پروتکل لنز (Lens) به عنوان یک گراف اجتماعی (Social Graph) ترکیب پذیر و غیرمتمرکز، قادر به نشان دادن نموداری از ارتباطات کاربران در رسانه‌های اجتماعی می باشد. در این پروتکل هر عملی مانند انتشار محتوا، ساخت پروفایل، بازنشر مطالب، فالو کردن سایر کاربران و ... در قالب NFT ذخیره می‌شود. کاربران باید بر روی این پروتکل یک پروفایل داشته باشند تا بتوانند ایردراپ احتمالی لنز را دریافت کنند. همچنین آنها مالکیت همه محتوای خود را در اختیار دارند. در این مقاله قصد داریم به معرفی پروتکل لنز و ویژگی ها و اهداف آن بپردازیم.
پروتکل لنز پروژه‌ای است که به دنبال اختراع مجدد مفاهیم و امکانات رسانه‌های اجتماعی در حوزه وب 3 است.در web2، شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی نمودارهای اجتماعی خود را به صورت متمرکز ایجاد میکنند. یک نمودار اجتماعی شامل گره‌هایی است که افراد، سازمان‌ها و رابطه بین آنها را نشان می‌دهد. پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی معمولی که از نمودارهای اجتماعی استفاده میکنند، همه اطلاعات را به صورت متمرکز ثبت میکنند. به عبارت دیگر، کاربران در واقع مالک اطلاعات مورد استفاده در پلتفرم نیستند.
استفاده از فناوری بلاکچین می‌تواند به کاربران عادی کمک کند تا کنترلی در وب 3 به دست آورند. پروتکل لنز خود را به عنوان یک گراف اجتماعی غیرمتمرکز و قابل ترکیب نشان می‌دهد که روی بلاکچین کار می‌کند. به نظر می‌رسد این برنامه راه‌های آسانی را برای افراد علاقه‌مند فراهم کند تا پلتفرم‌های رسانه اجتماعی web3 خود را ایجاد کنند.
مالکیت کاربر در قلب نمودار اجتماعی قرار دارد و قابلیت سفارشی‌سازی ویژگی‌ها بخش مهمی از پروژه است. این پروژه از زمان اعلام آن در اوایل سال 2022 توجه زیادی را به خود جلب کرده است. بیشتر این به خاطر تیمی است که روی آن کار می‌کند. این پروژه از Aave، یکی از پلتفرم‌های ضروری وام‌دهی در اتریوم، و زاییده فکر بنیانگذار شرکت استانی کولچوف است.
وقتی رد توسعه‌دهندگان Lens را می‌گیریم، به اسم یک پلتفرم وام‌دهی غیرمتمرکز معروف به نام آوه (Aave) برخورد می‌کنیم. استنی کالچف (Stani Kulechov) به عنوان توسعه‌دهنده و مدیرعامل آوه، از اهمیت کنترل‌داشتن روی هویت دیجیتال آگاه بود و در نتیجه پروتکل لنز را خلق کرد. کالچف دوران تحصیلات خود را در سال‌های 2015 تا 2020 در دانشگاه هلسینکی در رشته حقوق گذرانده است. استنی به عنوان برنامه‌نویس و کارآفرین نیز فعالیت کرده و اکنون در Delta Exchange هم نقش مشاور را به عهده دارد. او همچنین سرمایه‌گذاری‌هایی در پروژه‌های مختلف انجام داده که از میان آنها می‌توان به تازه‌ترین آنها یعنی Squid اشاره کرد. کالچف همچنین مبلغ 150 میلیون دلار در ابتدای سال 2022 در پروتکل نیر سرمایه‌گذاری کرده است. یکی از دلایلی که باعث شد لنز در جوامع رمزارزی شناخته شود، همین پشتیبانی و اعتبار آوه بود.
Lens از محدودیت‌ها و مشکلات وب 2 درس گرفته است و در Web 3 به دنبال ساخت جهانی غیرمتمرکز است که هیچ شخص یا نهاد واسطی به اطلاعات و داده‌های کاربران دسترسی نداشته باشد. اگر شما هم مثل من دوست دارید در این شبکه پروفایلی بسازید، باید این را بدانید که مانعی جلوی راهتان است؛ نسخه بتای این پروتکل اکنون فعال نیست و تنها افرادی که در لیست سفید (White List) حضور داشتند، قادر به ساخت پروفایل بودند.
