آیا رابطه نامشروع و اعمال منافی عفت با یکدیگر تفاوت دارند؟! 

قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی، برخی از جرایم را کاملا به تبعیت از شرع مقدس و آنچه شرع، حرام و غیر جایز می داند، جرم انگاری کرده و برخی را با توجه به نیاز روز جامعه و اقتضای زمان. از جمله این جرایم، می توان به روابط نامشروع زنا و دون زنا و جرایمی که در دسته اعمال منافی عفت می‌گنجد و بسته به نوع عمل، عنوان مجرمانه مخصوص به خود را دارند، اشاره کرد.

گاهی اوقات، برخی جرایم در خصوص رابطه نامشروع، هم مفهوم و هم معنا با اعمال منافی عفت در نظر گرفته می شوند و گاهی خود، عنوان مجرمانه جداگانه‌ای دیگری دارند و از آنجا این امر، تاثیر بسزایی در میزان و نوع مجازات تعیین شده برای جرم ارتکابی دارد، ضروری است تا از این مساله که تفاوت جرم رابطه نامشروع و اعمال منافی عفت چیست، آگاه بود.

رابطه نامشروع چیست؟

برای اینکه بتوانیم به این پرسش پاسخ دهیم که فرق و تفاوت جرم رابطه نامشروع و اعمال منافی عفت چیست، ابتدا باید، هریک از رابطه نامشروع و عمل منافی عفت را به طور جداگانه و از دید قانون مجازات اسلامی، مورد بررسی قرار دهیم و سپس فرق و تفاوت آن ها با یکدیگر را بگوییم.

از آنجا که رابطه نامشروع، به رابطه نامشروع زنا و رابطه نامشروع دون زنا تقسیم بندی می شود، با مراجعه به ماده 637 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات این قانون، تعریف رابطه نامشروع دون زنا را خواهیم گفت و با استفاده از ماده 221 قانون مجازات اسلامی جدید، تعریف رابطه نامشروع زنا را.

ماده 637 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات، در تعریف رابطه نامشروع دون زنا، مقرر می دارد: "هر گاه زن و مردی که بین آن ها علقه زوجیت نباشد، مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا از قبیل تقبیل یا مضاجعه ‌شوند، به شلاق تا نود و نه ضربه، محکوم خواهند شد و اگر عمل با عنف و اکراه باشد، فقط اکراه‌ کننده تعزیر می‌ شود."

با توجه به ماده فوق، می توان گفت، چنانچه زن و مردی که با یکدیگر، به واسطه زوجیت محرم نیستند، یکدیگر را ببوسند، در آغوش بگیرند، لمس کنند یا هر عمل دیگری که کمتر از زنا، یعنی کمتر از رابطه جنسی به واسطه دخول است را انجام دهند، مرتکب جرم رابطه نامشروع دون زنا شده اند و به شلاق تعزیری تا 99 ضربه، یعنی شلاق قابل تبدیل به جزای نقدی در صورت وجود شرایط آن، محکوم خواهند شد.

شایان ذکر است، با توجه به اینکه قانون گذار، مصادیق رابطه نامشروع دون زنا را به طور حصری مشخص نکرده و از عبارت "از قبیل" در متن ماده استفاده کرده است، برخی قضات، صرف در خلوت بودن با نامحرم یا رد و بدل کردن پیام های جنسی و غیر اخلاقی را نیز از مصادیق رابطه نامشروع دون زنا، لحاظ کرده و برخی قضات خیر.

ماده 221 قانون مجازات اسلامی جدید، در تعریف رابطه نامشروع زنا یا همان جرم زنا، مقرر می دارد: "زنا عبارت است از جماع مرد و زنی که علقه زوجیت بین آن ها نبوده و از موارد وطی به شبهه نیز نباشد.

تبصره 1- جماع با دخول اندام تناسلی مرد، به اندازه ختنه گاه در قُبُل یا دُبُر زن محقق می‌‌شود.

تبصره 2- هرگاه طرفین یا یکی از آن ها نابالغ باشد، زنا محقق است لکن نابالغ مجازات نمی‌ شود و حسب مورد به اقدامات تامینی و تربیتی مقرر در کتاب اول این قانون محکوم می‌ گردد."

با توجه به ماده فوق الذکر، می توان گفت که رابطه نامشروع زنا، یعنی، زنی و مردی که با یکدیگر زوج و محرم به واسطه عقد نکاح دائم یا موقت نیستند، اقدام به برقراری رابطه جنسی دخول نمایند؛ به نحوی که آلت تناسلی مرد تا ختنه گاه، داخل در آلت تناسلی یا مقعد زن شود که چنین جرمی، بسته به وجود شرایط احصان یا عدم وجود شرایط آن، می تواند برای مرتکبین، اعدام یا شلاق حدی را در پی داشته باشد.

