آشنایی با مسجد مشیر در شیراز

مسجد مشیرالملک ، مرواریدی در گردشگری شیراز در محله سنگ سیاه شیراز است که از بناهای تاریخی مهم استان محسوب می شود. این مسجد توسط حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک ساخته شده است.در شمال مسجد شبستان کوچکی قرار دارد که با کاشی های رنگی منقوش زیبایی پوشیده شده و سقف دو زاویه شمالی آن به طرز زیبایی با کاشی های زیبا مقرنس کاری شده است.در پیشانی شبستان طاق نمای مرتفعی وجود دارد که آیات قرآنی با خطوط درشت ثلث عالی بر آن نوشته شده و بر فراز این شبستان دو گلدسته کاشی کاری ساخته شده است.

برای رفتن به مسجد مشیر باید به جنوب ایران سفر کنید. این مسجد در استان فارس و جایی در دل شیراز است. والی فارس، میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک، این مسجد زیبا را در محله قدیمی سنگ سیاه ساخته است. می توانید آن را در نزدیکی محله سرباغ پیدا کنید.

میرزا حسن خان که معروف به «مشیر الملک دوم» بود، در مرودشت به دنیا آمد. از آنجایی که مالک بخشی از زمین های خفرک بود، او را به اسم «میرزا محمدعلی خفرکی» می شناختند. او را پس از مرگ پدرش، به وزارت فارس منصوب کردند. به همین خاطر میرزا حسن خان توانست مسجد بی نظیر مشیر الملک را بسازد.

مسجد زیبای مشیر الملک یکی از بناهای معروف شهر شیراز است. ساخت این مسجد زیبا را در سال 1226 شمسی شروع کردند. ساخت مسجد تاریخی مشیر بعد از 10 سال در سال 1274 به پایان رسید. این مسجد نمونه ای برجسته از کار معمارهای ایرانی در دوره قاجار و زیباترین مسجد بعد از مسجد وکیل است.

نگاهی به بخش های مختلف مسجد مشیر

هر قسمتی از مسجد مشیر که به آن نگاهی بیندازید شما را شیفتۀ رازورمز خود خواهد کرد، اما به طورکلی شبستان کوچک شمالی مسجد و کاشی های رنگارنگ و مقرنس های آن نهایت زیبایی را مقابل چشمان هر بیننده ای به تماشا می گذارد و همچنین بر فراز این شبستان، دو گلدسته با کاشی کاری بی نظیری که قرار گرفته، شکوه مسجد مشیر الملک را دو چندان می کند.طراحی و معماری مسجد مشیر شیراز آن قدر چشم نواز است که باعث شده است گردشگران داخلی و خارجی بسیاری برای دیدن زیبایی ها و ظرایف آن به شیراز سفر کنند.

ورودی مسجد

قسمت ورودی مسجد مشیر و درب اصلی آن که در ضلع شرقی مسجد قرار دارد و از سمت بازارچۀ ارامنه باز می شده است، به یک هشتی خیلی خاصی متصل می شده که در کنار دید داشتن و مشرف بودن به حیاط مسجد، مسیر را به دو راه نیز تقسیم می کرده است.

مسیر سمت راست به حیاط، سرویس بهداشتی و چای خانه و راه پله نشین مردانه می رسیده و سمت چپ به سرویس بهداشتی و چای خانه و راه پله نشین زنانه راه داشته است. همچنین ورودی داخلی مسجد مشیر الملک با ستون های سنگی ای که طراحی مارپیچی بر رویشان دارند، زیبایی مسجد را به محض ورود مقابل چشم ها می آورد.

حیاط و حوض

همان طور که گفتیم بعد از داخل شدن از درب ورودی مسجد مشیر، به حیاط می توان دید داشت و وسط حیاط نیز حوضی مستطیل شکل به طول ۲۵ و عرض ۱۰ متر وجود دارد که تماما از سنگ یک پارچه ساخته شده است و در گذشته از آب خیرات پر می شده است.

محراب

قسمت محراب مسجد مشیر به طرز بی نظیری کاشی کاری شده است و درون آن نیز سنگ مرمری که روی آن سورۀ توحید با خط نسخ نوشته شده، قرار دارد. این قسمت یکی از دیدنی ترین و معنوی ترین قسمت های مسجد مشیر الملک محسوب می شود.

