اسکولیوز نوعی ناهنجاری ستون فقرات است و نباید با پاسچر بد اشتباه گرفته شود. انحنای ستون فقرات ناشی از اسکولیوز ممکن است در سمت راست یا چپ یا هر دو طرف در بخش های مختلف ستون فقرات رخ دهد. هر دو بخش قفسه سینه (میانی) و کمری (تحتانی) ستون فقرات ممکن است تحت تاثیر اسکولیوز قرار بگیرد. هدف از درمان اسکولیوز، متوقف کردن پیشرفت انحنا و جلوگیری از تغییر شکل است.
انواع اسکولیوز
وقتی که از پشت به کمر افراد سالم نگاه کنیم، ستون فقرات صاف و مستقیم دیده می شود. در صورتی که در افراد مبتلا به اسکولیوز، ستون فقرات از اطراف دچار انحنا شده و شکل s یا c به خود می گیرد و استخوان ها (مهره ها)چرخیده و ظاهر کمر بیمار را طوری نشان می دهند که انگار بیمار به پهلو خم شده است. اسکولیوز با انحنای ستون فقرات با اندازه ۱۰ درجه یا بزرگتر تعریف شده است .
اسکولیوز انواع مختلفی دارد و در حالی که ویژگی های فیزیکی آن ها شبیه به یکدیگر است اما ممکن است منشا آن ها متفاوت باشد.
- ایدیوپاتیک: شایع ترین نوع اسکولیوز که تاکنون شناخته شده است، اسکولیوز ایدیوپاتیک است که هیچ علت یا درمان مشخصی ندارد. این مورد حدود ۸۰ درصد تمام موارد اسکولیوز را شامل می شود.
- مادرزادی: اسکولیوز مادرزادی در زمان تولد به عنوان یک نقص رخ می دهد. در این شرایط، مهره های ستون فقرات ممکن است ناقص رشد کرده یا به صورت نادرست تقسیم شوند.
- عصبی عضلانی: این نوع اسکولیوز در صورت وجود اختلالات دیگری مانند اختلالات عضلانی، فلج مغزی، یا از اسپینابیفیدا ایجاد می شود. این اختلالات می توانند ماهیچه ها را تضعیف کرده و عملکرد درست عضلات کمر را دچار مشکل کنند. اسکولیوز عصبی عضلانی معمولا منجر به ایجاد ستون فقرات c شکل شده و می تواند بسیار جدی باشد. ممکن است برای درمان این نوع اسکولیوز به عمل جراحی نیاز باشد.
- دژنراتیو: اسکولیوز دژنراتیو معمولا در پایین کمر افراد بزرگتر از ۶۵ سال رخ می دهد. این نوع اسکولیوز اغلب با تنگی کانال نخاعی همراه است که اعصاب را درگیر کرده و عملکرد عادی ستون فقرات را دچار مشکل می کند.
اسکولیوزدژنراتیو می تواند باعث بروز درد کمر شود که به مرور ایجاد شده و شدت آن به میزان فعالیت بیمار بستگی دارد. معمولا شدت انحنای ستون فقرات در این نوع اسکولیوز اندک است. سایر مواردی که بر این بیماری تاثیر می گذارند شامل پوکی استخوان، دیسک دژنراتیو و شکستگی مهره ستون فقرات است.
- عملکردی: در این نوع اسکولیوز، ستون فقرات ممکن است دچار انحنا شود اما در واقع سالم است. انحنای ایجاد شده ازنواحی مختلف بدن ناشی می شود مثل کوتاه بودن یک پا نسبت به پای دیگر یا حمل بار به طور نابرابر مانند انداختن کوله پشتی روی یک شانه.
- استئویید استئوما: این مورد از انواع اسکولیوز نیست و در اثر نوعی تومور خوش خیم که باعث ایجاد درد می شود اتفاق می افتد. افراد مبتلا به این بیماری تمایل دارند تا خود را به پهلو خم کرده تا فشار را کاهش دهند. این کار باعث تغییرشکل ستون فقرات می شود که شبیه به اسکولیوز است.
سایر انواع اسکولیوز که به جهت ستون فقرات مرتبط است عبارت است از:
- کیفواسکولیوز: این نوع اسکولیوز متفاوت از کیفور است و زمانی رخ می دهد که ستون فقرات هم به اطراف و هم به سمت جلو و عقب دچار انحنا شود.
- دکسترواسکولیوز: انحنای ستون فقرات به سمت راست است.
- روتواسکولیوز: انحنای ستون مهره ها در محور خود ایجاد می شود.
- لواسکولیوز: انحنای ستون فقرات به سمت چپ است.