اعمال منافی عفت چیست؟

اعمال منافی عفت، مصادیق بسیار گسترده ای داشته و دست قضات، برای اینکه هر چیزی را عمل منافی عفت بدانند، باز است؛ چراکه قانون گذار، در هیچ یک از مواد قانون مجازات اسلامی، به صراحت، به تعریف این دسته از جرم ها، نپرداخته است و صرفا، در 6 مورد، هم در بخش تعزیرات و هم در بخش حدود، از مجازات اعمال منافی عفت، نام برده است.

از عفت، می توان، تحت عنوان هنجارها و ارزش هایی که ریشه در اعتقادات دینی افراد داشته و تمایل به حراست و پاسداری از آن ها را دارند، یاد کرد و چنانچه شخصی، عملی را انجام دهد که به این ارزش ها و هنجارهای دینی، خللی وارد آورد و با آن ها، منافات داشته باشد و به نوعی، نظم و امنیت عمومی را برهم زند و احساسات عموم مردم جامعه را جریحه دار نماید، عمل منافی عفت، رخ داده است.

گاهی، عمل منافی عفت، هم مفهوم رابطه نامشروع زنا و دون زنا در نظر گرفته می شود و با آن ها، مصداق و مجازات یکسانی دارد و گاهی، یک مساله کاملا مجزا بوده و مصداق و مجازات جداگانه ای دارد. در زیر، به چند نمونه از مصادیق عمل منافی عفت، بر اساس قانون مجازات اسلامی، بخش حدود و تعزیرات آن، اشاره خواهیم کرد.

یکی از مصادیق اعمال منافی عفت که مجازات شلاق تعزیری تا 99 ضربه را برای زن و مرد در پی خواهد داشت، این است که زن و مردی که با یکدیگر محرم به واسطه زوجیت نیستند، در عموم یا خلوت، مرتکب جرم رابطه نامشروع زنا و یا دون زنا شوند. از این منظر، عمل منافی عفت، هم مفهوم رابطه نامشروع در نظر گرفته می شود و یکسان تلقی می گردند؛ به این ترتیب که هر رابطه نامشروعی، عمل منافی عفت است ولیکن هر عمل منافی عفتی، رابطه نامشروع نیست.

از دیگر مصادیق اعمال منافی عفت که نظم و احساس عمومی را جریحه دار می نماید و با ارزش ها و هنجارهای دینی پذیرفته شده، در تناقض بوده، جرم بی حجابی، تظاهر به بد حجابی یا حاضر شدن در انظار و معابر عمومی، با حجابی خلاف حجاب شرعی می باشد که تبصره ماده 638 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات، در زیر دسته جرایم خلاف عفت و اخلاق عمومی، از آن، صحبت می کند و برای آن، مجازات حبس یا جزای نقدی را تعیین می نماید.

مستفاد از ماده 638 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، تظاهر به عمل حرامی که نفس آن عمل، دارای مجازات نیست، اما، عفت و ارزش ها و هنجارهای عمومی را خدشه دار می کند، چنانچه در انظار و اماکن عمومی، صورت گیرد، می تواند از مصادیق اعمال منافی عفت تلقی شده و مرتکب را با مجازات حبس از ده روز تا دو ماه یا شلاق تا 74 ضربه محکوم کند.

تفاوت جرم رابطه نامشروع و اعمال منافی عفت

پس از توضیح در این باره که از منظر قانون گذار، رابطه نامشروع و اعمال منافی عفت چه هستند، در این قسمت از مقاله، قصد داریم، درباره فرق و تفاوت این دو صحبت کرده و به این پرسش که تفاوت جرم رابطه نامشروع و اعمال منافی عفت چیست؟ تفاوت جرم رابطه نامشروع و اعمال منافی عفت، از قرار زیر است:

. برای ارتکاب جرم رابطه نامشروع، اعم از زنا یا دون زنا، حتما باید، زن و مردی که بین آن ها، علقه زوجیت نیست یا دو انسان هم جنس، وجود داشته باشد تا جرم محقق گردد اما، در اعمال منافی عفت، نظیر کشف حجاب، لزومی بر این امر نبوده و صرف اینکه یک نفر یا حتی دو نفر که زن و شوهر هستند، با اعمال خود، عفت عمومی را خدشه دار کنند، برای تحقق جرم، کافی است.

. مجازات جرم رابطه نامشروع، در رابطه نامشروع دون زنا، شلاق تا 99 ضربه و در رابطه نامشروع زنا، شلاق حدی یا اعدام است اما، مجازات اعمال منافی عفت، بسته به مصداق جرم، متفاوت بوده و می تواند، علاوه بر شلاق، حبس و جزای نقدی را نیز در پی داشته باشد.