانیتی آن را احاطه کرده اند. این معبد که به آپولو تقدیم شده، دارای محرابی معروف است که با شاخ های قوچ تزئین شده و احتمالا روی معبدی قدیمی تر در قرن هفتم قبل از میلاد ساخته شده است.
تالار گاوها به دوره ی هلنیستی (قرن چهارم قبل از میلاد) باز می گردد و احتمالا برای جایگیری کشتی دراز و باریک باستانی به نام تریرمه طراحی شده تا بتوان پس از یک نبرد دریایی مهم در آن به جشن و پایکوبی پرداخت. ابعاد این تالار 67 در 9 متر بوده و روی یک سکوی گرانیتی قرار گرفته که به کمک سه پله ی مرمری می توان به آن دسترسی پیدا کرد که در حال حاضر بخش هایی از آن حفظ شده است. فضای داخلی یک گالری طولانی با حفره ای در مرکز آن است که حوضی به عمق نیم متر تشکیل داده است. نام این تالار از سر گاوهایی که روی سرستونهای داخلی حکاکی شده اند گرفته شده است.
در ساحل این دریاچه بود که طبق باور رایج لتو، آپولو را زیر یک درخت نخل به دنیا آورد. تراس شیرها به این دریاچه اشراف داشته و در واقع این دریاچه قسمت انتهایی محوطه ی مقدس را مشخص می کند. لازم به ذکر است که این دریاچه در سال 1925 به خاطر شیوع مالاریا تخلیه شد.
موزه ی باستان شناسی دلوس حاوی مجموعه ای تاثیرگذار از یافته های این سایت است، هرچند برخی از ظریف ترین آثار کشف شده همینک در موزه ی ملی باستان شناسی و موزه ی هنر سیکلادی آتن قرار دارند. در دو اتاق مرکز آثار هنری باستانی، یک سه پایه مرمری با سر قوچ و گورگون (قرن هفتم قبل از میلاد)، مجسمه ابوالهول (قرن ششم قبل از میلاد)، دست عظیم و مرمری آپولو و سه زن نشسته ( قرن هفتم قبل از میلاد) قرار گرفته اند. از دیگر نمایشگاه های قابل توجه این مجموعه می توان به قطعاتی تزئینی از معبد آتنی ها و نذورات تقدیمی از معبد آرتمیس اشاره کرد.
جنوب موزه ی باستان شناسی، ده دقیقه پیاده روی در مسیری جدید شما را به معبد احیا شده ی آیسیس می رساند که روی تپه ای کوچک ساخته شده است. معبدی به سبک دوریک که به قرن دوم قبل از میلاد باز می گردد و نیمی از مجسمه ی الهه آیسیس در آن قرار گرفته است. آیسیس در اصل یک الهه ی مصری است که مادر و همسر ایده آل را ارائه می کند و بعدها یونانی ها و رومی ها هر دو به پرستش آن پرداختند. در مقابل معبد محرابی برای الهه در نظر گرفته شده است.
محله ی تئاتر که بین کوه کینتوس و بندر تجاری قرار گرفته به قرن سوم تا دوم قبل از میلاد باز می گردد. خیابان های باریک و پر پیچ و خم این منطقه با سنگ های بزرگ پوشیده شده اند. ارتفاع بیشتر خانه ها 4-5 متر است و اکثر آنها دارای طبقه دوم هستند. از جمله خانه های قابل توجه این قسمت خانه ی تریدنت است که احتمالا به یک بازرگان یا صاحب کشتی تعلق داشته است. این خانه دور حیاطی مرکزی واقع شده و کفسازی موزاییکی آن بسیار چشم نواز است و دلفینی را در حال شنا به دور یک لنگر نشان می دهد. در جنوب شرقی این محل، تئاتری به سبک آدیتوریوم های یونانی با 26 ردیف صندلی قرار گرفته که می توانسته 550 نفر تماشاچی را در خود جای دهد. این تئاتر در اصل از مرمر ساخته شده بوده که در گذر زمان بخش هایی از آن نابود شده و علف های هرز در جای جای آن روییده اند.
در این محله همچنین خانه ی دیونیسوس قرار گرفته که مثالی جالب توجه از خانه های قرن دوم قبل از میلاد به شمار می رود. این خانه ی بزرگ در دو طبقه ساخته شده و شما همچنان می توانید بقایای راه پله ی سنگی که به طبقه ی دوم می رفته را در آن مشاهده کنید. از مکان های بارز این خانه حیاط مرکزی آن است که با ستون های مرمری باشکوه و کفسازی موزاییکی که دیونیسوس را در حال سواری بر یک ببر نشان می دهد، تزئین شده است.
دلوس یک جزیره یونانی در دریای اژه است که ویژگیهای منحصر به فردی برای جذب گردشگران دارد.بنا به اساطیر یونان باستان، این جزیره با یک ضربه نیزهٔ سه شاخ پوزئیدون از دریا سر برآورد.جزیرهٔ دلوس، جایی است که لتو را بر خاک خود پذیرفت و او در آنجا آپولون و آرتمیس را زاد.زئوس برای قدر دانی از دلوس، که به نوزادان ایزدی پناه داده بود، آن را در مرکز جزایر سیلکاد جای داد.از آن پس دلوس جایگاه آیین آپولون شد. به علاوه، در این جزیره بازی‌هایی به نام دلیا برگزار می‌شد که گفته‌اند پایه گذار آن تزه بوده است.گفتنی است؛ این جزیره باستانی در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته و در ایام مختلف سال نیز پذیرای گردشگران بسیاری از نقاط مختلف جهان می باشد.