چه چیزی باعث بروز اسکولیوز می شود؟
انحناهای غیرطبیعی ستون فقرات بر طبق دلایل بروز آن ها طبقه بندی می شوند: در بیش از ۸۰ درصد موارد دلیل اسکولیوز ناشناخته است که به آن اسکولیوز ایدیوپاتیک گفته می شود. در سایر موارد، اسکولیوز ممکن است در اثر دژنراسیون دیسک های ستون فقرات رخ دهد که همراه با آرتروز، پوکی استخوان، یا بیماری های ارثی دیده می شود.
اسکولیوز غیرساختاری (به نام اسکولیوز عملکردی نیز شناخته می شود). در این مورد، ستون فقراتی که از نظر ساختاری
سالم است، در اثر یک یا چند بیماری زمینه ای دچار انحنا می شود (به عنوان مثال، اختلاف در اندازه طول پا، یا یک بیماری التهابی). این نوع اسکولیوز به طور معمول موقت است و اغلب در صورت درمان بیماری زمینه ای، از بین می رود.
اسکولیوز ساختاری: دلایل احتمالی اسکولیوز ساختاری متفاوت است و شامل موارد زیر است:
- دلایل ناشناخته (اسکولیوز ساختاری ایدیوپاتیک)
- بیماری (به عنوان مثال، عصبی عضلانی، متابولیک، بافت پیوندی، یا بیماری های روماتویید)
- نقص در هنگام تولد
- آسیب
- عفونت
- رشد غیرطبیعی
علایم اسکولیوز چیست؟
موارد زیر علائم شایع اسکولیوز محسوب می شوند. هرچند، هر شخص ممکن است هرکدام از این علائم را به طور متفاوتی تجربه کند. این علائم عبارتند از:
- تفاوت در طول شانه
- سر در مرکز انتهای بدن قرار ندارد
- تفاوت در طول مفصل ران یا وضعیت قرارگیری آن
- تفاوت در طول تیغه شانه یا وضعیت قرارگیری آن
- تفاوت در حالت قرارگیری دست در اطراف بدن زمانی که صاف ایستاده اید
- تفاوت در طول دو طرف کمر، زمانی که به جلو خم می شوید
درد پشت، درد پا و تغییرات در عادات ادرار و مدفوع از علائم رایج اسکولیوز ایدیوپاتیک نیست. شخصی که این نوع ازعلائم را تجربه می کند، باید هرچه سریع تر توسط پزشک معاینه شده و تحت درمان قرار بگیرد.
ممکن است علائم اسکولیوز با سایر بیماری ها یا بدشکلی های ستون فقرات ترکیب شود، یا ممکن است در اثر یک آسیب یاعفونت ایجاد شود. همیشه برای تشخیص مشکل خود به پزشک مراجعه کنید.
اسکولیوز چگونه تشخیص داده می شود؟
علاوه بر تکمیل تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی، اشعه ایکس (یک آزمایش تشخیصی که از اشعه الکترومغناطیسی نامرئی برای ایجاد تصاویری از استخوان ها استفاده می کند) یک ابزار تشخیصی اصلی برای تشخیص اسکولیوز است. درروند تشخیص اسکولیوز، پزشک درجه انحنای ستون فقرات را با استفاده از اشعه ایکس اندازه گیری می کند.
سایر روش های تشخیصی که در ادامه به آن ها اشاره می شود، می تواند برای تشخیص انحناهای غیرایدیوپاتیک ،الگوهای انحنای غیرطبیعی، یا اسکولیوز مادرزادی استفاده شود.
- تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) یک روش تشخیصی است که از ترکیب آهنرباهای بزرگ و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر مفصلی از اندام ها و ساختارهای درون بدن استفاده می کند.
- اسکن توپوگرافی کامپیوتری (CT). این روش تشخیصی از ترکیب اشعه ایکس و تکنولوژی کامپیوتر برای
ایجاد تصاویر مقطعی یا محوری (که اغلب اسلایس نامیده می شود) بدن استفاده می کند. سی تی اسکن تصاویر مفصلی از تمام بخش های بدن مانند استخوان ها، ماهیچه ها، چربی، یا اندام ها ایجاد می کند. تصاویر سی تی اسکن از اشعه ایکس عمومی جزییات بیشتری دارند.
تشخیص زودهنگام اسکولیوز برای درمان بسیار مهم است.