شبستان

در قسمت شمالی مسجد مشیر، شبستان کوچکی قرار دارد که با کاشی های رنگی منقوش و زیبایی تزیین شده است؛ سقف دو زاویۀ شمالی آن، با کاشی های دیگری مقرنس کاری شده است. پیشانی این شبستان، طاق نمای مرتفعی است که آیات قرآنی با خطوط درشت ثلث عالی بر آن نوشته شده و همچنین بر بالای این شبستان، دو گل دستۀ کاشی کاری شده فوق العاده زیبا وجود دارد.

به شبستان قسمت شمالی مسجد مشیرالملک، مقصوره نیز می گویند که بر روی چهار ستون سنگی قرار گرفته و در ضلع جنوبی این شبستان، محراب کاشی کاری شده و در میانۀ آن، چاه آب بزرگ و عمیقی قرار دارد که زمان فصل تابستان باعث خنک شدن فضا می شده است.

البته در سمت شرقی مسجد مشیر شیراز طاق نمای بلندی نیز دیده می شود که به شکلی بی نظیر با کاشی مقرنس کاری شده و کتیبه ای به خط ثلث از قرآن بر آن نوشته شده و پشت این طاق نما، دالان و درب بزرگ مسجد است که به سمت بازارچه ارمنی ها باز می شود.

در کل مسجد مشیر سه شبستان برای فصول مختلف دارد:

• شبستان غربی:یک شبستان تابستانه است؛ در ضلع شرقیِ این شبستان، ایوان بزرگ و زیبایی قرار دارد که مانع از تابش خورشید به این شبستان می شده است. همچنین سقف این شبستان دولایه است و مانع از تابش آفتاب ظهر می شده و دیوارۀ غربی شبستان نیز به علت دولایه بودن، مانع از تابش نور آفتاب عصرگاهی به داخل می شده است.
• شبستان جنوبی: یک شبستان بهاره است و درب و پنجره های متعددی دارد. در سقف آن نیز پنجره هایی برای خنکی بیشتر فضا قرار داده شده است.
• شبستان شمالی: یک شبستان زمستانه است و در زمستان های خیلی سرد تنها با روشن کردن چند منقل زغال کاملا گرم می شده است. این شبستان مسجد مشیر بدون هیچ پنجره ای ساخته شده و تنها دو درب کوچک در انتهای راهرو دارد. کف این شبستان از کف اصلی مسجد، ۶۰ سانتی متر بالاتر ساخته شده که این مدل از ساخت به حفظ گرمای داخلی شبستان کمک می کرده است.

در سقف این شبستان چند حفره برای بیرون رفتن دود ناشی از منقل ها ایجاد شده بوده اما این شبستان به دلیل بلندی ایوان شمالی مسجد، در روبه روی آن، هیچ جریان بادی را حس نمی کند.

شاه نشین های زنانه و مردانه

اطراف مسجد مشیر، در چند نقطۀ آن پلکان هایی ساخته شده و قرار گرفته که به طبقۀ دوم مسجد و برخی از آن پله ها نیز به پشت بام مسجد می رسد. در طبقۀ دوم مسجد مشیر الملک که تنها در ضلع شمالی و شرقی مسجد (ضلع جنوبی مسجد) ساخته شده است، اتاق هایی قرار دارد که بیشتر آن ها با یکدیگر مرتبط است.نورگیرهای این اتاق های طبقۀ دوم در سقف آن قرار دارد و به صورت شیشه ای و با ارتفاع ۵۰ سانتی متر تا ۸۰ سانتی متر از کف پشت بام ساخته شده است.

ایوان ها

در قسمت های شمالی، شرقی و غربی صحن مسجد مشیر، ایوان هایی بسیار زیبا و به لحاظ معماری بسیار خلاقانه ای ساخته شده است. ایوان شمالی مسجد مشیر الملک، معروف به طاق چهار کاسه، یکی از زیبا ترین شاهکار های معماری ایرانی-اسلامی است که با کاشی کاری، مقرنس کاری، کتیبه های زیبا، محراب و ازاره سنگی تزیین شده است و بر فراز آن دو گلدستۀ معروف مسجد مشیر شیراز و ساعت تاریخی و مشهور آن تعبیه شده است.