برای اطمینان از اینکه آیا شما هم واجد شرایط هستید یا نه، در صفحه اول وب‌سایت لنز، روی گزینه Claim Handle در بالای صفحه کلیک و نتیجه را بررسی کنید. البته کاربرانی که NFT پلتفرم Zerion را داشتند، واجد شرایط بودند و تنها 60 روز (از نوامبر 2022) فرصت داشتند که Claim را انجام دهند. تیم لنز اعلام کرده که به زودی دسترسی عمومی برای ایجاد پروفایل امکان‌پذیر خواهد شد
در قلب پروژه استفاده از یک نمودار اجتماعی غیرمتمرکز است. ایجاد این به طور کلی از طریق استفاده از یک پایگاه داده گراف (GDB) به دست می‌آید. یک GDB از ساختارهای گراف که شامل گره‌ها، لبه‌ها و ویژگی‌های مختلف است برای ذخیره داده‌ها استفاده می‌کند. به عبارت دیگر، این نمودارها شرکت کنندگان در یک شبکه و رابطه بین آنها را نشان می‌دهد.
برای درک نحوه عملکرد پروتکل لنز، بهتر است بدانید که تفاوت آن با رقبای فعلی خود چیست. روش های مختلفی برای ساختار یک نمودار اجتماعی وجود دارد. اکثر پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی پرمخاطب، مانند فیسبوک یا لینکدین، از یک سرویس متمرکز استفاده میکنند.
سیلوهای داده در ایجاد نمودارهای اجتماعی نیز استفاده می‌شوند. در این سناریو، سایر برنامه هایی که ممکن است بخواهند با پلتفرم ادغام شوند، به داده‌ها دسترسی ندارند. این بدان معناست که ساختار پلتفرم قابل تنظیم نیست. همچنین به این معنی است که پلتفرم ممکن است در معرض یک نقطه خرابی قرار گیرد، جایی که در صورت در دسترس نبودن سرور، غیرقابل استفاده شود.
پروتکل لنز از یک گراف اجتماعی متن باز و قابل ترکیب استفاده می‌کند. این می‌تواند آزادانه توسط سازندگانی که به دنبال ایجاد پلتفرم رسانه‌های اجتماعی خود در وب 3 هستند استفاده شود. نمایه‌های کاربر از طریق NFTها نمایش داده می‌شوند. راه حل Polygon PoS layer 2 تمام پروفایل ها را ذخیره می‌کند. علاوه بر این، این پلتفرم با کیف پول‌هایی مانند MetaMask، Gnosis Safe و Argent سازگار است. این کار تعامل بین پلتفرم‌ها را تشویق می‌کند.
پروتکل Lens به کاربران وعده داده است علاوه بر این که ابزارهایی در اختیار آنان می‌گذارد تا رسانه اجتماعی غیرمتمرکز شخصی سازی شده خود را بسازند، شرایط انجام بازی را نیز برای گیمرهای علاقمند به بازی فراهم خواهد کرد. تغییرات محتوایی مانند تغییر در آواتار کاربران یا تغییرات متنی به صورت زنجیره‌ای در اختیار کاربران شبکه قرار می‌گیرد.
پویایی این فضا به شکلی خواهد بود که کاربران خلاق بتوانند ویژگی‌های جدیدی به پروتکل اضافه کنند، البته این ویژگی باید به رای گیری گذاشته شود و اگر حداقل رای لازم را کسب کرد، می‌توان آن را اجرا کرد. به عبارت دیگر، این ابزارها می‌توانند اطلاعات و نوع توزیع آن را مورد رای گیری و توافق اعضای جامعه قرار دهند.
یکی دیگر از ویژگی‌های Lens Protocol استفاده و اتصال به وب 3 است که نسل آینده اینترنت شناخته شده است. همچنین این پروتکل غیرمتمرکز است و در دسترس همه سازندگان قرار می‌گیرد و باعث ایجاد موج جدیدی از رسانه‌های اجتماعی خواهد شد. نکته جذاب درباره پروتکل لنز این است که کسی نمی‌تواند محتوای ایجاد شده توسط شما را تغییر دهد یا حذف کند، بنابراین می‌توان به بقای آزادی بیان با استفاده از پروتکل لنز امیدوار بود.