اسکولیوز چگونه درمان می شود؟
روش درمانی اسکولیوز توسط پزشک شما و بر اساس موارد زیر تعیین می شود:
- سن شما، سلامت عمومی، و تاریخچه پزشکی
- دلیل اصلی اسکولیوز شما
- شدت بیماری
- تحمل شما برای داروها، تراپی ها یا جراحی های خاص
- نظر یا ترجیح شما
هدف از درمان توقف پیشرفت انحنا و جلوگیری از تغییرشکل است. درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:
مشاهده و آزمایش های مکرر
مشاهده و آزمایش های مکرر می تواند برای تعیین پیشرفت انحنای ستون فقرات انجام شود و زمانی استفاده می شود که درجه انحنا کمتر از ۲۵ باشد و بیمار همچنان در سن رشد باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست تمام تصاویر اشعه ایکس را بازبینی می کند، ارزیابی اسکلتی عضلانی را انجام می دهد و یک برنامه درمانی را پیشنهاد می دهد. اگر به درمان احتیاج داشته باشید، فیزیوتراپیست شما یک برنامه ورزشی و یک برنامه درمانی مخصوص الگوی انحنای ستون فقرات شما طراحی می کند. این ورزش ها ابتدا در کلینیک انجام می شوند تا درمانگر شما مطمئن شود که ورزش ها را به خوبی یاد گرفته اید و به راحتی می توانید در خانه و به تنهایی انجام دهید . سپس یک برنامه ورزشی برای خانه طراحی می کنند و به همراه آن تصاویر و ویدئوهای آموزشی به شما می دهند تا در اجرای درست حرکات به شما کمک کنند.
بریس
بریس زمانی استفاده می شود که میزان انحنای ستون فقرات در تصاویر اشعه ایکس بیش از ۲۵ تا ۳۰ درجه بوده اما رشد اسکلتی ادامه داشته باشد. این روش درمانی برای افرادی که در سن رشد هستند و میزان انحنای ستون فقرات آن ها بین ۲۰تا ۲۹ درجه است، لازم و ضروری است. نوع بریس و مدت زمان استفاده از آن به شدت بیماری بستگی دارد. (برگرفته از سایت ارتوپدی ارپد)
ورزش های اسکولیوز
با اینکه ورزش نمی تواند اسکولیوز را برگرداند یا از آن جلوگیری کند اما می تواند با سالم نگه داشتن کمر به انعطاف پذیری و پاسچر بهتر کمک کند. این ویژگی ها می توانند وضعیت قرارگیری شما را اصلاح کرده و به مدیریت اسکولیوز شما کمک کند.
حالت ستون فقرات پایه و اساس وضعیت قرار گیری شماست. پاسچر بد حتی می تواند ستون فقرات شما را ضعیف کرده وآن را در برابر صدمات آسیب پذیرتر کند. بنابراین ورزش هایی که کمر را تقویت می کنند، می توانند به بهتر شدن حالت ستون فقرات و بهبود وضعیت قرارگیری شما کمک کنند.
پاسچر خوب باید به گونه ای باشد که شانه ها در امتداد مفصل ران قرار بگیرند. شانه های خود را پایین و عقب نگه دارید به طوری که گوش های شما بالای آن ها قرار بگیرند. شکم خود را به داخل بکشید و پاهای خود را به اندازه عرض شانه بازکنید. در هنگام نشستن، مطمئن باشید که پشت شما بوسیله یک بالشت کمری یا یک ساپورت گودی کمر به خوبی پشتیبانی می شود. کف پای شما باید زمین را لمس کند و شانه های شما ریلکس باشد. ارنج ها باید در امتداد بدنتان و با زاویه ۹۰ تا ۱۲۰درجه قرار بگیرند.
برخی از ورزش های اسکولیوز می توانند کمر را تقویت کرده و به بهبود پاسچر شما کمک کنند. این ورزش ها عبارتند از:
- گربه-گاو: روی دست ها و زانوهایتان قرار بگیرید. دست هایتان را صاف کرده و در زیر شانه هایتان قرار دهید. به زمین نگاه کنید و کمر خود را گرد کنید. به طوری که ستون فقرات شما به سمت سقف و صورت شما به سمت شکمتان باشد. این حالت را چند ثانیه نگه دارید، سپس قفسه سینه خود را بکشید و دنبالچه خود را به سمت بالا نگه دارید. در این حالت شکم شما نزدیک زمین قرار می گیرد. نگاهتان به سقف باشد و این حالت را نیز چند ثانیه نگه دارید. این دو حرکت را به طور متناوب انجام دهید.
- تعادل تک پا: صاف بایستید و دست هایتان را در دو طرف بدنتان قرار دهید. زانوی خود را تا ۹۰ درجه بالا بیاورید و سعی کنید تعادل خود را روی یک پا حفظ کنید. به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه در این حالت بمانید. اگر می خواهید این تمرین را سخت تر کنید، چشمان خود را ببندید و دست هایتان را باز کنید.
پیش از شروع هر ورزشی مانند ژیمناستیک، پیلاتس، یا یوگا که حرکات آن ممکن است باعث پیچش کمر و بدتر شدن اسکولیوز شود، با پزشک خود مشورت کنید.
جراحی
جراحی زمانی پیشنهاد می شود که میزان انحنای ستون فقرات ۴۵ درجه یا بیشتر باشد و بریس نتواند جلوی پیشرفت انحنا را در سن رشد بیمار بگیرد.