در قسمت پیشانی ایوان شمالی، کتیبه ای قرآنی به خط ثلث عالی که پایین آن تاریخ ۱۲۷۰ هجری قمری به چشم می خورد نیز وجود دارد. مقرنس کاری های این ایوان علاوه بر زیبایی بی نظیر خود، کارکرد گرمایشی برای شبستان زمستانه دارد. ایوان شمالی مسجد مشیر به طاق مروارید نیز مشهور است.

در مقابل ایوان غربی و به قرینۀ آن، ایوان شرقی قرار دارد که با کاشی کاری و مقرنس کاری و کتیبۀ قرآنی تزیین شده است و ایوان شرقی از طریق دالان و درگاه بزرگی به بیرون مسجد راه پیدا می کند. اما ایوان غربی علاوه بر تمامی این تزیینات، در پشت آن شبستان بزرگ مسجد قرار دارد که پوشش طاق و گنبد این شبستان بر روی ۱۰ ستون سنگی یکپارچه قرار گرفته است. این ستون ها به صورت پیچ پیچی تراش خورده است.در ضلع جنوبی ایوان غربی نیز محرابی کاشی کاری شده قرار دارد که بر این محراب عبارت «حسب الفرمایش جناب مشیرالملک مملکت فارس کتیبه العبد الجانی علی عسکر الارسنجانی ۱۲۸۹» نوشته شده است.

پشت بام

از طریق پلکان مختلف تعبیه شده در مسجد مشیر می توان ابتدا به طبقۀ دوم مسجد و قسمت شاه نشین آن و سپس به پشت بام مسجد رسید. نور اتاق های شاه نشین نیز از شیشه های قرار گرفته در پشت بام این مسجد تامین می شود که جلوه و زیبایی خاصی به این فضا بخشیده است.

تزیینات مسجد مشیر شیراز

سقف این شبستان نیز بر پایه ده ستون سنگی استوار است که بر روی آنها، به سبک مسجد وکیل خطوط مارپیچی حجاری شده است. محراب این شبستان نیز کاشی کاری شده و بر روی یک سنگ مرمر سوره توحید با خط نسخ نگاشته شده و در پایان آن عبارت «حسب الفرمایش جناب مشیر الملک مملکت فارس، کتیبه العبد الحسابی علی عسکر الارسنجانی ۱۲۸۹ه.ق» نگاشته شده است. در زیر طاق نمای ورودی این شبستان نیز ابیات حاجی اسدالله خان شیرازی در تاریخ بنای مسجد به خط نستعلیق بر روی کاشی نوشته شده است.

در فارس ابوالحسن مشیر الملک است در بحر سیادت و سعادت فلک است تاریخ بنای مسجدش گفت خرد آبادی مسجد از مشیر الملک است همچنین بر روی این شبستان ساعت و بادگیری قرار دارد. در وسط این مسجد، حوضی به طول ۲۵ متر و عرض ۱۰ متر وجود دارد که از لبه تا کف آن به وسیله سنگ های یکپارچه پوشیده شده است که در گذشته از «آب خیرات» پر می شده است. صحن مسجد نیز ۳۰×۴۵ متر می باشد. در ضلع جنوبی نیز هشت ستون وجود دارد که پایه هر یک از این ستون ها با سنگ هایی تزیین شده که دارای هشت نقش اسلیمی مختلف حجاری شده بر روی خود هستند.

مسجد مشیر شیراز کجاست؟

د ر این بخش می خواهیم به این موضوع بپردازیم که مسجد مشیرالملک در کدام محله شیراز است. مسجد مشیرالملک در محلۀ سنگ سیاه استان شیراز که از محله های قدیم شیراز محسوب می شود جای گرفته است. محله سنگ سیاه در زمان کریم خان زند ایجاد شده و از آن زمان تا به امروز همچنان برقرار مانده است.

کلیسای سنگ سیاه، حسینیه کردها، خانه فروغ الملک، خانه سعادت، خانه رضائیان، امامزاده بی بی دختران، مسجد ایلخانی، حمام ایلخانی، بازارچه ارامنه شیراز، بازارچه حاج زینل و بقعه سید تاج الدین غریب در این محله جای گرفته اند که می توانید در یک روز از آن ها بازدید کنید. از زمانی این محله با نام سنگ سیاه معروف شد که آرامگاه عمر بن عمان، معروف به سیبویه در آن محله جای گرفت و روی قبر آن سنگی کاملاً سیاه قرار دادند.

حمام وکیل شیراز کجاست؟