ابزارهای پروتکل لنز برای اتصال به وب 3 وجود دارد. این پروتکل از نظر فنی برای هر کسی که به دنبال ایجاد یک پلتفرم رسانه اجتماعی جدید است قابل استفاده است. علاوه بر این، این ویژگی ها به راحتی قابل تنظیم است. کاربران Lens Protocol درباره تغییرات و آینده پروتکل تصمیم خواهند گرفت. از مزایای پروتکل لنز می‌توان به مالکیت داده‌ها، اتصال بهتر، دسترسی به اطلاعات بیشتر، شبکه بدون مجوز که سرویس آن قطع نمی‌شود و فقدان بازیگر مرکزی که کنترل اطلاعات را در دست داشته باشد، اشاره کرد.
طراحی پروتکل لنز این امکان را برای سازندگان فراهم می‌کند تا پروفایل‌های رسانه‌های اجتماعی خود را بسازند یا با کاربران حامی وب 3 و سایر کاربران ارتباط برقرار کنند. چند مفهوم کلیدی وجود دارد که پروتکل برای دستیابی به این اهداف از آنها استفاده می‌کند. ایجاد یک پروفایل NFT شروع سفر کاربر در پروتکل لنز است و هر پروفایل با یک NFT نشان داده می‌شود. داشتن یک پروفایل به کاربر این امکان را می‌دهد که محتوا اضافه کند یا با دیگران ارتباط برقرار کند. هنگامی که چنین ارتباطی برقرار شد، دارایی NFT-721 ایجاد می‌شود و به‌عنوان یک NFT-follow نمایش داده می‌شود.
مفهوم اصلی حول ایده NFT های پروفایل می‌چرخد. هر کاربر می‌تواند یک پروفایل ایجاد کند، این پروفایل به کاربران این امکان را می‌دهد که مالکیت کامل محتوای خود را در اختیار داشته باشند. این پست‌ها، نظرات، ارسال‌های مجدد (که در اینجا به عنوان Miror شناخته می‌شوند) همگی به طور یکپارچه روی پروفایل کاربر قرار می‌گیرند. در اکوسیستم پروتکل لنز، به تمام این موارد Publications گفته می‌شود. جالب است بدانید که آدرس‌های فردی دارای این NFT های پروفایل هستند و یک آدرس می‌تواند چندین NFT از این نوع داشته باشد. Moduls یکی دیگر از مفاهیم مهم پروتکل لنز است. Modul ها به کاربران اجازه می‌دهند تا قابلیت‌های سفارشی را به سیستم معرفی کنند. هر یک از این مودال ها نشان دهنده یک کد در قرارداد هوشمند است که در Whitelist لیست می‌شود و تحت شرایط خاصی اجرا می‌شود.
مودال های Follow نشان‌دهنده عملکرد کاربری است که پروفایل دیگری را دنبال می‌کند. کاربران هنگام ایجاد پروفایل‌های منحصر به فرد خود، mudal های فالو خود را تنظیم میکنند. آنها از یک مدل اشتراک پیروی میکنند که قابل تنظیم برای هر کاربر است.
mudal جمع‌آوری یکی از ماژول‌هایی است که برای ایجاد مقالات آنلاین استفاده می‌شود.
مودال های مرجع برای تعامل با سایر کاربران و اظهار نظر در مورد پست‌های آنها کاربرد دارند.
پروتکل لنز به انتقال کامل حقوق و مالکیت محتوا به‌وسیله کاربران کمک می‌کند. محتواهای ارسال‌شده، اعم از متن یا تصویر یا حتی تغییر آواتارها در زنجیره، همیشه در‌دسترس قرار دارند. مدولاربودن به‌عنوان یکی از ویژگی‌های سیستم به نوآوری و در‌دسترس‌بودن و اتصال اشاره می‌کند. این یعنی نمودار اجتماعی پروتکل لنز برای همه سازندگانی باز است که آماده پیشنهاد و اجرای ویژگی‌های جدید هستند.
در‌عین‌حال، اعضای جامعه این قدرت را دارند تا در نظر بگیرند که آیا چنین کاربرانی را تأیید میکنند یا خیر و درباره این موضوع توافق میکنند که کدام ویژگی‌ها را به غیرمتمرکزترین روش ادغام کنند.
